KEREM ALKİN

Dünyanın önde gelen ülkelerinin tümünde 'uyuşturucuyla mücadele' güvenlik birimlerinin en önemli mücadele alanlarının başında geliyor. Çünkü, 'küresel uyuşturucu pazarı'nda dönen finansal kaynak, aynı zamanda terörizmin, insan kaçakçılığının ve ulusal, bölgesel ve küresel bazda suç örgütlerinin operasyonlarını büyütebilmeleri için de 'kirli' ve 'tehlikeli' bir mali güç kaynağı. 1997'de kurulmuş olan Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin (UNODC) geçtiğimiz haziran ve INTERPOL'ün geçtiğimiz eylül ayında yayınlanan raporları, küresel uyuşturucu pazarının büyüklüğünün 426 ile 652 milyar dolar arasında bir düzeye ulaştığını gösteriyor.
Küresel uyuşturucu pazarının 183 ile 287 milyar dolar arasında olduğu öngörülen bölümünü hint keneviri (esrar, marihuana), 94 ile 143 milyar dolar arasında olduğu öngörülen bir bölümünü kokain, 75 ile132 milyar dolar arasında olduğu öngörülen bölümünü opiatlar (opium alkaloidleri olarak morfin ve eroin) ve 74 ile 90 milyar dolar arasında olduğu öngörülen ATS (Amphetamine Type Stimulants) olarak geçen, taş (crack) olarak da adlandırılan sentetik uyuşturucular (extacy) oluşturmakta. UNODC raporu, 2020 sonu itibariyle, önceki yıla göre yüzde 26 artışla, 15 ile 64 yaş arası dünyada uyuşturucu kullanan insan sayısının ne yazık ki 284 milyon kişiye ulaştığını gösteriyor. 284 milyonun önemli bir kısmını yeni nesil gençler oluşturmakta.
Latin Amerika ve Afrika'da uyuşturucu kullananların önemli bir bölümünü 35 yaş altındaki insanlar oluşturmakta. Söz konusu 284 milyon uyuşturucu bağımlısı insanın 11,2 milyonunu iğne kullanan bağımlılar oluşturuyor ki; zaten bu grubun yarısı hepatit C taşımakta. 1,4 milyonu aids hastalığının sebebi olan HIV virüsünü taşırken, 1,2 milyonu her ikisini de taşıyor. Afrika ile Güney ve Orta Amerika'daki pek çok ülkede, uyuşturucu kullanım bozuklukları tedavisi ağırlıklı olarak esrar kullanım bozukluklarına yönelik mücadeleye yoğunlaşmış durumda. Doğu ve Güneydoğu Avrupa'da ve Orta Asya'da ise opiatlar, yani sentetik uyuşturuculara yönelik kullanım bozuklukları için tedavi yapılmakta.
ABD ve Kanada'da, ağırlıklı olarak 'fentanil'in (suni morfin, güçlü ağır kesici) tıbbi olmayan kullanımına bağlı kullanım salgınından kaynaklanan aşırı doz ölümleri rekorlar kırmaya devam ediyor. ABD'deki tahminler, 2020'de yaklaşık 92 bin olan aşırı doz uyuşturucu ölümlerinin, ne yazık ki 2021'de 107 bine ulaştığını gösteriyor. Kimi ülkelerde belirli düzeyde uyuşturucuların kullanımına yönelik düzenlemeler tartışma konusu olmayı sürdürsün, metamfetamin kaçakçılığı da coğrafi olarak genişlemeye devam ediyor. 2006-2010 döneminde 84 ülkede metamfetamin ele geçirme vakası rapor edilirken, bu rakam 2016-2022 döneminde ne yazık ki 117 ülkeye çıkmış durumda.
Yakalanan metamfetamin miktarları ise 2010 ile 2020 arasında beş kat arttı. Dünya çapındaki afyon üretimi, ağırlıklı olarak Afganistan'daki üretimdeki artış nedeniyle 2020 ile 2021 arasında yüzde 7 artarak 7bin 930 tona ulaşırken, aynı dönemde afyon ekimi yapılan alan da küresel ölçekte yüzde 16 azalarak 246 bin 800 hektara düştü. Paylaştığımız veriler, Türkiye'nin köklü ve amansız mücadelesi dikkate alındığında, uyuşturucu ile mücadele daha detaylı ve koordineli bir ortak küresel mücadelenin elzem olduğunu gösteriyor.