MAHMUT ÖVÜR

Suriye çözüm açısından önemli bir eşikte. Cenevre başarısızlıkla sonuçlandı ama Astana sürecine ilişkin umut verici gelişmeler var. Özellikle Kürt bölgesi ve siyasetiyle ilgili sürpriz gelişmeler şaşırtıcı olmayacak. Bölgede buna paralel yürüyen bir başka şey daha gelişiyor. Türkiye-ABD ilişkilerindeki gerginliğin yol açtığı yeni ittifaklar dönemi. Bu süreç Türkiye'nin ABD kuşatmasına direnmesiyle başladı ve Türkiye- Rusya ve İran eksenli yeni bir birliktelik oluştu. ABD'nin buna cevabı gecikmedi. O da İsrail- Suudi Arabistan ve Mısır üzerinden yeni bir hattı devreye soktu.
Bölgesel ve küresel çıkarlar söz konusu olduğu için bu ittifaklar kalıcı olur mu bilinmez ama bölgedeki etnik ve dini şiddet veya sivil örgütler de bu dizilişe göre pozisyon alıyor. Buna son Kudüs gelişmesini de eklemek gerekiyor. Çünkü ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti ilan etmesi ve buna karşı Türkiye'nin öncülüğünde İslam ülkelerinin "Doğu Kudüs Filistin'in başkentidir" çıkışı, bölgede taşları yerinden oynattı.
Bu tablo ışığında Suriye'ye bakıldığında en hassas nokta ve dikkat çekici gelişme Kürt bölgesinde yaşanıyor. ABD, başından beri Suriye'deki iç çatışmayı, nasıl DEAŞ bahanesiyle derinleştirdiyse şimdi de aynı şeyi yine DEAŞ bahanesiyle aktörleştirdiği PKK-PYD hattıyla yapıyor ve süreci kilitlemeye çalışıyor.
Türkiye ve Suriye Kürtleri ise bu krizi derinleştirmeden aşmanın arayışı içinde. Türkiye ve Suriye Kürtlerinin hedefi ortak; terör üreten PKK-PYD'den kurtulmak. Aslında bu hamle, Rusya'nın Astana sürecine katmak istediği ama Türkiye'nin itiraz ettiği PYD'yi devre dışı bırakmanın da tek yolu. Önümüzdeki günlerde PYD dışında kalan Suriye'deki Kürt partilerini daha çok duyacağız.
Suriye'de PYD dahil 15 civarında Kürt partisi var. Barzani'ye yakın Suriye Kürt Demokratik Partisi, Talabani'ye yakın Suriye Kürt Demokratik İlerici Partisi gibi çok sayıda teröre pirim vermeyen parti, 2011'de Erbil'de bir araya gelerek Suriye Kürtleri Ulusal Meclisi (ENKS) içinde yer aldı.
İşte bugün ENKS içinde yer alan o partiler, PYD-ABD birlikteliğine karşı Suriye'nin bütünlüğü ve barış için devreye girmeye hazırlanıyor. Siyasi yaklaşımları da Türkiye ile örtüşüyor. ENKS, Beşar Esad rejimi karşıtı muhalif grupları çatısı altında toplayan 114 üyeli Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu'nda da (SMDK) 11 üye ile temsil ediliyor. ENKS aynı zamanda Suriye'deki savaşın "siyasi ve Esad'sız" çözülmesini de savunuyor.
Türkiye'nin içeride ve dışarıda PKK ve DEAŞ'a karşı kararlı mücadelesi ABD-PKK ve DEAŞ arasındaki kirli ittifakı açığa çıkardığı gibi bu çabası, Kürt sosyolojisinde PKK-PYD hattını da yalnızlaştırdı. Aynı şekilde ABD de bölge genelinde Kudüs ve Suriye siyasetiyle yalnızlaştı.
Bu siyasi zemin ve Türkiye'nin arayışı Kürt partilerini ve Arap aşiretlerini motive etti ve harekete geçirdi. Kürt partileri kendi aralarında buluştuğu gibi aşiretler de İstanbul'da buluştu. İstanbul'da Suriye'deki 60'tan fazla aşiret ve kabile temsilcisi, "Aşiretler ve Kabileler Yüksek Meclisi 1. Kurultayı"na katılarak önemli bir toplantı yaptılar. Bu toplantı özellikle Sünni Arap aşiretlerini barış sürecine katma açısından önemliydi.
Bu tablo, hem Türkiye, hem Rusya hem de İran için yeni bir fırsat sunuyor.