KEREM ALKİN

Dünya imalat sanayinin yüzde 28.7'sini tek başına gerçekleştiren Çin'in GSYH'sı içerisinde sanayinin payı da yüzde 39.3. Sanayinin GSYH'daki payı açısından Endonezya yüzde 39.8, Norveç 36.3 Güney Kore yüzde 32.4, Rusya yüzde 31.4, Şili yüzde 32.3 ve Türkiye 31.1. 'Sanayi ötesi toplum'a geçtikleri ifadesiyle, ülke ekonomisini ağırlıklı hizmetler sektörü ile yürüten ABD'de aynı oran yüzde 17.9, Fransa'da yüzde 16.7, Birleşik Krallık'ta yüzde 17.3. Sanayiye halen önemli değer veren İspanya'da yüzde 20.4, İtalya'da yüzde 22.7, Kanada'da yüzde 24.1, İsviçre'de yüzde 24.6, Avustralya'da yüzde 25.6, Almanya'da yüzde 26.7 ve Japonya'da yüzde 18.8. Bu verilere bakıldığında, imalat sanayinde, alt başlıkları olarak savunma teknolojileri, enerji teknolojileri, yeni nesil gemi inşa, yeni nesil makine, yeni nesil elektronik endüstrilerinde 'yerli-milli' proje ve üretime imza atan Türkiye için, imalat sanayinin ağırlığı önemli.
Pazartesi günkü yazımızda, Çin'in 20 yılda Avrupa'yı adeta sollayarak, küresel güneş paneli üretiminin yüzde 80'ini karşılayan bir ekonomiye dönüştüğünden söz etmiştik. Çin, aynı 20 yılık dönemde, yüksek teknolojiye haiz imalat sanayi ürünlerinin küresel üretimindeki payını yüzde 6'den yüzde 20'nin üzerine taşıdı. Bu dönemde, Çin yüksek teknolojiye dayalı imalat sanayi ürünlerinde payını neredeyse 15 puan arttırırken, Japonya aynı dönemde 4 puan, ABD'de 6 puan, esas Avrupa 12 puana yakın pay kaybı yaşadı. Nitekim, önümüzdeki dönemde, Çin'in yüzde 100 elektrikli araçlar, yeni nesil uçak üretimi ve yeni nesil gemi üretimindeki iddiasını da sürdürmek istediği gözleniyor. Bu durum, Avrupa ve ABD açısından, Çin'in dev boyutlardaki çelik ve gemi inşa üretim kapasitesinin azaltılması için yoğun müzakereler yürütme arayışlarını da yoğunlaştırmakta.
Küresel 'yeni enerjili araçlar' piyasası açısından baktığımızda, Çin'de yeni enerjili araçların toplam üretimi geçtiğimiz haziran ayı sonunda 20 milyon adedi aşmış durumda. Bunun anlamı, Çin'in yeni enerjili araçların hem satışı hem üretimi konusunda, art arda sekiz yıldır dünya birincisi konumunu kimseye bırakmadığı. Çin'in küresel yeni enerjili araç piyasasındaki payı yüzde 60'ı geçmiş durumda. Çin, batarya gibi kritik parçaların ihracatında da hızlı büyüme eğilimi göstermekte. Çin genelinde yeni enerjili araçlar alanında çalışmalar yürüten 700 binin üzerinde şirket bulunmakta. Bunlardan 239 binden fazlası 2022'de kuruldu. Yeni şirket sayısındaki artışın geçen yıl yüzde 40,34 yükseldiği bildirildi. 2022'den 2023'e, 17 ayda üretim 10 milyondan 20 milyonu aşmış durumda. Aynı şekilde, Çin'in 2023'ün ilk yarısında güneş pilleri ve endüstriyel kontrol makineleri ile sistemleri üretimi de sırasıyla yüzde 54,5 ve yüzde 34,1 arttı
Çin, 2022 yılı sonu itibarıyla de gemi imalatı alanında da art arda 13 yıldır dünya birinciliğini korumakta. İngiliz araştırma ve analiz kuruluşu Clarkson Research tarafından yaz ortasında açıklanan bir rapor, 2023'ün ilk yarısında dünya genelindeki toplam gemi siparişinin 678 adedi bulduğunu, bu siparişlerin 428'ini Çinli tersanelerin aldığını ortaya koymakta. Çin'de geçen yıl alınan gemi siparişlerinin yüzde 49.1'ini yeni enerjili gemiler oluşturuyor. Mayıs sonu ise, Çin'in ilk yerli üretim yolcu uçağı C919, ilk ticari uçuşunu Şangay ile Pekin arasında gerçekleştirdi. Çin'in kıtalar arası uçuşlara da uygun olarak geliştirdiği ve tüm testlerini tamamladığı çift motorlu ve tek koridorlu ilk yerli büyük jet uçağı da sırada. Çin'in küresel üretimdeki payını dengelemek için, önümüzdeki dönemde küresel tedarik zincirinde atılacak adımları dikkatle takip edeceğiz.