FARUK ERDEM

Türkiye ekonomisinin üç yıllık yol haritasını ortaya koyan Orta Vadeli Program milyonlarca emekli ve memurun yeni zam oranlarıyla ilgili ipuçlarını verirken, önümüzdeki dönem çalışma hayatında yapılacak yeniliklerin takvimi de belirlendi. Önümüzdeki yıl hem esnek çalışma hem tamamlayıcı emeklilik devreye girecek. Gençler ve üniversiteliler için yeni destekler gelirken, sosyal yardımlar yeniden düzenlenecek. İşte detaylar...

OVP yıl sonu tahminini nasıl güncelledi?

Orta Vadeli Program yıl sonunda beklenen enflasyon oranını yüzde 28.5 olarak belirledi. Bu orana göre SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin alacağı enflasyon artışı hem de memurlar ve memur emeklileri için oluşan enflasyon farkı hesaplandı.

Hesaplar nasıl yapılacak?

SSK ve Bağ-Kur emeklileri her yıl ocak ve temmuz aylarında 6 aylık enflasyon oranı kadar artış alıyor. Hükümet bazı dönemlerde bu oranların üzerine bir refah payı da ekliyor. Memurlar ve memur emeklilerinin zam hesaplaması ise farklı yapılıyor. Memurlar ve memur emeklileri için ağustosta yapılan toplu sözleşmede ocak ayı zam oranı yüzde 11 olarak belirlendi. Ayrıca bin TL'lik bir seyyanen ödeme de yapılacak. Bu yüzde 11 oranındaki zam oranına 6 aylık enflasyonun yüzde 5'in üzerindeki kısmı da fark olarak eklenecek.

Yeni zam oranları belirlendi mi?

OVP'de yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 28.5 olarak açıklandı. Daha önce Merkez Bankası da yüzde 24-29 aralığında bir oran beklediğini duyurmuştu. Orta Vadeli Program'da beklenen yüzde 28.5 oranı gerçekleşirse yıl sonunda 6 aylık enflasyon oranı yüzde 10.14 olarak belirlenecek. Bu oranı SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin enflasyon artışının yüzde 10.14 olacağını gösteriyor. Memurlar ve memur emeklileri için de fark bu oran dahilinde kesinleşmiş olacak. Yüzde 10.14 oranındaki 6 aylık enflasyona göre yüzde 5'in üzerinde oluşan enflasyon farkı 4.9 puan olacak. Bu farkla birlikte toplu sözleşmeden çıkan yüzde 11'lik zam hesaplandığında memurlar ve memur emeklilerinin maaşlarına uygulanacak oran yüzde 16.44'e yükselmiş olacak.

Bu oranlar maaşlara nasıl yansıyacak?

Bu oranlar en düşük maaşlara uygulandığında emeklilerin ve memurların taban maaşları da değişmiş oluyor. Buna göre en düşük SSK ve Bağ-Kur emekli maaşı yüzde 10.14 oranında artırıldığında 16.881 liradan 18.593 liraya çıkmış olacak. Yüzde 16.44 oranındaki artışa göre en düşük memur maaşı 59 bin 805 liraya, en düşük memur emeklisi aylığı da 27 bin 398 liraya çıkacak.

SİSTEMDE KALANA YÜKSEK MAAŞ

Emekli maaş sistemi değişecek mi?

Daha önceki OVP'lerde de yer alan bu düzenleme ile sadece prim miktarı değil çalışılan günün de emekli maaşında etkili olması sağlanacak. Böylece daha çok istihdamda kalan bir çalışan da yüksek emekli maaşı alabilecek. Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha uzun sürede istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sistemin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecek. Bu düzenlemenin 2025'in son çeyreğinde hayata geçmesi planlanıyor.

HERKESE İKİNCİ EMEKLİLİK

İkinci emeklilik ile ilgili detaylar belli oldu mu?

Çalışanlara ve emeklilere ikinci bir emeklilik imkanı ve ikinci maaş getirecek olan tamamlayıcı sistemin de takvimi belli oldu. Öncelikle Otomatik Katılım Sistemi'ne entegre edilerek işleyecek Tamamlayıcı Emeklilik sistemi kurulacak. Sistem dahilinde her çalışandan belli oranda (şuanda yüzde 3) kesinti yapılacak. Bu oranda bir katkıyı da işveren yapacak. Bu ödemelere yüzde 30'luk destek de devletten gelecek. Böylece elde edilen birikim 10 yıl 56 yaş gibi bir şartla çalışana ikinci emeklilik ya da toplu para imkanı sağlayacak. Bu sistemin de 2026'nın ikinci çeyreğinde hayata geçmesi öngörüldü.

HER HANEYE GELİR, GENÇLERE TEŞVİK

Sosyal yardımlarla ilgili değişiklikler nasıl olacak?

Aile odaklı, kapsayıcı ve fert başına asgari bir geliri garanti edecek ve işgücüne katılıma mani olmayacak şekilde bütünleşik yapıda bir sosyal yardım programı, 2025'in dördüncü çeyreğinde pilot bir projeyle başlatılacak.

Gençler ve kadınlar için destekler hangileri olacak?

2026 ilk çeyrekte atılacak adımlar ile başta meslek yüksekokulları olmak üzere yükseköğretim kontenjanlarının kamu ve özel sektörün orta vadede ihtiyaç duyduğu işgücü ile uyumu güçlendirilecek. Staj ve işbaşı eğitimi programları yaygınlaşacak. İşsiz gençler için mesleki eğitim imkanları geliştirilecek.

Üniversiteli gençler için yenilik var mı?

2026 yılının ikinci çeyreğinde idari düzenlemeler yapılarak yükseköğretim kurumlarına kayıtlı 25 yaş altı öğrencilerin BES'e katılımlarını ve sistemde kalmalarını teşvik edici uygulamalar hayata geçirilecek.

ÇALIŞMA HAYATI DEĞİŞİYOR

OVP'de çalışma hayatıyla ilgili hangi yenilikler var?

2026-2028 yıllarını kapsayan OVP'de çalışma hayatında yapılacak yenilikler ve reformlarla ilgili takvim de belirlenmiş oldu. Yeni çalışma modelleri, dezavantajlı kesimlere yapılacak teşvikler, emekli maaşında yapılacak değişiklik, tamamlayıcı sistem gibi modeller bu dönemde hayatımıza girmiş olacak.

Yeni çalışma modelleri nasıl uygulanacak?

Çalışma mevzuatımızda yapılacak değişiklikler ile yeni çalışma modellerinin yasal alt yapısı da hazırlanmış olacak. Bu noktada işgücü piyasasının ihtiyaçları ve iş yaşam dengesi gözetilerek, uzaktan çalışma, esnek çalışma, hibrit çalışma gibi yeni modeller uygulamaya geçirilecek. Bu modeller kamuda da hayata geçecek. Sistemin 2026 yılının ilk çeyreğinde devreye girmesi planlanıyor.