ENGİN ARDIÇ

Kadınlara seçme ve seçilme hakkının 92. yıldönümü...
Bendeniz devrimlerin niçin bölük pörçük ve kademe kademe yapıldığını, yıllara yayıldığını öteden beri merak ederim.
Ama sormayacaksın, sorgulamayacaksın, tartışmayacaksın. Hırbolar hemen "Atatürk düşmanı" yaftasını yapıştırırlar.
İşte bir örnek: Kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı 1930'da veriliyor...
Acaba o yıl oylarını büyük ölçüde Serbest Fırka'ya mı yağdırdılar?
Bilemiyoruz.
Muhtar seçme ve seçilme hakkı üç yıl sonra, 1933'te...
Neden?
Milletvekili seçme ve seçilme hakkı da ondan bir yıl sonra. 1934'te... Meclis'e kadın ayağı basması da 1935 seçimlerinde...
1935'te tek parti var.
Bu durumda kim kimi seçmiş ya da seçilmiş oluyor? Buna seçim mi deniyor?
18 kadın girmiş Meclis'e.
Bunların içinde "herhangi bir iz" bırakan var mı?
Bir tekinin ismini bilen, hatırlayan var mı? (Wikipedia'ya bakıp konuşmayın, o kadarını biz de akıl ederiz.)
Bu kadınlardan bir teki Meclis kürsüsüne çıkıp herhangi bir konuda konuşmuş mu?
Haşa, sümme haşa hükümeti eleştirecek falan olmuş mu?
Bu hanımlardan bir teki bile ertesi yıl, 1936'da İsmet İnönü ile Recep Peker'in İtalya'dan mülhem "TBMM'nin dışında ve üstünde bir faşist konseyi" kurma girişimine ağzını açıp da iki laf etmiş mi?
Atatürk çok kızmıştı.
Bu kadınlardan bir teki bile üç yıl sonra "Yeni cumhurbaşkanı İnönü olmasın, Mareşal Fevzi Çakmak olsun" diyebilmiş mi? Atatürk'ün vasiyeti bu yöndeydi.
Ama sormayacaksın, sorgulamayacaksın, eleştirmeyeceksin.
Pişmiş aşa su katmayacaksın.
Sonra ağzına biber sürerler.

***

Kesmediyse bir örnek daha verelim:
İlk cumhuriyet banknotları 1927 yılında basıldı (bastırıldı.)
Ertesi yıl alfabe devrimi yapıldı.
Çok kişi bilmez ve öğrenince de ağzı açık kalır: Ondan sonra "yeni yazılı" banknotlar ancak taa 1938 yılında basıldı!
Eski yazı kullanmak kesinlikle ve şiddetle yasaktı ama insanlar tam 11 yıl ceplerinde eski yazılı banknotlarla dolaştılar.
Yani bütün vatandaşlar suç işliyorlardı...
"Kimsenin banknot taşıyacak hâli yoktu, insanlar kuruşla yaşıyorlardı" mı diyeceksiniz?
Sorduk: Madem yazı devrimi yapacaktınız, niçin bir yıl daha sabredip banknotları yeni yazıyla basmadınız?
Ya da harf devrimini niçin 1928'de değil de bir yıl önce 1927'de yapmadınız?
Sonra da niçin tam 11 yıl beklediniz yeni yazılı paralar için?
Ama sormayacaksın, sorgulamayacaksın, eleştirmeyeceksin.
Bu da demokrasi olacak.