Malatya'da 5,9 büyüklüğünde deprem! Uzmanlar vatandaşları uyardı

Jeofizik mühendisi Prof. Dr. Fadime Sertçelik: Deprem Kale Fayı’na yakın orta kısımda meydana geldi. Doğu Anadolu ana fayı üzerinde meydana gelmedi. Artçı sarsıntılara bakıldığı zamanda hep söylediğimiz faya yakın noktalarda yaşandı. 5 şiddetine kadar artçı depremler yaşanma ihtimali var. İlk anlarda çok fazla artçı deprem gördük ancak şu anda zaman aralıkları açılmaya başladı. Muhtemelen 5 şiddetine kadar bir artçı deprem yaşanabilir.

YÜKSEK İVMEDE AZ HASAR SEVİNDİRİCİ

İvme değeri bizim açımızdan oldukça önemlidir. Zemine çok yakın bir depremdi ve özellikle Kale’de ciddi bir sallantı oldu. Bu kadar yüksek ivme ile daha fazla hasar olması gerekirdi ancak böyle olmadı. İşte bu sevindirici bir durumdur. Bölgede daha önceden ciddi depremler geçirdi bu nedenle yıkılması muhtemel binalar artık yok. Zemin depremle çok fazla hareket etmesine rağmen beklenen çok daha hafif hasarla atlamamış olmamız sevindirici bir durumdur. Bölge 6 Şubat depremlerinden etkilenen bir yer. Muhtemelen bu fay oradan tetiklendi. O dönemki enerji aktarımına baktığınızda çok etkilenen bir yerden bahsediyoruz.

HANGİ BÖLGELER ETKİ ALTINDA?

6 Şubat depremleri çok büyük depremlerdi ve Orta Anadolu’dan Doğu Anadolu’ya doğru bütün bölge ciddi şekilde etkilendi. Faylar buradan ciddi şekilde etkilendi ve tetiklenme açısından yüksek seviyelere çıktılar. Sismik boşluk dediğimiz ve deprem üretme durumu olan faylar mutlaka vardır. Marmara’nın 6 Şubat depremlerinden etkilenmesi mümkün değildir. Anca bizim zaten Marmara’da beklediğimiz kendi sürecini doldurmuş olan bir deprem var. Ege’de ve Akdeniz’de birkaç bölgede daha deprem riski var.

Yüksek mimar Yoshinori Moriwaki: 2020 yılında Elazığ’da bir deprem yaşadık. O zaman güney bölgelerde 7,6 büyüklüğünde bir deprem gördük şimdi 5,9 büyüklüğünde bir deprem yaşandı. Aynı fay hattının kırıldığını söyleyebiliriz. Bugünkü depremden sonra 5,4 şiddetine ulaşacak depremler meydana gelebilir. O yüzden bu 3 gün dikkatli olmak lazım. Bu bölgede küçük artçı depremler olabilir.

HAREKETLİ BÖLGELER

2019 yılından sonra Türkiye’nin her yerinde şimdiye kadar biriken enerjiler patlamaya çalışıyor gibi görünüyor. Yani Türkiye’nin herhangi bir bölgesinde deprem meydana gelebilir. Özellik Doğu Anadolu Fay Hattı’nın Adana’dan Kıbrıs’a kadar olan kısmında başlangıç kısmında ise Bingöl Karlıova, Muş, Bitlis bölgeleri önemli. Bunun dışında Ege ve İzmir kısımlarında ince fay hatları var. Buralarda depremler olabilir. Ege ve İzmir bölgelerinde deprem 7 şiddetinde olmaz.

İSTANBUL'DA TEHLİKELİ 3 İLÇE

Marmara Bölgesi’nde ise kuzey ve güney olmak üzere 2 kol var. Burada tehlikeli bölgeler var. Kentsel dönüşüm için ciddi bir çalışma var. Atatürk Havalimanı’nın batı tarafı yumuşak zemin ve burada sıvılaşma var. Küçükçekmece-Büyükçekmece ve Avcılar Tehlikeli burada hükümet adımlar atıyor ancak tam olmadı. İşleri daha sıkı tutmak lazım. Kentsel dönüşüme karşı çıkmamak lazım.

Deprem uzmanı Prof. Dr. Haluk Selim: Artçı depremler yaşandı, endişelenecek bir durum yok. Doğu Anadolu Fayı üzerinde 2023 yılında 6 Şubat’ta 2 tane büyük deprem meydana geldi.  Bu fay dünyanın en aktif fayı. Bu depremden sonra artçılar sürüyor ve bunlar 2 seneye kadar devam edecek.

BÖLGEDE ÇOK FAZLA DEPREM OLDU

Buradaki fay en son olarak bin 795’lerde bir deprem meydana getirmiş.  Konya’da bulunan tarihi bir vesikadan biz bunu öğreniyoruz. Bu fayın sanıldığı gibi 250 ya da 500 senelik bir periyodu yok. Bu bölgemiz 2 bin yılından beri yani 24 yılda oldukça fazla depreme maruz kalmış. Bu bölgedeki binalar da çok yoruldu. Bu çok rahatsız edici bir durum.

ARTÇILARDAN SONRA BİTECEK

Türkiye’nin 4’te 3’ü aktif faylarla dolu. Bu bölgede daha 1 gün önce Rodos Adası’nın güneydoğusunda 4,7’lik bir deprem meydana geldi. Bunu takip ettim nerede ne olacak diye bugün 5,9’luk bir deprem yaşadık. Bağlantılı olup olmayacağı ya da mesafesi tartışma konusu olabilir ancak Türkiye devamlı olarak depremlere maruz kalıyor. Netice itibarıyla büyük depremin artçılarının devam ettiğini söyleyebiliriz. Depremin yüzeye yakın olması daha fazla hissedilmesine ve panik olmasına neden oldu. Artçılarla beraber sönümlenecek ve bitecek.

Prof. Dr. Bülent Oruç: 6 Şubat’ta bilindiği gibi 9 saat arayla 2 yıkıcı deprem meydana geldi. Oraya yakın fay kollarında zaten var olan gerilme birikimlerinin daha da yüklenmesiyle ortaya çıkan orta büyüklükte depremler olarak yorumlamak gerekiyor. 5.9 ila 6.9 arasındaki depremleri güçlü depremler sınırı olarak görürüz. Yani yabana atılacak bir deprem değildir. 

Kahramanmaraş depremlerinin yıkıcı etkisi duruyorken yıkılmamış bazı ağır hasarlı binalar varken endişelenmemek mümkün değil. Bölgede gerilimler var. Buraya dair çeşitli modellemeler yapmıştım ve depremin oluşu beni hiç şaşırtmadı.  Malatya Fayı ile Doğu Anadolu Fay Hattı arasında bir bölgede yaşandı. Malatya’nın hemen güneybatısında 10 KM derinlikte yüksek ölçülerde bükülme gerilmeleri modellemiştim. Bu bölgede yıkıcı bir depremin olacağı anlamına gelir. Bu deprem beni şaşırtmadı.

Prof. Dr. Mehmet Ali Özdemir:6 Şubat depreminde hasar gören binalarda sıkıntı olabilir. Bu kapsamda bir tane binanın çöktüğü yönünde bir haber var. Onun dışında çok şükür önemli bir sorun görünmüyor. AFAD’ın vermiş olduğu konuma göre bu deprem Doğu Anadolu Fay Zonu’na paralel bir fay üzerinde Elazığ batısında bir fay üzerinde gerçekleşti. Bu fay hattı üzerinde bir deprem beklentisi çok da beklenmiyordu. Burası aktif fay olarak gösterilmemişti. Ama 96-97-2000 yıllarındaki çalışmamızda buradaki fayın çok genç olduğunu buranın deprem açısından riskli olduğunu görmüştük. Malatya’nın tümü deprem açısından hassas bir bölge.

Bunu 6 Şubat 2023 depremleri sonrası devam eden deprem etkinliğinin bir parçası olarak değerlendirmek gerekir. Büyük deprem sonrası bir fırtına kalıntısı olarak okumak daha doğru. Depremin büyüklüğü orta büyüklükte. Şiddeti 7 civarında. Oluşturabileceği hasar ve yıkım da sınırlı. 6 büyüklüğündeki bir depremden sonra artçılar olacaktır. Genellikle 6 büyüklüğündeki depremden sonra 5,5 – 5 – 4 gibi büyüklükteki depremler olabiliyor. Bu beklenir. Bu nedenle de yarası belirginleşmiş binalardan uzak durmak lazım.

Prof. Dr. Hasan Sözbilir A Haber canlı yayınında Malatya'da meydana gelen depremle ilgili çarpıcı açıklamalarda bulundu.

Sözbilir'in açıklamalarından derlenenler: 

2020'deki Elazığ depreminin hemen güney ucunda olan bir nokta burası. Yani Elazığ depreminde oluşan yüzey kırığının güney ucu. Bu aynı zamanda 6 Şubat depreminin de kuzeyi. Yani arada bilim insanlarının şöyle bir görüşü vardı; 6 Şubat depreminin yüzey kırığı. Bu 2020'deki Elazığ depreminin Pütürge depreminin yüzey kırığı arasında bir parça kalmıştı kırılmayan. Şu anda gördüğüm kadarıyla büyük olasılıkla o parça kırıldı. Normalde bilim insanları o parça üzerinde 6.8 büyüklüğünde bir deprem bekliyordu. Şu anda işte 5.9-6 gibi deprem oldu. 6.8 büyüklüğünde bir deprem bekleniyordu. O aradaki kırılmayan parça üzerinde şu anda 6 civarında bir deprem oldu. Yani hani birazcık onu karşılar gibi duruyor. Bu parça kırılmadığı için her iki depremde de sismik boşluk sınıfında değerlendirilen bir parçaydı. Dolayısıyla büyük bir bölümüyle kırılmış oldu. 

SINIR DEĞERLER! 6 ŞİDDETİNDE OLSA YIKIM OLURDU
Tabii 5.9 6 gibi değerler bunlar sınır değerler ya eşik değerler daha doğrusu. Yani can ve mal kaybının Türkiye'de başladığı sınır değerleri 6.1-6.2 olsa can ve mal kaybı mutlaka olurdu. 5.9 sınır mutlaka tabii hasar gören binalar mutlaka vardır. Ama can kaybı olmaması şu ana kadar sevindirici diye düşünüyorum.  Şu anda gördüğüm kadarıyla bu deprem öncesinde öncü depremler de olmuş şu anda son bir aylık deprem aktivitesine bakıyorum öncü depremler de epey bu parça üzerinde gerçekleşmiş. Tabii ki artçı depremler de olacak. Yani şu anda bunu ana şok kabul ettiğimizde 5’e kadar vuran artçı depremler beklenebilir. Tabii ki şu başlangıçta insanlar panikle dışarı çıkmışlardır zaten dışarıdadır çoğu insan. Ama bundan sonrası resmi makamların verdiği bilgilere göre hareket etmek gerekiyor.  

DEPREMİN SURİYE’DE HİSSEDİLMESİ
Yani bizim zaten Türkiye'deki depremlerin hemen hemen hepsi sığ odaklı depremler. Yani 10-15 kilometre derinliğinde olan depremler. Bu anlamda geniş alanlarda da hissediliyor. Yani en az zaten 100 kilometre yarıçaplı bir daire içindeki her taraf bu depremi hisseder. Bu bazen 200 kilometreye kadar da çıkabilir. Yani Suriye'den hissedilmesi anormal bir durum değil. Benzer şekilde kuzeyde belki Trabzon'a kadar hissedilme durumu olabilir.  

6 ya da 5.9 büyüklüğünde bir deprem 8 civarındaki bir şiddete karşılık gelir. Yani yıkımın sınırındaki bir şiddet değeri bu sarsılma anlamında. dolayısıyla hani böyle can ve mal kaybının sınırında olan bir deprem olduğu için şu anda ucuz atlattık diyebiliriz. 

Tabii biz özellikle 6 Şubat depreminden sonra bu kırılan fayın etrafındaki bütün kırıkları çalışıyoruz. Yani 1.5 2 yıla yakın zamandır şu anda bizim konu ile ilgili bütün bilim insanları bu yaz dönemini arazide geçirdi. Sürekli o faylar üzerinde geziyoruz. O faylar üzerinde hendekler açıyoruz. Fayların içine bakıyoruz. Yani tehlikenin boyutunu önceden görmeye çalışıyoruz. En son mesela Malatya fayında çalışmalar yaptık. Onun da güçlü bir niteliği var. Yani güçlü bir fayımız yine kırılmayan faylardan bir tanesi. Tabii 6 Şubat depreminde kırılan fay parçalarının uçlarında ki  kısımlarda ya da stresin birikmesini bekliyoruz doğal olarak. Bunlardan bir tanesi de burasıydı zaten şu anda kırılan parça. Bir diğeri Malatya tarafındaki parça. Savrum-Adana tarafına doğru giden parça üzerinde önemli bir stres birikimi var. Yani bu faylar deprem üreteceklerdir. Dolayısıyla bu tür faylar üzerinde ki ya da o faylara yakın olan illerimiz de risk azaltma çalışmalarına çok önem verilmesi gerekiyor hızlandırılması gerekiyor.

Uzmanlar, bölgedeki depremi değerlendirerek vatandaşları uyardı. 

Malatya fayı, Sürgü fayı olarak da biliniyor. Malatya fayı, toplamda 220 kilometrelik bir fay. Malatya'nın batısından geçen fay yaklaşık 160 kilometre uzunluğunda. Sürgü'den başlıyor Kemaliye'ye kadar uzanıyor. Ovacık fayıyla birleşiyor ve toplam 220 kilometrelik bir fay hattı oluşturuyor. Malatya'nın içinden kısa faylar da var.

Malatya fayı son olarak 2024 yılı başlarında ayrıntılı incelendi. Malatya Fayı'nda yürüttükleri çalışmalara değinen Dokuy Eylül Üniversitesi'nden Prof. Dr. Hasan Sözbilir, fayın büyüklüğüne dikkat çekerek, "Malatya Fayı önemli faylardan. İkinci büyük depremin hemen dibinde olan fay. Kırılması halinde Malatya'yı ciddi anlamda etkileyecek bir fay. 200 kilometre uzunluğunda ve 3 fay parçasından oluşuyor." açıklamasını yapmıştı. Sözbilir, "Malatya Fayı'nı oluşturan bu 3 segmentin her biri kendi başlarına kırılmaları halinde 7.2 büyüklüğünde deprem üretebilir. Bugüne kadar yapılan çalışmalar, Malatya Fayı'nın 3 bin yıldır kırılmadığını gösteriyor. " demişti.

Malatya'nın Kale ilçesinde, saat 10.46'da 5,9 büyüklüğünde deprem meydana geldi.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, saat 10.46'da, merkez üssü Malatya'nın Kale ilçesi olan 5,9 büyüklüğünde sarsıntı kaydedildi.

Depremin 10,07 kilometre derinlikte meydana geldiği belirlendi.

5,9 büyüklüğündeki deprem birçok ilde hissedildi.