FARUK ERDEM

Yeni yılla birlikte milyonlarca vatandaşın geliri artacak. Emekliler ve memurlar enflasyon artışı alırken, sosyal yardımlar da yükselecek. Aynı zamanda yeni asgari ücret de devreye girecek. Çalışanların en önemli güvencesi olan kıdem ve ihbar tazminatında hesaplamalar yeni yılla birlikte değişiyor. Özel sektör çalışanlarına toplu para alma imkânını sunan tazminatta ocak ayında yaşanacak artışta hem yeni maaşlar hem de memur zammı etkili olacak. İşte detayları...

Kıdem tazminatı nasıl hesaplanıyor?

Kendi istek ve kusuru dışında ayrılanlar ile emeklilik, askerlik, kadınlar için evlilik ve haklı fesih gibi sebeplerle işten çıkanlara iş yerinde en az 1 yıllık çalışmaları varsa kıdem tazminatı ödeniyor. Bu tazminat çalışanın son giydirilmiş brüt ücreti üzerinden hesaplanıyor. Brüt ücrete, çalışana yıl içinde yapılan düzenli ödemeler de ekleniyor. Çalışılan süre ile giydirilmiş brüt ücret çarpılıyor. Bu tutardan damga vergisi düşülerek ödeme yapılıyor.

İhbar tazminatı nasıl hesaplanıyor?

İki türlü ödeme söz konusu oluyor. İşçi ayrılacağı zaman bildirim sürelerine uygun şekilde haber vermek zorunda. İşveren de çıkış öncesi yine bildirim sürelerine göre hareket ediyor. Bildirim süresi kıdeme göre belirleniyor.

İhbar süreleri yasada şöyle belirleniyor:
6 aya kadar kıdemde
2 hafta
6 ay -1.5 yıl arası kıdemde 4 hafta 1.5 yıl-3 yıl arası kıdemde 6 hafta 3 yıldan fazla olanlar 8 hafta.
Bildirimde bulunulmadığında süre kadar ücret ihbar tazminatı olarak ödeniyor.

Yeni yılda tazminat nasıl artacak?

1 Ocak itibarıyla asgari ücretliler dahil tüm özel sektör çalışanlarının maaşları artacak. Artacak maaşlarla birlikte kıdem tazminatı da yükselecek. Asgari ücretteki artış en düşük tazminat tutarını yukarıya çekecek. Halen işten ayrılan asgari ücretlilere çalıştığı her yıl için 26 bin 5 lira (damga vergisi kesilmiş olarak 25 bin 808 lira) üzerinden tazminat ödenirken, bu tutar ocakta artacak.

Artış oranı belli mi?

Artış oranı maaşlara yapılacak zamla belirlenecek. Asgari ücrete yapılacak her artış en düşük tazminat miktarını da artıracak. Örneğin; asgari ücret yüzde 28.5 artırılırsa en düşük kıdem tazminatı yıllık 33 bin 417 liraya çıkacak. Damga vergisi kesilerek yapılacak ödeme 33 bin 163 lira olacak. Asgari ücretin yüzde 35 artırılması halinde de en düşük tazminat 35 bin 107 liraya (damga vergisi kesilmiş olarak 34 bin 841 liraya) yükselecek.

TAZMİNATTA BAŞKA ARTIŞ OLACAK MI?

Kıdem tazminatı maaşa göre hesaplanırken her yıl ocak ve temmuz aylarında tavan miktar da belirleniyor. Belirlenen rakamdan daha yüksek tazminat ödenmiyor. Tavan miktar artışı memur maaş artış oranı ile hesaplanıyor. Geçtiğimiz temmuz ayında yapılan artışla 1 yıl için en yüksek tazminat miktarı 53.919,68 TL olarak açıklandı. Bu miktar da ocakta yeniden belirlenecek

Tazminat tavanı ocakta kaç lira olacak?

Memur maaş katsayısındaki artış ocak ayında kıdem tavanını yükseltecek. Yıl sonu enflasyon tahminlerinden yola çıkarak yapılan hesaplamalara göre memur maaş artışı yüzde 19-20 bandında olacak. Orta Vadeli Program'daki yüzde 28.5'lik yıl sonu enflasyon beklentisi ve Merkez Bankası'nın piyasa anketlerinden çıkan sonuçlarla yapılan hesaplamalar bu oranları gösteriyor. Buna göre yüzde 20'lik bir artış düşünüldüğünde yeni kıdem tazminatı tavanı 64.703,62 TL'ye çıkabilecek.

Tavan artışı kimleri ilgilendiriyor?

Kıdem tazminatı tavanı arttığında özellikle yüksek brüt maaşı olanlar açısından daha fazla kıdem tazminatı anlamına geliyor. Örneğin şu anda 65 bin lira brüt maaşı olan bir çalışan yıllık 53 bin 919 TL tazminat alabilirken yeni yılda maaşı artmasa bile yıllık 64 bin 703 lira tazminat alabilecek.

İHBAR TAZMİNATINDA HESAP NASIL DEĞİŞECEK?

İhbar tazminatları da brüt maaşa göre hesaplanıyor. Asgari ücrete yapılacak artış buradaki ödemeleri de artıracak. Örneğin şu anda 26.005 TL olan brüt asgari ücret yüzde 28.5 oranında (OVP yıl sonu enflasyon tahmini) artarsa 33.417 TL'ye çıkacak. Bu durumda 6 haftalık ihbar tazminatı 39.007 TL'den 50 bin 125 TL'ye çıkacak.