CANLI YAYIN
Barış Zirvesi’nde neler yaşandı? Kriz Bakan Fidan’ın önerisiyle aşıldı
Rusya ile Ukrayna arasındaki barış görüşmelerinde Türkiye'nin kolaylaştırıcılığı "somut netice" getirdi. İmkansız görülen bin kişilik esir takası Türkiye'nin arabuluculuğuyla çözüme kavuştu. Taraflar sonraki toplantının da İstanbul'da olmasında uzlaştı. Taraflar kilit isimlerin olduğu kişilerin takası için Türkiye'yi önerdi. Peki dünyanın gözünü çevirdiği Dolmabahçe'de dakika dakika ne oldu? İşte detaylar...
Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın sona ermesi için ilk günden itibaren yoğun çaba gösteren Türkiye, etkili diplomasi trafiğiyle geçen haftanın kilit ülkesi oldu. İstanbul'da Cuma günü Türkiye'nin kolaylaştırıcılığında Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi'nde gerçekleşen Rusya ile Ukrayna arasındaki müzakerelerde iki taraf arasındaki görüş ayrılıkları somut netice çıkmasını neredeyse imkansız görülüyordu. Taraflar "Barışı isteyen taraf biziz, oyunbozan karşı taraf" mesajı vermek üzere müzakerelerin formatı, yöntemi, katılım düzeyi gibi konularda farklı düşünüyordu.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
Başkan Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın taraflara yapıcı telkinlerinin yanında ABD'nin de taraflara yaptığı "Erdoğan'ın çabalarına saygısızlık mesajı verecek bir durum olmamalı" uyarısı her iki ülkeden biner kişinin takas edilmesi, ateşkese ulaşılmasını mümkün kılacak koşulların yazılı şekilde karşı tarafla paylaşılması ve tekrar bir araya gelmek konusunda anlaşılmasını mümkün kıldı.
Görüşmeler süresince Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve MİT Başkanı İbrahim Kalın masadan hiç kalkmayarak tıkanma anlarında yapıcı müdahalelerde bulundu.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
"BARIŞ DİLİ"NİN HAKİM OLMASI İÇİN YOĞUN ÇABA
2022'de Türkiye'de gerçekleştirilen müzakerelerde Rus tarafının Rusça konuşulması konusundaki ısrarı ve Ukrayna'nın bunu kabul etmediği basına yansımıştı. Cuma günü gerçekleşen toplantıya iki taraf da tercümanıyla geldi. Bakan Fidan yer yer İngilizce ve Türkçe müdahalelerde bulundu, zaman zaman da müzakere masasında İngilizce konuşuldu. Ukrayna heyet Başkanı Omerov'un çok iyi Türkçe konuşabildiği de biliniyor. 4 dilli müzakere masasında, Ankara "barış dili"nin hakim olması için yoğun çaba harcadı.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
GÖRÜŞMENİN FORMATI DEĞİŞTİ
Görüşmeler Türkiye, ABD, Rusya ve Ukrayna'nın katılımıyla 4'lü şekilde yapılacaktı. Rus tarafının "ABD'nin müzakere masasında olmasına" son dakikada koyduğu rezerv sebebiyle görüşmenin formatı değişti. Diğer taraftan Rus heyet başkanı Vladimir Medinski ve ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi Direktörü Michael Anton ikinci görüşme başlamadan ayrı bir lokasyonda bir araya geldi.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
SALONDA SERT RÜZGARLAR ESTİ
Ukrayna barışı için müzakerelerde Rus heyet başkanı tarihi anekdotlara referans vererek "Tarihte küçük toprak parçalarından vazgeçilmediği için yok olan devletler"den bahsetti. Ukrayna Savunma Bakanı ve heyet başkanı Rüstem Omerov "Tarihi gayet iyi biliyoruz, buraya tarihi değil somut konuları konuşmaya geldik" yanıtını verdiğinde salonda sert rüzgar esti.
Ukrayna "30-60 ya da 90 günlük bir ateşkes ilanı lider seviyesinde çözülebilecek konulara imkan tanır ve güven artırıcı önlemler konuşulabilir" önerisini sundu.
Ateşkes olmadan barış olamayacağı tezini öne sürdü ve ateşkes süresince insani konulara eğilinebileceğini kaydetti. Rusya, "Ukrayna topraklarında yabancı asker bulunmaması, üçüncü ülkelerden silah alınmaması, Ukrayna'da kitle imha silahları bulunmaması ve Ukrayna'nın NATO üyesi olmaması" şartlarını öne sürdü.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
TIKANMANIN ÖNÜNE FİDAN'IN ÖNERİSİYLE GEÇİLDİ
Rusya'ya göre silahların susması için Ukrayna'nın etnik olarak Rusların çoğunlukta olduğu 4 bölgeden çekilmesi gerektiği dile getirildi. Ukrayna ise "300-400 metre bile çekilmenin kendileri için geri adım olacağını" söyledi. Toplantının bu diyalog sonrası hiçbir netice alınmadan sona ereceği düşünüldü. Ardından masaya yemek getirildi ve Bakan Fidan'ın önerisiyle tartışma güven artırıcı önlemler konusuna çevrildi. Bu sayede görüşmelerin tıkanmasının önüne geçildi.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
TAKASA GİDEN YOL
Güven artırıcı önlemlerin neler olabileceği değerlendirilirken insani geçiş ve ulaşılmayan yerlere Kızılhaç erişimi gibi konulardan bahsedildi. Takas konusu gündeme geldiğinde müzakere edilen ilk etapta "askeri takas" ve daha düşük bir sayı idi. Ancak Türkiye bu noktada taraflara sivillerin ve çocukların da takas edilmesi önerisiyle geldi. Heyetler salondan çıkarak başkentleri ile bu konuyu görüştüler ve her iki taraftan "asker-sivil-çocuk" olmak üzere 1000 kişilik takas için onay çıktı.
Taraflar özellikle hapiste olan ve kilit kişilerin Türkiye'de takas edilmesini istedi. Taraflar listelerini hazırlayacak ancak listelerde belirtilecek kişiler arasında "karşı tarafın elinde olmaması", "ölmüş-kayıp olması" gibi durumların benzer örneklerden hareketle ortaya çıkabileceği değerlendiriliyor. Bu noktada sürecin 2 hafta alabileceği düşünülüyor.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
BİR SONRAKİ TOPLANTI TÜRKİYE'DE
Ankara, bu toplantının devamının gelmesi gerektiğinin altını çizdi. Silahların susması için iki tarafın da bir liste hazırlaması bekleniyor. Bu listeler ikinci toplantı öncesinde karşı tarafa iletilecek. Bir sonraki toplantının tarihine ilişkin taraflardan biri "Haftaya gelmeye hazırız" derken diğer taraf "Biz görüşmelerin Türkiye'de devam etmesine hazırız ama tarih zikretmek için başkentimizden yetki almalıyız" ifadelerini kullandı.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
UMUTLARIN SÖNMEMESİ İÇİN SOMUT NETİCE VURGUSU
Görüşmelere gelinen süreçte kamuoyuna Türkiye'ye lider düzeyinde ziyaretler olacağı konusunda sinyaller verildi. Bu sebeple barışa giden yolda başta Ukrayna ve Rus halkı olmak üzere dünya kamuoyunun umudu arttı. 800'den fazla yabancı gazeteci bu sebeple Türkiye'ye geldi. Toplantının nasıl yapılacağına ilişkin detaylar son ana kadar netleşmedi ancak Başkan Erdoğan kendisiyle fikir alışverişi yapmak üzere Türkiye'ye gelen Zelenski'ye "Sonuçlanmayacak bir süreç için kimseye umut verilmemeli, ne Türkiye ne Ukrayna'nın ismi bu şekilde geçmemeli" ifadesini kullandı.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
ABD de taraflara "Erdoğan'ın çabalarına saygısızlık mesajı verecek bir durum olmamalı" mesajını verdi. Antalya'daki görüşmede de Fidan, ABD'li mevkidaşı Rubio'ya kamuoyuna açık şekilde bu kadar konuşulup sonra bir şey yapılmamasının barış umutlarını söndüreceğini dile getirdi. Aynı mesajı telefon yoluyla Rus ve Ukraynalı yetkililere de aktardı. Gelinen noktada, görüşmelerin Türkiye'de yapılması sayesinde önemli adımlar atılmasının önü açıldı.
Türkiye-Rusya-Ukrayna arasında İstanbul’da barış masası kuruldu (AHABER ARŞİV)
RUS HEYETTE "TANIDIKLAR" VARDI
Dışişleri Bakanı Fidan daha önce de Libya, Karabağ ve Suriye gibi konularda müzakere masasının farklı tarafında yer alan "tanıdık" Rus istihbarat yetkilileri ve askerlerle yine aynı masaya oturdu. Ancak bu kez Rus ve Ukrayna taraflarını barıştırmak için çaba harcadı. Fidan bu defa Türk Dışişleri Bakanı sıfatıyla Ukrayna barışı için kurulan masada kolaylaştırıcı roldeydi. Bu görüşmede MİT Başkanı İbrahim Kalın da yer aldı. Bu durum dünyanın baş döndüren diplomasi ve güvenlik temasları arasında dikkat çekici bir örnek olarak kayda geçti.
GÜNÜN MANŞETLERİ İÇİN TIKLAYIN
