KEREM ALKİN

Rusya-Ukrayna gerginliği ile tarihinin en hızlı fiyat artışlarından birisini yaşayan petrol ve doğalgaz fiyatları, bir kez daha yüksek miktarda petrol ve doğalgaz ithal eden ekonomilere, gerek elektrik üretiminde, gerekse de binaların ısıtılması ve soğutulmasında yenilenebilir enerjiye dayalı, 'yeşil enerji devrimi'ne dayalı enerji türevlerini, enerji teknolojilerini geliştirmenin ne kadar vazgeçilmez olduğunu hatırlattı. Bu nedenle, rüzgardan güneşe, hidrodan jeotermale, biokütleden akıntı-dalga etkisine, yeryüzünün kendi doğal koşulları ile sağladığı, her türlü imkanı, doğayı koruyacak, dünyanın ısınmasını engelleyecek, iklim değişikliğini yavaşlatacak her tür 'enerji dönüşümü'ne ihtiyacımız var.
Bu nedenle, gerek Birleşmiş Milletler (BM), gerek OECD çatısı altında Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), gerekse de Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA), Avrupa Birliği (AB) Komisyonu var güçleriyle, Rusya-Ukrayna gerginliğinin önceliklendirdiği 'enerji arz güvenliği' endişelerine ve küresel fosil yakıtlar piyasasındaki fiyat dalgalanmalarının sebep olduğu belirsizliklere rağmen, 'yeşil enerji dönüşümü' ve 'yeşil kalkınma devrimi' kavramlarının gölgede kalmasını istemiyorlar.
Çünkü, Rusya-Ukrayna gerginliği son halkası olsa da, Afganistan'ın bir çok kez, Balkanların bir çok kez, Kafkasya'nın bir çok kez, Irak, Suriye, Libya, Lübnan, Orta Doğu ve Körfez'in, Kuzey Afrika'nın, Sahra Altı Afrikası'nın durmaksızın yaşadıkları insanlık trajedilerine karşı büyük bir insani operasyon ve barışı kalıcı kılma mücadelesi bir yandan amansız bir şekilde verilirken, dünya kara toprağı ve okyanuslardaki hava sıcaklığının, karbon emisyonu, sera gazı etkisiyle 1,5 dereceden 3, hatta 5 veya 8 dereceye yükselmesi, tüm insanlığın yeryüzündeki varlığını bütünüyle tehlikeye atacak düzeyde ağır bir ekolojik kırılmayı tetikleyebileceğini unutmamamız gerekiyor.
Ancak, şu an için hangi koşullarda ve ne zaman sonu ereceği muamma olan Rusya- Ukrayna gerginliği nedeniyle yükselen doğalgaz ve petrol fiyatlarıyla baş etmek, dünyanın tümünün ortak sorunu. Bu amaçla, sıcak gelişmeleri ele aldığımız 'enerji' yazı serimizin ilk yazısı olan 4 Mart Cuma günkü yazımızda, IEA'nın açıkladığı 'doğalgaz talebini azaltacak' tedbirlere değinmiştik. Bugün de, IEA'nın geçtiğimiz cuma günü açıkladığı 'küresel petrol talebini azaltacak' öneri paketini paylaşacağım. IEA'nın analizleri, küresel pandeminin ilk yılı olan 2020'de ciddi daralan günlük küresel petrol talebinin, 2021'de tekrar 5.5 milyon, 2022'nin şu ana kadar ki bölümünde ise bir 3,3 milyon varil daha artarak, pandemi öncesi dönemi 200 bin varil de aşarak, günlük bazda 99,7 milyon varile ulaştığını gösteriyor.
Bu nedenle, artan küresel petrol fiyatlarını dizginlemek ve kısmen aşağı çekmek adına, IEA'nın kısa vadede devreye alınacak ve günlük tüketimi 2,7 milyon varil azaltacak 10 tedbir önerisi var. 1) Dünyanın her yerinde otoyol hızlarının 10 km/s azaltılması. 2) Evlerden bir süre daha 3 gün çalışılmasının özendirilmesi 3) Pazar günleri şehirlerde otomobil kullanımının yasaklanması 4) Şehirlerde her türlü mikromobilite ve bisikletin özendirilmesi 5) Şehir merkezlerin özel araçların girişlerinin zorlaştırılması 6) Ortak araç kullanımın özendirilmesi 7) Büyük kamyon ve dağıtım araçlarında daha etkin planlama yapılması 8) Geceleri hızlı trenle yolculuğun özendirilmesi 9) Şirketlerin özel jetle uçuşu azaltmaları 10) Elektrikli ve hibrid araçların daha yoğun özendirilmesi. Bu 10 maddenin tümü için tek tek günlük varil petrol tasarrufu hesaplanmış. Küresel ortak tavır üretilebilir mi, göreceğiz.