KEREM ALKİN

Dünyanın önde gelen tüm uluslararası kuruluşları, 'Kovid-19'un sebep olduğu insani, ekonomik ve ticari tahribatı irdelemek, incelemek ve küresel bir kurtuluş reçetesi oluşturmak adına aralıksız küresel ölçekte çevrimiçi toplantılar gerçekleştiriyor. Dünya Ticaret Örgütü'nun (DTÖ) 23-25 Mart tarihlerinde gerçekleştirdiği 'Ticaret için Yardım Durum Değerlendirme Etkinliği' nde, (Aid for Trade Stocktaking Event), ev sahibi DTÖ'nün çiçeği burnunda yeni Genel Direktörü Dr. Ngozi Okonjo-Iweala, tam da gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkeler ile arasındaki kalkınmışlık farkını kapatmaya başlamış iken, küresel pandeminin bugüne kadar elde edilen kalkınma kazanımlarını tersine çevirdiğine işaret etti.
DTÖ, Kovid-19'un 2020 yılının 2. yarısında bir önceki yıla kıyasla yüzde 21 azalmaya sebep olduğunu; bununla birlikte, dünya genelinde çalışanların çevrimiçi çalışmaya geçmesiyle dijital sektörlerde yüzde 9 büyümeyi hatırlatmakta. DTÖ'ye göre, küresel ölçekte hızlı bir aşılama kampanyası, tedarik zincirindeki dar boğazı gidermek, ticareti kolaylaştırmak ve aşı alımlarını kolayca finanse edebilmek adına daha fazla ticari işbirliğine ihtiyaç duyulmakta. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus da, özel sektörün tek başlarına aşıların adil dağıtımını sağlayamayacağını; bu nedenle birçok aktörün katılımıyla COVAX Küresel Aşı Erişimi Programının kurulduğunu vurgulasa da; özellikle yüksek ve üst-orta gelirli ülkelerin aşı tedariki konusundaki talepleri ve rekabet nedeniyle COVAX programının başarısı risk altında.
IMF Guvernörü Kristalina Georgieva ise, büyük buhrandan bu yana barış zamanlarındaki en kötü ekonomik durgunluğun yaşandığını; sağlık krizini sona erdirmek için müşterek çabaya ihtiyaç duyulduğunu, 2021 ve 2022'de aşının en önemli ekonomi politikası haline geleceğini hatırlatmış. Sağlık krizinin sona ermesinde daha hızlı ilerleme sağlanması halinde, IMF küresel gelirin 2020'den 2025'e kümülatif olarak 9 trilyon dolar yükseleceğini bekliyor. IMF de, güçlü toparlanma için küresel ticaretin kullanılmasının en iyi yöntem olacağını; ayrıca, ülkelerin yurt içi gelirleri artırma, kamu harcamalarını daha verimli hale getirme ve iş ortamını iyileştirme politikaları ve dijitalleşmenin hızlandırılmasının izlenmesi gerektiğinin altını çizmiş.
Dünya Bankası'nın 2 milyar dolar değerindeki Kovid aşı kampanyası ile 30 ülkeye aşı ulaştırmayı hedeflediğini belirten Başkan David Malpass ise, bununla birlikte aşı tedariğinde çeşitli engellere maruz kaldıklarını; salgın sonrası toparlanma sürecinde ticaretin teşvikinin kendileri için önem arz ettiğini; bu kapsamda ticareti engelleyen önlemleri azaltıcı düzenlemelere gidilmesi ve ticaretin kolaylaştırılması gerektiğini, şeffaf ve öngörülebilir kurallar çerçevesinde şekillenen ticaret politikalarıyla küresel yatırım ve büyümenin tekrar canlanacağını vurgulamış.
OECD Genel Sekreteri Angel Gurria ise, küresel tedarik zincirlerinin dirençli bir şekilde devamının sağlanmasının elzem olduğunu, önümüzdeki dönemde dijitalleşmenin kritik olacağını, bununla birlikte dijital uçurumun (digital divide) göz ardı edilemeyeceğini, sürekli bir ticaret ve yatırım akışı olmadan güçlü, dirençli, kapsayıcı ve yeşil bir toparlanma döneminin gerçekleşmeyeceğini belirtmiş. Tüm uluslararası kuruluşların tepe yöneticilerinin işaret ettikleri ortak noktalar, 'Kovid-19'dan da kurtuluşun reçetesi.