KEREM ALKİN

Dünyanın önde gelen sigorta ve reasürans kurumlarından birisi olan Axa'nın 'Küresel Gelecek Riskler Raporu'nun 9.su yayınlandı. 2019'a kadar, 58 ülkeden 4 bin 500 risk uzmanının profesyonel analizleri ve kapsamlı bir risk algı anketine 15 ülkeden 20 binin üzerinde insanın verdikleri cevaplarla oluşturulmuş olan küresel gelecek riskler raporunda (Future Risks Report 2022) öne çıkan bir numaralı küresel risk 'iklim değişikliği' idi. Küresel iklim değişikliği, sadece tetiklediği doğal afetlerin dünya genelinde yüz milyarlarca dolar zarara sebep olması yönüyle değil, aynı zamanda küresel tarım ve gıda arz güvenliği riski nedeniyle de ön plandaydı.
Bunun yanı sıra, açlık ve kuraklığın sebep olacağı, milyonlarca insanı etkileyecek 'iklim göçü' sorunu da, küresel iklim değişikliği riskinin bir parçası. Bu nedenle, 1 numaralı risk olması elbette şaşırtıcı değil. Ancak, ilk 'siyah kuğu' Kovid-19 küresel virüs dünyayı beklenmedik bir şekilde etkisi altına alınca, küresel salgınlar ve salgın hastalıklara yönelik küresel risk algısı 7 basamak değişerek, doğal olarak 1. sıraya oturdu. İklim değişikliği 2., siber güvenlik riski 3., jeopolitik istikrarsızlık riski 4. ve sosyal huzursuzluklar ve yerel anlaşmazlıklara yönelik risk algısı 5. sıraya oturdu. 2021'de ise, küresel iklim değişikliğine yönelik risk algısı yine 1. sıraya geri döndü. Dünya genelinde şirketlere ve dijital-kripto paralar piyasalarına yüz milyarlarca dolar zarar veren, dijital hırsızlık, soygun ve tehditlerin merkezi olan küresel siber güvenlik riski algısı da tekrar 2. sıraya oturdu.
2021'de, aşıların devreye girmesi ve 'Kovid-19'un sebep olduğu tehdit azalınca, küresel pandemiye yönelik risk algısı 3. sıraya gerilerken, jeopolitik risk algısı 4. sırayı korudu. 2022'de 2. 'siyah kuğu' Rusya-Ukrayna Savaşı, yine tüm dünyayı hazırlıksız yakalayarak, patlak verdiğinde, küresel ekonomi-politik sistem daha küresel pandeminin ana ve artçı etkilerinin sebep olduğu yaraları yeterince saramamışken, kendisini yeni riskler, tehditler ve meydan okumalarla karşı karşıya buldu. Bu durum, doğal olarak Axa'nın 2022 yılı 'küresel gelecek riskler raporu'na da yansımış durumda. Küresel iklim değişikliği, dünyanın karşı karşıya kaldığı en ağır, en kritik, en tehlikeli küresel risk olma algısını korumayı sürdürüyor. 2022 raporunda ilk kez, iklim değişikliği riski tüm kıtalarda 1 numaralı risk oldu. Ve, jeopolitik risk algısı ise ilk kez 4. sıradan 2. sıraya yerleşmiş durumda.
Bu durum, 'Savaş'ın sebep olduğu jeopolitik tehditler ve riskler açısından, elbette şaşırtıcı değil. Siber güvenlik riski 2022'de 3. sırada yer alırken, sürpriz bir gelişme ile, 'enerji riski' algısı ilk kez 17. sıradan bir anda 4. sıraya yükseldi. Küresel salgın riski 5. sıraya gerilerken, sosyal gerginlik ve sokak hareketlerine yönelik risk algısı 6. sıraya yerleşti. Axa'nın küresel ölçekte risk algısına yönelik başlattığı bu çalışmada, ilk kez finansal istikrar riski, makro ekonomik riskler ile para ve maliye politikası riskleri 8., 9. ve 10. sırada yer alarak, ilk 10'a girdiler. Bu da, merkez bankalarının tercih ettiği sıkı para politikası tercihlerinin resesyon ve makro ekonomik dengesizlikler açısından sorunları tetikleyici bir risk olarak algılandığını gösteriyor. Doğal kaynaklar ve bioçeşitliliğe yönelik risk algısı ise 7. sırada yer aldı. Ankete cevap veren kamu, özel sektör ve bilim insanı düzeyindeki tüm kanaat önderlerinin risklere karşı çözüm üretme beklentisi ise 2021'e göre 2 puan gerilemiş durumda. Küresel risk algısı bu kadar net görülürken, umarız önde gelen ülkeler çözüm konusunda da beklenen birlikteliği gösterirler.