KEREM ALKİN

1949'dan, yani Soğuk Savaş'ın başlangıcından günümüze, ülkelerin yıllık savunma harcamalarını düzenli olarak bir raporla açıklayan ve yayınladığı veriler uluslararası kuruluşlarca kabul gören Stockholm Uluslararası Barış Enstitüsü'nün (SIPRI) son raporu, küresel askeri harcamaların, 2021 yılında rekor kırarak, 2,1 trilyon dolara ulaştığına işaret ediyor. Bu veri, 2021 itibariyle, dünya tarihinde ilk kez ülkelerin savunma harcamalarının 2 trilyon doları geçtiğini gösteriyor. Aynı zamanda, ülkelerin savunma harcamaları 7 yıldır da artmakta ki, 2014-2021 dönemi aynı zamanda Rusya'nın Kırım'ı ilhak ettiği döneme de rast gelmekte.
SIPRI'nin son raporu, en yüksek savunma harcaması yapan ülkelerin ABD, Çin, Hindistan, İngiltere ve Rusya olduğunu gösteriyor. Nitekim, söz konusu 5 ülkenin harcaması, dünyadaki toplam savunma harcamalarının da yüzde 62'sini oluşturmakta. Türkiye ise, kimi komşu ülkelerin mesnetsiz yakınmalarının aksine, 2020'den bu yana savunma harcamalarını arttırmayan ülkeler arasında. Bununla birlikte, Türkiye NATO şemsiyesi altında, üye ülkelerin yerine getirmeleri gereken savunma harcaması taahhütleri açısından en başarılı ülkelerin arasında yer alıyor. SIPRI raporu, 2020'ye göre yüzde 4,4'lük düşüşe rağmen, Türkiye'nin savunma harcamalarının 15,5 milyar dolar düzeyinde olduğunu belirtiyor.
Son 2 yıl artmamış olsa da, Türkiye'nin savunma harcamaları 2012-2021 döneminde yüzde 63 yükseldi. SIPRI, son 10 yıldaki bu artışı Türkiye'nin savunma endüstrisinde dışa bağımlılığını azaltma çabalarının bir yansıması olarak değerlendiriyor. Türkiye, askeri harcama sıralamasında 18. sırada yer almakta. SIPRI, küresel pandemiye rağmen, ülkelerin savunma harcamalarını 2021 yılında yüzde 6,1 büyüttüklerini hatırlatıyor. Bununla birlikte, 2021 yılında ilk kez toplam küresel savunma harcamaları toplamı 2 trilyon doları geçmiş olsa da, küresel savunla harcamalarının küresel GSYH'ya oranı 2020'deki yüzde 2,3 seviyesinden 2021'de yüzde 2,2'ye seviyesine geriledi.
2021'de 801 milyar dolar savunma harcaması gerçekleştiren ABD'nin, son 10 yılda savunma alanında yürüttüğü ar-ge çalışmalarına ayırdığı kaynağı yüzde 24'e yükseltmiş olması, SIPRI tarafından ABD'nin son dönemdeki odağının yeni nesil teknolojiler olduğuna işaret ediliyor. Rusya'nın askeri harcamaları ise, Ukrayna ile gerginliğin daha arttığı 2021 yılında yüzde 2,9 artarak 65,9 milyar dolara yükselmişti. SIPRI'nın verileri, Rusya'nın askeri harcamalarının son 3 yıldır aralıksız yükseldiğini gösteriyor. Bu nedenle, Rusya'nın askeri harcamaları GSYH'sının da yüzde 4,1'ine ulaşmış durumda. SIPRI'nın raporundaki bir başka çarpıcı tespit ise, Çin'in askeri harcamalarını 27 yıldır aralıksız arttırarak, savunma bütçesini 293 milyar dolara taşıdığı. Araştırmanın öne çıkan bir başka önemli tespiti ise, İran'ın 4 yıl sonra ilk kez, 2021'de savunma harçamalarını artırarak 24,6 milyar dolara çıkarması olması. Görünen o ki, küresel pandemi dahi savunma harcamalarının hızını kesememiş.