CANLI YAYIN
Reisi sonrası süreç nasıl şekillenecek? Ölümün arkasındaki sır perdesi
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi Pazar günü helikopter kazasında yaşamını yitirdi. Reisi'nin bulunduğu helikopter zorlu hava koşulları nedeniyle Doğu Azerbaycan eyaletinde dağlık arazide kaza yapmıştı. Peki Kaza mı sabotaj mı? İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin helikopteri neden düştü? İran için süreç nasıl işleyecek? Gelişmeleri A Haber canlı yayınına katılan Bahçeşehir Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Abdullah Ağar değerlendirdi.
Azerbaycan'dan pazar günü kalkan helikopterde İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdüllahiyan, Tebriz Cuma İmamı Ayetullah Ali Haşim ve Doğu Azerbaycan Eyalet Valisi Malik Rahmeti vardı. Helikopter Doğu Azerbaycan eyaletindeki dağlık arazide kaza yaptı. Reisi, ortak baraj açılışı nedeniyle bölgeye gitmişti.
YOĞUN SİS Mİ NEDEN OLDU?
İranlı yetkililer helikopterde bulunan Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdüllahiyan'ın öldüğünü duyurdu. Helikopterinse Amerikan yapımı Bell 212 model olduğu öğrenildi. İran devlet medyası, kazaya yoğun sisin neden olduğunu duyurdu. Peki Kaza mı sabotaj mı? İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin helikopteri neden düştü? İran için süreç nasıl işleyecek? Gelişmeleri A Haber canlı yayınına katılan Bahçeşehir Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Abdullah Ağar değerlendirdi.
2 İSİM GELECEĞİ İNŞA EDECEKTİ
Abdullah Ağar: Eğer bu gerçekten bir kazaysa mizansen ve kurguyla karşı karşıya değilsek bir büyük hatalar zinciri var. İran için son derece önemli geleceği inşa edecek 2 önemli isim Reisi ile Haşimi hayatını kaybetti. İran'daki bin tane Ayetullah'tan biriydi ve Türk'tü. İran'ın en geç valisiydi. Bunun üreteceği büyük bir sonuç var. Kaza olsa bile etkileri derin ve sarsıcı olacak.
GÜÇ BOŞLUĞUNU KİM DOLDURACAK?
Reisi ve Haşimi önemli güç odaklarıydı. Dışişleri Bakanı Abdullahiyan güç odaklarının üstünde son derece bir dış politikayı inşa edecek figürdü. Devrim Muhafızları ve Kudüs Gücü ile birlikte bunları ilerletiyordu. Şimdi büyük bir güç boşluğu oluşacak. Burayı kimler ve nasıl dolduracak? İran'da hangi güçlerin yükseleceği ve düşeceği önemli olacak. İşte bu gelişmeler İran'ın geleceğine yön verecek.
REİSİ'NİN İRAN İÇİN ÖNEMİ
Cumhurbaşkanı Reisi, İran'da sadece Hamaney'in yerine geçecek figür olarak değerlendirilmiyordu. Hamaney sadece şu anda İran'daki dini lider değildi. Ayın zamandan Kum ekolüne inanmış Irak'taki, Suriye'deki, Lübnan ve Yemen'deki, Bahreyn, Güney Kafkaslar ve Hindistan'daki bunun yanında Afganistan'daki bütün Şiilerin dini lideriydi. Herkes onun ağzına bakıyordu. İşte bu figür ortadan kalktı. Mesele bu açıdan son derece önemli. İran güdümündeki Şii dünyası için Kum ekolünü benimsemiş geleceğin dini lideri hayatını kaybetti. Burada kim olacak? İşte en önemli soru.
ABD İLE 14 MAYIS GÖRÜŞMESİ
14 Mayıs'ta Umman'da, Türkiye'nin yakından tanıdığımız ve PKK meselesi yüzünden nefret ettiğimiz McGruk bir şekilde İran ile müzakere yaptı. İran'ın nükleer geleceği ve vekil güçlerin durumu ilgili görüşmelere yapıldı. Bu olaydan sonra 14 Mayıs'ta yapılan görüşmeden sonra böyle bir kazanın gerçekleşmesi son derece önemli. Şu anda bütün coğrafyada konuşulan Orta Doğu'nun yeniden güvenlik mimarisinin yani MEGA dedikleri projedir. Bu projede İran'ın, Suudi Arabistan'ın ve İsrail nükleer kabiliyetleri konuşuluyor.
2 TEMEL FAKTÖR
Burada İran'ın doğrusal etkisi ve İran'ın vekillerinin ortaya koymuş olduğu etki önemli. Şimdi burada bir kırılmamı oldu, İran için kaynaklanan veya İran'ın müzakere ettiği taraflardan kaynaklanan durumlar var. Bu bir sabotaj mı? Bunun arkasında 2 temel faktör sayabiliriz. Biri İran'daki güç mücadelesi ve geleceğin inşası ile ilgili parametreler bir de şu anda İran'ın dahil olduğu Gazze meselesi dahil olmak üzere Orta Doğu'nun mezhebi anlamdaki eksenlerin kutuplaşması üzerinden yaşanacak gelişmeler. Yani mezhep fitnesi dahil olmak üzere bölgenin geleceğini etkileyecek son derece önemli kaza veya sabotaj var karşımızda.
DEVRİM MUHAFIZLARI'NIN GÖRÜNE YÜZÜ
İran Araştırmaları Merkezi/ Oral Toğa: İbrahim Reisi cumhurbaşkanından öte çok önemli bir isimdi çünkü Devrim Muhafızları'nın görünen yüzüydü. Yani vitrin tarafıydı. Üzerinde ciddi çalışmalar yapılmış mühendislikler yapılmış seçimlere ittirilmiş bir isimdi. Halkta ciddi bir tabanı yoktu. Sonraki devrim rehberi olması konuşuluyordu. Hamaney sonrası için konuşulan isimdi. Bu kazayla beraber yapılan tüm yatırımlar ve çaba boşa gitmiştir. Ortaya ciddi bir boşluk çıktı. İran'daki elitler arasındaki mücadeleye etki edecektir.
ADAY BİLMECESİ VE SEÇİM ENDİŞESİ
Şu anda iyi veya kötü anlamda bir öngörüde bulunmak çok zordur. Devrim rehberinin siyaseten biraz daha öne çıkıp ağırlık koyması gerekeceğini bir dönemin olacağını düşünüyorum. İbrahim Reisi'nin yerine koyabilecekleri henüz muhafazakar bir aday belirlenmedi. 50 günde adayın belirlenmesi, parlatılması ve halka sunulması oldukça zor.
REJİMSEL BİR DEĞİŞİM YOK
Terör ve güvenlik uzmanı Ali Fuat Gökçe: İran bir rejime sahip ve bu rejim çerçevesinde hareket eden siyasetçiler olduğunu biliyoruz. Cumhurbaşkanı olsun ya da diğer bakanlar olsun bunların siyaseti çok ufak çapta değişse bile iç ve dış siyasette genel olarak rejimin izlediği yol ve yöntemler devam edecek. Şu anda rejimsel bir değişim yok. 1979 yılında beri başa gelen tüm cumhurbaşkanları küçük farklılıklar rağmen hem iç hem dış politikada aynı sistemi yürüttüklerini görmekteyiz. Hamaney'in çizgisinin ötesine geçemezler. Ruhani liderin vermiş olduğu yetkiler ve çizmiş olduğu çerçevede hareket edebilen günlük rutin hükümet işlerini yürüten bir makamdır Cumhurbaşkanlığı.
GÜNÜN MANŞETLERİ İÇİN TIKLAYIN
