KEREM ALKİN

Küresel ithalatın yüzde 13,5'ini, dünya genelinde imalat sanayinin küresel tedarik zincirine bağlı ihtiyaçlarının ortalama yüzde 20'sini karşılayan Çin'in yeni yıl tatili sonrası üretime yüzde 40/50 kapasite ile dönmesi iki temel sorunu gündeme getiriyor. Birincisi, otomotiv ve elektronik sektöründeki ara mamul, işlenmiş hammadde ve komponent ihtiyacında ortaya çıkacak büyük sıkışma. Bu durum, sadece Çin değil, dünya genelinde bir üretim sıkışmasını ve küresel büyümede şu an ki tahminlerle 0,3 daralmayı beraberinde getirebilir. İkinci önemli sorun ise, Çin'in üretimi ve hane halkı tüketimi için üretim ve ihracat yapan ülke ve şirketlerin duydukları endişe. Doğal taş, yani mermer endüstrisi, madencilik sektörü küresel ölçekte bu sıkıntıyı göstermeye başladı.
İngiltere'de 3 fabrika ile faaliyet gösteren ve ülkenin en büyük otomotiv üreticisi olan Jaguar Land Rover, üretimi devam ettirebilmek için iki haftalık stokları olduğunu ve Çin'de hayatın durma noktasına gelmesi nedeniyle herhangi bir satış yapamadıklarını ve bu kaybı Çin'den araçları başka ülkelere kaydırarak telafi edip edemeyeceklerinin de ciddi belirsizlik içinde olduğuna işaret etmekte. Hindistan'ın tanınmış otomotiv kuruluşu Tata Motors'un benzer duruma dikkat çekmekte. Koronavirüs'ün Çin'de sebep olduğu belirsizliğin esas negatif sonuçlarının ise mart ayında hissedileceği konuşuluyor.
Dünya ölçeğinde, Çin'in otomotiv ve elektronik sektöründe sağlayamadığı tedariki telafi etmek üzere, şirketler Güney Kore'nin kapısını çaldığında ise, 'fırsatçılar'ın fiyat arttırmak için fırsat kolladıkları anlaşılmakta. Öyle ilginç bir tablo yaşanıyor ki, Çin'in sebep olduğu küresel üretimdeki aksama petrol fiyatlarını olumsuz yönde etkilerken; yedek parça bazlı endüstriler ile tarım ve gıda endüstrisi için ise küresel emtia fiyatlarının yükselişini tetikledi. Bu nedenle, Koronavirüs'ün sebep olduğu belirsizliğin küresel bir enflasyonu tetikleyip tetiklemediğini de zamanla göreceğiz. IMF, tüm bu tablonun dünya ekonomisini tarihi ortalamanın altında bir büyüme performansına sürükleyeceğini öngörmekte.
Çin hane halkı, yıllık bazda 277 milyar dolarlık turizm harcamasıyla Amerikan halkının küresel turizm harcamasını katlayarak geçti. Dünya turizm endüstrisindeki her 1 dolarlık turizm gelirinin 18 senti Çinliler sayesinde kazanılıyor.
Bu nedenle, Koronavirüs'ün sebep olduğu negatif etkiye bağlı olarak, küresel turizm endüstrisi gelirlerinde 2020'de yüzde 10'luk bir daralma beklenmekte.
2019 yılında 50 milyonu aşan turist ağırlamış Türkiye, sadece 426 bin Çinli turist ziyaretine konu oldu.
Bu nedenle, Türkiye, turizm geliri en az etkilenen ülke olacak. Salgın hastalığın sebep olduğu karantina ve tedbirler nedeniyle, Çin'in çelik üretiminin aylık bazda 40 milyon ton azalması gündemde. Küresel ölçekte, firmalar Çin'den sipariş ettikleri mal gemiye yüklendi mi, gemi limandan ayrılabildi mi, sağlıklı bilgi alamamaktalar. Hastalık yaz bazı gündemden düşecek olsa da, dünya ekonomisine etkileri tüm 2020'yi kaplayacak.