KEREM ALKİN

Uluslararası finans piyasaları profesyonelleri ve küresel yatırımcıların kendi dünyasında ilginç tabir ve yorumlar her zaman 'piyasa dinamikleri'nin bir parçasıdır. 2008 küresel finans krizi patlak verdiğinde, krizin sebep olduğu 'şok' ve 'kırılma'nın en etkili olduğu ilk 3 ayda piyasalar tam bir travma içerisindeydi. Sonrasında, bir miktar gecikmiş de olsalar, merkez bankaları devreye girmeye başladı ve küresel finans krizinin artan tahribatını gidermek üzere para politikasını gevşeten adımları hızlandırdılar.
O dönemde, piyasalara hakim olan psikoloji 'bad news means goods news'du. Yani, küresel finans sistemiyle ilgili 'kötü haber'ler, aynı zamanda merkez bankalarının parasal gevşemenin dozajını daha da arttırmaları anlamına geldiğinden, piyasa oyuncuları tarafından aslında 'iyi haber' olarak algılanıyordu. Bu piyasa psikolojisi neredeyse 1,5 sene bu şekilde devam etti.
2008 küresel finans krizinin ana ve artçı şoklarının yaşandığı '1. Faz' ve 'hasar tespit' çalışmalarıyla geçen '2. Faz' sonrasında devreye giren 3. 'normalleşme' Fazı'nda ise, piyasa yeni bir psikolojik döneme girdi: 'Good news means good news; bad news means bad news'. Yani, iyi haber artık iyi haber, kötü haber ise gerçekten kötü haber olarak algılanmalıydı.
Önce ABD, ardından Avrupa büyüme trendine girdikten sonra, yani 'iyi haberler' daha fazla yoğunluk göstermeye başlayınca, uluslararası finans piyasaları daha 'istikrarlı', daha 'sürdürülebilir' bir toparlanma, iyileşme süreci göstermeye başladı. Tarif ettiğimiz bu yeni 'piyasa psikolojisi' 2014'den 'küresel virüs salgını' sürecine kadar bu şekilde devam etti.'Kovid-19', ancak 10 yılda 2008 küresel finans krizinin yaralarını sarabilmiş olan dünya ekonomisi ve küresel ticareti 'gafil avladı'.
Bununla birlikte, 2008 küresel finans krizinde hayli 'tarihi' bir 'travma' yaşamış olan küresel finans piyasaları o dönemde yeterince 'çeliklenmiş' olduklarından, bu defa 1. ve 2. Faz'daki 'çöküş ve kayıp' sürecini beklenenden hızlı atlatmış görüntüsü verdiler. Ancak, son 10 gündür yükselen 'küresel virüs salgınında 2. dalga' senaryoları, küresel piyasalarda gözlenen ve uzmanlar arasında ciddi tartışmalara sebep olan 'risk iştahı' ve 'yükselme trendi'nin örseleyebilir gözüküyor.
Çünkü, ABD Merkez Bankası'nın (FED) çarşamba günkü faiz kararı ve FED Başkanı Powell'ın açıklamaları, bu defa 'good news means bad news' algısını öne çıkardı. Yani, FED'in 2020 sonuna kadar 'aşırı gevşetilmiş' para politikası patikasında gideceğini ilan etmesi, aslında dünya ekonomisi ve küresel ticaret için beklentilerin hayli 'kötü' olduğu anlamına geliyor. Bu yeni psikolojin piyasalar üzerindeki etkisinin tüm boyutlarını önümüzdeki günlerde gözlemleyeceğiz.