CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Barınak yok, yemek yok, güvenlik yok: İsrail soykırımı altındaki Gazze’ye ABD’den “Sunrise” projesi
Ateşkesin yüzlerce kez ihlali altında soykırım sürerken lüks sahiller, gökdelenler ve yapay zekâ hayali... Wall Street Journal'a göre ABD Başkanı Donald Trump'ın ekibi, Gazze'nin enkazı üzerinde 'yüksek teknoloji metropolü' planlıyor.
Gazze'de milyonlarca Filistinli enkaz yığınları arasında, açlık, susuzluk ve güvensizlikle hayatta kalmaya çalışırken; İsrail'in aralıksız ateşkes ihlalleri altında ABD'den bir "gelecek vizyonu" projesi geldi.
Wall Street Journal'ın (WSJ) özel haberine göre, Trump yönetimi, Gazze'yi "yüksek teknolojiye sahip lüks bir sahil metropolüne" dönüştürmeyi hedefleyen "Project Sunrise" (Gün Doğumu Projesi) adlı kapsamlı bir planı yabancı hükümetlere ve yatırımcılara sunuyor.
Plan; sahil şeridinde lüks tatil köyleri, yüksek hızlı trenler, yapay zekâ destekli akıllı şehir altyapıları ve gökdelenlerle süslü bir Gazze hayali çiziyor. Ancak bu hayal, İsrail'in Gazze Şeridi'nde sürdürdüğü soykırım, on binlerce sivilin ölümüne yol açan saldırılar, yerle bir edilen şehirler ve yerinden edilen yaklaşık 2 milyon Filistinlinin bugünkü gerçekliğiyle taban tabana zıt.
ENKAZ ALTINDA CESETLER ÜSTÜNDE "RİVİERA" PLANI
WSJ'nin aktardığına göre proje, ABD Başkanı Donald Trump'ın damadı Jared Kushner ile Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff liderliğinde hazırlandı. 32 sayfalık PowerPoint sunumunda, çadırlarda yaşayan Filistinlilerin "penthouselara", yoksulluğun ise "refaha" dönüştürüleceği iddia ediliyor.
HANGİ ÜLKELERE SUNULDU?
Sunum "hassas ancak gizli değil" ibaresi taşıyor. Ancak WSJ'nin haberine göre belgede, yeniden inşayı hangi ülkelerin ya da şirketlerin finanse edeceği net değil.
2 milyon yerinden edilmiş Filistinlinin, inşaat süresince nerede yaşayacağına dair tek bir somut plan yok.
ABD'li yetkililer, planın Körfez ülkeleri başta olmak üzere Türkiye ve Mısır'a da gösterildiğini aktardı.
112 MİLYAR DOLARLIK HAYAL: İSRAİL İNANMIYOR
Planın toplam maliyeti 10 yıl için 112,1 milyar dolar olarak hesaplanıyor. ABD, hibe ve borç garantileriyle yaklaşık 60 milyar dolarlık bir desteğe "çapa ülke" olarak katkı sunmayı öneriyor. Dünya Bankası'nın da finansmanda rol alması öngörülüyor.
Ancak WSJ'ye konuşan bazı ABD'li yetkililer, planın gerçeklikten kopuk olduğunu savundu.
ABD merkezli Dış İlişkiler Konseyi'nden Steven Cook, WSJ'ye yaptığı değerlendirmede şu ifadeleri kullandı:
"İstedikleri kadar sunum hazırlayabilirler. İsrail'de kimse mevcut durumun değişeceğine inanmıyor."
PLANDA HAMAS VURGUSU- PEKİ YA İSRAİL?
Taslağın ikinci sayfasında, kırmızı ve kalın harflerle şu şart yer aldı:
Gazze'nin yeniden inşası, Hamas'ın "tüm silahlarını ve tünellerini tamamen devre dışı bırakmasına" bağlı.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da WSJ'nin aktardığına göre, "iki-üç yıl içinde yeni bir savaş çıkacağına inanılan bir yere kimsenin yatırım yapmayacağını" söyledi.
Rubio, uzun vadede yeniden inşa ve insani yardım için bağışçıların bulunacağına dair "büyük bir güven" taşıdıklarını da sözlerine ekledi.
Ancak eleştirmenlere göre bu yaklaşım, İsrail'in işgal ve soykırım politikalarını perdeleyen, sorumluluğu tamamen Filistin tarafına yıkan bir anlayışı yansıtıyor.
AŞAMALI YENİDEN İNŞA VE "YENİ REFAH"
Yetkililere göre Kushner, Witkoff ve Gruenbaum, Cuma günü Miami'de Mısır, Türkiye ve Katar'dan yetkililerle Gazze'deki gelişmeleri görüştü. 20 yılı aşkın bir yol haritası öngören plana göre süreç, yıkılmış binaların, patlamamış mühimmatın ve Hamas tünellerinin temizlenmesiyle başlayacak.
Bu aşamada halka geçici barınaklar, sahra hastaneleri ve mobil klinikler sağlanacak.
Ardından kalıcı konutlar, hastaneler, okullar ve ibadet alanları inşa edilecek; yollar, enerji hatları ve tarım alanları devreye sokulacak. Lüks sahil projeleri ve modern ulaşım merkezleri ise en son aşamada hayata geçirilecek.
Yeniden inşa dört aşamada ilerleyecek: İlk olarak Refah ve Han Yunus, ardından "merkez kamplar", son olarak da Gazze kenti. "Yeni Refah" başlıklı bir slaytta Refah'ın Gazze'nin "yönetim merkezi" olması ve 500 binden fazla kişiye ev sahipliği yapması öngörülüyor. Şehirde 100 binden fazla konut, 200'ü aşkın okul, 75'ten fazla sağlık tesisi ile 180 cami ve kültür merkezi yer alacak.
Plan, 10 yılın sonunda Gazze kıyı şeridinin yüzde 70'inin ticarileştirilmesini ve bu "ışıltılı riviera"nın uzun vadede 55 milyar doları aşan yatırım getirisi sağlamasını hedefliyor.
PLANIN SAVUNUCULARI DA VAR
Planın savunucuları ise Gazze'nin kaderine terk edilmesinin ve büyüyen insani krizin çok daha kötü bir senaryo olduğunu savunuyor. Bu çevrelere göre Trump'ın Gazze'yi "Orta Doğu'nun Rivierası"na dönüştürme vizyonu hayata geçirilmeli.
ENKAZ, PATLAMAMIŞ BOMBALAR VE HAMAS GERÇEĞİ
Ancak bölgenin yeniden inşasının önünde devasa engeller bulunuyor. İsrail'in iki yıl süren Gazze saldırılarının ardından yetkililere göre 68 milyon ton enkazın altında yaklaşık 10 bin ceset bulunuyor. Toprak zehirli ve patlamamış mühimmatlarla dolu.
ABD'li yetkililer, güvenlik koşulları sağlanırsa planın iki ay gibi kısa bir sürede uygulamaya konulabileceğini ifade ediyor.
