FARUK ERDEM

Türkiye'de emekli olduktan sonra çalışmanın önünde bir yasal engel bulunmuyor. Bu yüzden de emekli çalışanımız oldukça fazla. Bunun sebeplerinden birisi de emekli olunca çalışırken alınan ücretin düşmesi. Ancak uzun zamandır hazırlığı yapılan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ile emekli olduktan sonra gelirlerin düşmesi önlenecek. Çalışanlar iki emekli maaşı alma imkânına kavuşacak. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın kongre konuşmasında da değindiği sistemin bu yıl devreye girmesi bekleniyor.

İkinci emeklilikten kimler yararlanacak?

Çalışma hayatında olan herkes sisteme girebilecek. Daha önce emekli olmuş ve çalışmaya devam edenler de sistem ile ikinci emeklilik imkânına kavuşabilecek.

Nasıl uygulanacak?

Çalışanlar Sosyal Güvenlik Kurumu dışında ikinci bir prim ödeme sistemine alınacak. Böylece hem SGK hem de TES (Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi) primleri ödenecek. Bugün 45 yaş altına uygulanan Otomatik Katılım Sistemi (OKS) benzeri bir uygulama ile primler birikecek.

OKS'de şartlar neler?

Bugün uygulanan otomatik katılım ile Bireysel Emeklilik Sistemi'nde çalışanların ücretlerinden her ay en az yüzde 3 kesinti yapılarak primler biriktiriliyor. Ancak sistem zorunlu değil. Çalışanlar isterlerse sistemden ayrılıyor. Yeni sistem zorunlu olacak ve süre sonunda emeklilik kazanılacak.

Primleri kim ödeyecek?

Çalışanların SGK primlerini işveren ödüyor. Bağkur'da ise kendileri ödeme yapıyor. Tamamlayıcı sistemde üçlü bir yapı olacak. Modele göre kişi brüt maaşının en az yüzde 3'ünü öderken işveren de aynı oranda katkı yapacak. Ödenen prim miktarının yüzde 30 kadarını da devlet katkısı yapılacak. Böylece birikim artacak.

Emeklilik şartları neler olacak?

Şu anki sistemde emeklilik şartları 10 yıl 56 yaş olarak belirlenmiş durumda. Sistemde 10 yıl çalışan 56 yaşına geldiğinde emekli olacak. 2000 sonrası şartlar düşünüldüğünde SGK'da 7 bin gün prim ile kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş şartı var. 2000 sonrası işe giren birisi SGK öncesinde TES'den emekli olabilecek.

SGK ile ilgisi olacak mı?

Sistem SGK'nın dışında işleyecek. tamamlayıcı emeklilik, sosyal güvenlik sisteminin alternatifi olmayacak. Çalışanın emekli olduğunda maaşını tamamlayacak. Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan şartları tamamlayanlar emekli olup maaş alacak. Ancak TES sistemi farklı bir işleyişle ikinci emeklilik imkânı sağlayacak. Emeklilik sistemi olduğu için tamamlayıcı emekliliğe giren, belirli şart ve koşulları sağlayana kadar sistemde kalıp, emekliliği için biriktirecek.

SGK'dan çıkmak gerekir mi?

Tamamlayıcı emeklilik sistemine giren çalışanların SGK primleri kesilmeyecek. İşveren yine şu andaki sistemde olduğu gibi SGK'ya prim ödeyecek ayrıca çalışanın hesabına tamamlayıcı emeklilik primi ve tazminat ödemesi olarak para aktaracak. Böylece SGK emeklilik hakkı devam edecek ve yeni sistem ile ikinci bir emeklilik sağlanacak.

Ne zaman başlayacak?

Sistem Orta Vadeli Program'da yer aldı. Burada verilen tarihe göre 2025 yılının son çeyreğinde yasal düzenlemenin yapılması öngörülüyor.

Para nasıl ödenecek?

SGK'dan emekli olanlar hesaplanan maaşlarını alacaklar. TES'ten emekli olanlara iki alternatif sunulacak. İsteyen maaş isteyen toplu para alabilecek.

TAZMİNAT İLE İLGİSİ YOK

Sistem kıdem tazminatı ile birleşecek mi?

Tamamlayıcı emeklilik, sosyal güvenlik sisteminin alternatifi olmayacağı, sosyal güvenliğin yerini almayacağı ve sadece çalışana emekliliğinde ek gelir sağlayacağı için kıdem tazminatı ile de uzaktan yakından ilgisi olmayacak.

Yaş şartı değişir mi?

Şu anda uygulanan sistemde BES ile emeklilik yaşı 56 olarak uygulanıyor. Yeni tamamlayıcı emeklilik sisteminde bu şartın değiştirilmesi de söz konusu olabilecek. Üzerinde çalışılan formüller arasında 60 yaş da bulunuyor. Ancak kesin karar yasal düzenleme sırasında verilecek.

ÇALIŞAN EMEKLİNİN HAKLARI KORUNUYOR

Emekli olduktan sonra çalışanlar hangi haklara sahip?

Çalışan emekliler diğer çalışanların sahip olduğu tüm özlük hakları kullanıyor. İzin, kıdem tazminatı, işe geri dönüş gibi haklar korunuyor. Hatta 50 yaş üstü çalışan emeklilere 20 günden az izin verilemiyor.

Çalışan emekli rapor parası alabilir mi?

Emekli olduktan sonra sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışanların yani emekli olarak çalışanların hastalık veya doğum nedeniyle istirahat raporu almaları durumunda geçici iş göremezlik ödeneği verilmiyor. Ancak meslek hastalığı ve iş kazası durumlarında farklı uygulama yapılıyor.