KEREM ALKİN

Türkiye Ekonomisi'nin 2019 yılını yüzde 0,3 ile 0,8 arasında pozitif bir büyümeyle kapatacağına dair beklentiler güçlenmekte. İstisnasız, Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD), uluslararası finans kurumlarından uluslararası derecelendirme kuruluşlarına, tüm kurumlar 2019 beklentilerini Türkiye'nin 2019 yılını pozitif bir büyüme ile kapatacağına yönelik olarak revize ettiler. Eylül ayından bu yana takip ettiğimiz imalat sanayii kapasite kullanım oranı verileri ve reel kesim güven endeksi ile tüketici güven endeksi verileri, pozitif büyümeye yönelik güçlü sinyallere işaret ediyorlar.
Türkiye Ekonomisi'nin nabzını tutan güven endeksi verilerinde, kasım ayında yukarı yönde pozitif artışlar gözlenirken, bilhassa imalat sanayiinde yer alan firmaların genel gidişata yönelik olumlu görüşlerinin endeksin değerini ekim ayındaki 95,9 puandan, 102,1 puana taşımış olması önemli. Eylül ayına göre, ekim ve kasım aylarında imalat sanayiine gelen sipariş miktarındaki toparlanma devam ederken, bilhassa son 3 ayda gelen siparişlerdeki toparlanmanın sağladığı memnuniyetle, toplam sipariş endeksinin eylül ayındaki 90,8 puan seviyesinden, ekim ayında 103,3; esas, kasım ayında 108,2 puan düzeyine yükselmiş olması, üretime, ekonomik canlanmaya ve büyüme yönelik pozitif sinyalleri perçinliyor.
Bu durum, eylül ayından bu yana, gelecek 3 aya yönelik üretim hacmi beklentisini de 108-109 puan düzeyinde tutarak, sadece 2019'un 3. çeyreği için değil; aynı zamanda, 4. çeyreğin üretim ve büyüme performansına yönelik beklentiyi de iyileştiriyor. Nitekim, kasım ayı kapasite kullanım oranı verisi de bu tabloyu teyit edecek şekilde geldi. İmalat sanayiinin son 3 aydır, gelecek 3 aya yönelik istihdamını korumaya yönelik olarak da pozitif bir duruş sergilediği gözleniyor. Bu nedenle, ekonomide iç talebin toparlanmasına bağlı olarak, işsizliği azaltacak bir hareketlenme 2020 yılının ilkbahar ortası gibi gözlenecektir.
Konu büyüme ise, iç ve dış talebin büyümeye katkısı önemli. İç talebin büyümeye katkısında da, hane halkının tüketim harcamaları ve kamu harcamalarının da ötesinde, özel sektör yatırım harcamalarının, yeni makine, yeni tesis harcamalarının yüksek katkı sağlaması, sağlıklı bir büyüme için çok önemli. Bu noktada, eylül ayı itibariyle, sabit sermaye yatırım harcaması; yani, yeni makine, yeni tesis yatırımı eğiliminin 100,6 puan düzeyindeyken, kasım ayı itibariyle 106,3 puana yükselmesi; yatırım harcamalarının da büyümeye katkısı anlamında önemli.
Dış talep boyutunda ise, net ihracatın büyümeye katkısı boyutunda, imalat sanayii kararlılığını sürdürüyor. Buna göre, ticaret savaşlarının sebep olduğu belirsizliğe rağmen, kasım ayında gelecek 3 aya yönelik ihracat siparişi beklentisi 108,9 puan ile, pozitif seviyesini koruyor. Tüm bu tablo, 2019'u pozitif bir büyümeyle kapatmanın yanı sıra, 2020 yılına da temposunu arttırmış bir piyasa ortamında gireceğimize ve 2020 büyümesinin de yüzde 3,5 ve üzerinde olacağına işaret etmekte.