RAMAZAN ALMAÇAYIR

İnsanlık tarihi boyunca birçok farklı medeniyet tarih sahnesinde yerini almış, her bir medeniyet farklı farklı izler bırakmış, örf adet gelenek ve görenekler hepimizin hayatında çok önemli bir yer tutmuştur.

Bütün bunların temel hedefi ise toplumdaki birlik ve bütünlüğü sağlamak, yardımlaşmanın sosyal dinamikleri ayakta tumanın mayası olduğunu göstermek diyebiliriz.

Hem teknolojinin baş döndüren gelişimi hem bağlarımızdan uzaklaşmanın getirdiği sonuçlarla birçok gelenek ve görenek maalesef unutuldu veya unutulmak üzere.

Gelin geçmişe doğru bir yolculuk yapalım, çok basit görünen detayların aslında ne kadar derin manalar taşıdığını görelim.

Yardımlaşmanın ön planda olduğu adetlerimizde yardım yapılan kişinin mahcup olmaması içinde azami dikkat edilmiş. Nasıl mı? İşte bir örnek: Askıda ekmek…

Bilmeyenler için kısaca anlatalım, fırına gittiğinizde kendiniz için iki ekmek alacaksanız, üç ekmek parası verip "bir tane de askı" dediğinizde, fırıncı ihtiyacı olanlara verilmek üzere bir ekmek askıya ayırıyor. Yaptığınız bu ufacık yardımla hiç tanımadığınız birinin sizin için dua edeceğini bilmenizin manevi huzuru yetip artıyor bile…

İnsanlar toplumdan kendini o kadar soyutladı ki, aynı binada oturanlar kapı komşusunu bile tanımıyor neredeyse. Eskiden apartmanda veya bir dairede yapılan yemek kokusu komşuya gider diye ikram edilirdi. O gönderilen tabak ise asla boş geri gelmezdi. İkramı alan komşuda o gün ne pişirdiyse gelen tabağı ondan koyup geri yollardı.

Yazımızın başında belirttiğimiz üzere yardımlaşmayı amaç edinen geleneklerimizde karşı tarafı mahcup etmemek için çok nahif yöntemler bulunmuş. İşte buna da son derece zekice düşünülmüş bir örnek.

Hepimiz yemeklerden sonra ya da yorgunluk atmak için kahve molası yapıyoruz. Tabii kahveyle birlikte yanında su ikramı da olmazsa olmaz. Bizim keyif kahvesi diye ikram ettiğimiz kahvenin yanındaki su ikramı geçmişte bakın ne için yapılırmış?

Eve gelen misafire aç olup olmadığı sorulduğunda çekinebileceği düşünülerek takdir edilesi bir şekilde sorulurmuş aç olup olmadığı. Eğer misafir aç ise suyu, tok ise kahveyi önce içermiş. Bu sayede gelen kişinin aç olup olmadığı anlaşılırmış.

Aslında yazsak sayfalar dolusu örnek çıkar ancak bu kadarı bile örf adetlerin toplum dinamiklerinde ne kadar önemli bir yer tuttuğun gösteriyor.