KEREM ALKİN

Dönem başkanı İtalya'nın ev sahipliğinde, bu ayın sonunda gerçekleşecek olan G20 Liderler Zirvesi ve hemen ardından başlayacak olan Birleşmiş Milletler (BM) 26. Küresel İklim Zirvesi'ne (COP26) çok az bir süre kala, uluslararası kurumların 'küresel iklim değişikliği' ve küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlayacak ülke taahhütlerine yönelik; buna karşılık aynı ülkelerin fosil yakıt bazlı üretim ve yatırım hedeflerine yönelik raporları ve yorumları hızlandı. Bilhassa, BM Çevre Programı'nın (UNEP) 20 Ekim Çarşamba günü yayınlanan 2021 Üretim Açığı Raporu (2021 Production Gap Report) çok önemli uyarıları içinde barındırmakta.
Rapor, dünya genelinde, ülkelerin petrol, doğal gaz ve kömür üretim hedeflerinin, küresel ısınmayı 1,5 ile 2 derece arasında sınırlamayı hedefleyen Paris Anlaşması kapsamında, aynı ülkelerin karbon azaltımına yönelik hedefleriyle bütünüyle uyumsuz olduğuna işaret ediyor. UNEP İcra Direktörü Inger Andersen, bu tabloya bakınca, küresel ısınma hedefini tutturma olasılığını güçlendirecek 'fırsat penceresi'nin hızla daraldığını; COP26 toplantısında ülkelerin gecikmeden, çevreyi koruyacak ve küresel ısınmayı sınırlayacak fosil yakıt üretim taahhütleri ile üretim hedefleri arasındaki 'açığı' mutlaka kapatmaya odaklanmaları gerektiğini vurguluyor.
UNEP'in Raporu, küresel ısınmayı 1,5 derece artışla sınırlamak adına, hükümetlerin 2030 için gereken maksimum miktarın iki katından daha fazla fosil yakıt üretmeyi planladığına işaret ediyor. Dünyanın önde gelen uzmanlarının, düşünce kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarının da desteği alınarak, 2019'dan sonra, ikinci kez yayınlanmış olan 2021 Raporu, önemli sayıda ülkenin ve özellikle en büyük petrol ve gaz üreticisi konumundaki ülkelerin, hayli iddialı sıfır karbon salınımı hedeflerine rağmen, esasen 2030- 2040 dönemi için üretim seviyelerinde bir azalma planlamadıklarını veri ve grafiklerle teyit ediyor.
Rapor, ülkelerin doğalgaz üretiminin bu dönemde iki katına çıkacağını; petrol üretiminin dahi yüzde 10 civarında artacağını; buna karşılık, kömür üretimine yönelik projeksiyonların ise, ağırlıklı olarak 2035 sonrası hedeflenmiş olarak, yüzde 10-15 civarı azalmasının planlandığını gösteriyor. Oysa, küresel ısınmada maksimum 1,5 dereceyi yakalamak için, ülkelerin fosil yakıt üretimlerini 2020 yılından itibaren radikal bir şekilde azaltmaları gerekiyordu. UNEP'in 2021 Raporu, 2040'a gelindiğinde ülkelerin, 1,5 derecelik ısınma hedefi için gereken miktarın yaklaşık beş katı kömür, üç katı petrol ve iki buçuk katı doğal gaz üreteceklerinin altını çiziyor. Oysa, bilimsel raporların tümü, 2100 yılında küresel ısınmanın 1,5 dereceyle sınırlı kalabilmesi için, küresel karbon salınımının 2030 yılında, 2010'daki seviyenin yüzde 45 altına düşmesi gerektiğine işaret etmekteler.
Bu süreçte, en ilginç gelişme ise, Kosta Rika ile Danimarka'nın UNEP 2021 Raporu'nda belirtilen detaylar çerçevesinde, fosil yakıtlara talebi ve yakıt üretimini eş zamanlı olarak azaltacak bir küresel bilinci oluşturmak adına, bilhassa enerji sektöründe çalışan işçilerin de haklarını da koruyacak adıl bir enerji dönüşümünü planlama adına 'Petrol ve Gazın Ötesinde İttifakı'nı kurma kararları. G20 Liderler Zirvesi ve COP26'yı dikkatle takip etmeyi ihmal etmeyelim.