KEREM ALKİN

2021'e adeta doludizgin girdiğimiz bir ayı, haftayı tamamlamak üzereyiz. 'Kovid-19' küresel virüs salgınının, pandeminin sebep olduğu ağır ekonomik, psikolojik ve toplumsal tahribatın izlerini geride bırakıp, adeta 'yaşanmamış' kabul etmeye milyarlarca insanın ikna olduğu bir 2020'yi geride bırakıp, 'aşı' umuduyla 2021'e hızlı başlıyoruz. 2021, aynı zamanda, pandeminin tetiklediği 'süpersonik' dijitalleşmenin hız kesmeden devam ettiği bir yıl da olacak. Ancak, dijitalleşmenin insan hayatını hızla kapladığı alan, getirdiği kolaylıklar ve fırsatlar kadar, sebep olduğu 'tehditler' nedeniyle de bir 'ikilem'e (dilemma) sebep oluyor.
İkilem, sadece 8 milyar insanın dijitalleşmeyi nasıl algıladığıyla da sınırlı değil. Dünyanın her yerinde kamu otoritesi, bir yandan dijital hayatı geliştirecek düzenlemeleri; bir yandan da dijitalleşmenin sebep olduğu 'tekelleşme', 'mobil gözetleme' ve 'kişisel verilerin suistimali' gibi hassas konuları engelleyecek, dijital hayatı ve teknoloji şirketlerini 'dizginleyecek' düzenlemeleri birlikte hayata geçirmek zorundalar. 2021, pandemi nedeniyle hayatımızın büyük bir kısmını geçirdiğimiz evlerimizde teknolojinin işlerimizi daha da kolaylaştırdığı; bununla birlikte teknoloji şirketlerinin olası suistimallerine karşı denetim ve gözetim süreçlerinin de yoğunlaştığı bir yıl olacak.
Nitekim, 2020'yi hem ABD, hem de Avrupa'da kamu otoritesinin Facebook, Amazon, Apple ve Alphabet gibi şirketlerinin piyasada artan güçlerini kırmak için denetimleri ve düzenlemeleri yoğunlaştırdıkları bir yıl olarak geçirdik. Aralık ayı başında, Avrupa Komisyonu büyük teknoloji şirketlerinin tekelleşmeye yönelmemeleri için nasıl denetlenip, gözetleneceklerine dair yeni yasa tasarısını kamuoyuna sunarken; İngiltere de bu şirketlere yaptırım uygulamayı gerektirecek mekanizmayı devreye sokarken; ABD'de de federal yetkililer ve 45 eyalet savcısı, Facebook'u rakiplerini satın almak ve rekabeti engellemek için yasa dışı eylemlerde bulunmakla suçladı.
Diğer taraftan ise, şirketler 2020 sonunu ve 2021'i, havacılık alanında Airbus'ın hidrojenle çalışan üç yeni tasarımıyla ve yeni bir insansız hava aracının geliştirilmesine yönelik adımlarla geçirdi. Ayrıca, 2021'de Rolls-Royce da hız rekoru kıracak ilk uçan elektrikli hava aracını tanıtmaya hazırlanıyor. ABD'de 20'ye ulaşan Amazon'un kasasız mağaza sayısı 2021'de artacak ve İngiltere'de de mağaza açılması planlanıyor.
Şirketler, 2021'de de personelini evden çalıştıracakları gerçeği ile, ortak proje üretmeye yönelik dijital platformlara yatırımı hızlandıracaklar. 2021, aynı zamanda, otonom araçlara yönelik rekabetin de yoğunlaştığı, dünyanın her yerinden bu tür otonom araç ve yazılımlara yönelik pek çok tanıtım haberinin geldiği bir yıl olacak. Bir üst model telefonları aldırtmak için, akıllı cihazları yavaşlattığı iddia edilen Apple'a 180 milyon euroluk dava açılan, Kanada'da, Tesla'nın otopilotta saatte 150 km ile giden aracında sürücünün uyuyakaldığının tespit edildiği bir ortamda, insan zekası bu büyük teknolojik dönüşüm için 2021'de de ağır bir sınavdan geçmeyi sürdürecek.