KEREM ALKİN

BM Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) son dönemde açıkladığı raporlar, 'Kovid-19' küresel virüs salgının sebep olduğu küresel iş ve istihdam kayıplarının ne yazık ki çok yüksek düzeylerde olduğunu gösteriyor. Sadece 2020 yılında, çalışılan saat olarak, 2019'a göre yüzde 8,8'lik kayıp 255 milyon tam zamanlı çalışan işgücünün mesaisine karşılık gelmekte. 114 milyon insanın işini kaybetmesinin yanı sıra, eğer küresel pandemi yaşanmasıydı, pozitif büyüyecek dünya ekonomisinde, ILO'nun hesaplamalarına göre en az 30 milyon daha insana iş imkanı sağlanacaktı. Bu nedenle, ILO gerçek istihdam kaybını 144 milyon olarak tanımlıyor. İşin zor yanı, çalışılan saat kaybı, 2021'in ilk çeyreğinde yüzde 4.8, 2. çeyrekte ise yüzde 4.4 olarak devam etti.
Hükümetler tarafından verilen destekler ve yardımlar hariç, tüm dünyada çalışan kesimin gelirlerinde, yüzde 8,3 gerileme ile, 3,7 trilyon dolarlık bir kayıp yaşandı. 3,3 trilyon çalışan insanın olduğu dünyada, çalışan başına 1120 dolarlık bir kayıptan söz ediyoruz. Ne yazık ki, 2021'in ilk yarısında da, yüzde 5,3 gerileme ile, küresel işgücünün gelirindeki kayıp 1,3 trilyon dolar düzeyinde devam etti. ILO için bunun anlamı dünya genelinde 108 milyon çalışan insanın yaşam standardının aşırı yoksul ve çok yoksul düzeye gerilemiş olması. 108 milyon insan ve aileleri günde 3,2 doların altında bir satın alma gücüyle yaşamlarını idame etmeye çalışıyorlar. Aşılama süreci iyi gitse dahi, işe dönenlerle birlikte, 2021 yılında işini kaybetmiş insan sayısı 114 milyondan ancak 75 milyona gerilemiş olacak. 2022 için umut ise bu rakamın 28 milyona gerilemesi ve 2 yılda 86 milyon insanın tekrar işe geri dönebilmesi.
ILO'nun verileri, aşılamanın hızlanmasına dayalı iyimser senaryo ile, 2021 yılında kadınların yüzde 43'ünün, erkeklerin ise yüzde 69'unun işlerine geri dönmesinin öngörüldüğüne işaret ediyor. Aynı veriler, iyileşme döneminde, küresel pandemi nedeniyle kaybedilen işlere kadın işgücünün erkek işgücüne göre daha zor döndüğünü gösteriyor. 2019 ve 2020 yılları arasında kadın istihdamı dünya genelinde 54 milyon kişi azalırken, her yüz kadından 4,2'si ne yazık ki işlerini kaybetti. 60 milyon erkeğin de salgın nedeniyle işlerini kaybettiği; oransal olarak ise, bunun her yüz erkekten 3'ünün işini kaybettiği anlamına geldiği anlaşılıyor. İyileşme döneminde en az 13 milyon kadın işlerine geri dönemeyecek. Dünyanın bütününde istihdama katılma oranlarında gerilemenin telafisi ancak 2023'den itibaren kendisini hissettiriyor olacak.
Önümüzdeki dönemde, inşaat, tarım, gıda ve hizmetler sektörü gibi, istihdam imkanları geniş olan sektör ve alanlarda normalleşmenin hızlanması, bilhassa genç nüfusun istihdam edildiği turizm ve ağırlama endüstrisinin eski performansına dönebilmesi, küresel ölçekte aşılama sürecinin ne kadar hızlı gidebildiği, yeni varyantlarına rağmen, küresel pandeminin ne kadar yavaşladığıyla doğrudan bağlantılı. Bu nedenle, Delta varyantı ile ilgili yorum ve tahminler, sonbaharda artmasından endişe edilen yeni vaka sayıları, haliyle sektörlerin istihdam iştahını da olumsuz yönde etkiliyor. Tepkiler ne olursu olsun, dünya genelinde yoğun bir aşılama kampanyasına ve bunun virüsün yayılma etkisini ciddi manada yavaşlattığının görülmesine kadar, küresel istihdam piyasasındaki toparlanma zaman alacak.