ENGİN ARDIÇ

Pompei'de üç ev daha, 113 milyon dolarlık ve 40 yıl süren bir restorasyondan sonra, ziyarete açılmış. Böylece turist sayısının da artması bekleniyormuş.
Ola ki aranızdan Pompei'yi görmek isteyecekler çıkacaktır. İtalya'dan yalnızca Armani ya da Gucci alacak değilsiniz ya muhterem burjuvalar...
Haddim olmayarak bazı önerilerde bulunmak isterim.
Napoli'den taksi tutup giderseniz 70 euro yazar. Trenle gidiniz.
Lakin cüzdanınıza ya da çantanıza mutlaka mukayyet olunuz. Napoli yankesicilerin başkentidir. "Makul" miktarda nakit para ve bir tek kredi kartıyla sokağa çıkınız.
Sakın yazın gitmeyiniz. Güneşten beyniniz kaynar, baygınlık geçirme tehlikesi vardır. İlkbahar ya da sonbahar en uygun zamanlardır. Yanınızda mutlaka şişe suyu bulundurunuz (bu, başta Efes olmak üzere bizim bütün ören yerlerimiz için de geçerlidir)... Mutlaka ve mutlaka bir şapka giyiniz.
Pompei'nin taşları son derece çarpık çurpuk ve kaygandır. Yol kenarlarında sonradan yapılmış beton kaldırımlar var, mümkün olduğu kadar oralardan yürüyünüz.
Sakın "kösele" ayakkabı giymeyiniz, ayağınızda rahat bir spor ayakkabısı olsun.
Taşlaşmış cesetleri, daha doğrusu alçı püskürtülerek "sabitlenmiş" cesetleri mutlaka görünüz. Tırsmayınız. Şehrin girişinde, forumun sol tarafında, arkeologların çalışma alanındaki "örnek" cesedi, daha da ilginci, patilerini havaya kaldırıp öylece kalmış zavallı köpekçiği görmekle yetinmeyiniz.
Asıl cesetler, iyice yürüdükten sonra şehrin dibine, Circus'a doğru, sağ tarafta bir kulübenin içindedir. Kaçırmayınız. (Kapıda biletle birlikte verdikleri planda işaretlidir.)

***

Mutlaka "Herculaneum" şehrinin kalıntılarını da geziniz.
Pompei'den daha küçük ve derli topludur. Dolaşması daha kolaydır.
Orada daha ilginç iskeletler de vardır, birbirine sarılmış, çığlık atan iskeletler... Çıkışa doğru, limanın antrepolarına son bir umutla sığınmış insanlar... Yaklaştırmıyorlar ama uzaktan resmini çekebilirsiniz. En iyisi, her iki şehri de anlatan resimli kitaplardan almaktır.
Trenle giderken Pompei'den iki istasyon önce, modern İtalyanca'sı "Ercolano"...
O istasyonun sol tarafından Vezüv'e, yanardağa çıkan otobüsler kalkar.
Vaktiniz varsa ihmal etmeyiniz. Lakin otobüs bir noktada durur, sonrasını yürüyerek tırmanacaksınız. Yaşlı bir İtalyan sopa dağıtıyor, inişte toplamak üzere.
Astımınız falan varsa hiç "tevessül" etmeyin, kraterden gaz kaçıyor, kükürt dumanları var.
Ercolano istasyonundan çıkıp harabelere doğru yürürken (zaten bir tek sokak), sağ kolda Di Capri pizzacısı bulunur.
Orada yediğim pizzanın lezzetini başka hiçbir yerde bulamadım.

***

Herculaneum'da "memişhane edebiyatı" da var!
Ünlü Tosun orada da hizmetinizde.
Günümüzün İtalyan kopuğu değil, eski Romalı Tosun.
Roma tıbbında "dışkı" çok önemliydi, lazımlığa bakıp hastanın sağlık durumu hakkında yorum yapmaya çalışırlardı...
İşte size Herculaneum'dan bir tuvalet duvarı yazısı:
"APOLLINARIS MEDICUS TT IMP HIC CACAVIT DECENS."
Tercüme edelim:
"İmparator Titus'un doktoru Apollinaris buraya düzgün bir şekilde yestehledi!"

***

Doğru söze ne denir?
"Spor Türkiye'de önemli bir şey." Meral Akşener