KEREM ALKİN

Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) geride bıraktığımız hafta yayınlanan 'Ukrayna'daki Kriz'e bağlı olarak savaşın küresel ticaret ve kalkınma üzerine etkilerine dair rapor, daha yılın ilk 4 ayı bile tamamlanmamışken, küresel ticaretteki büyüme oranı tahmininin yüzde 4,7'den 3'e çekildiğini gösteriyor. DTÖ, dünya ekonomisine yönelik büyüme tahminini de yüzde 4,2'den 2,8'e çekmiş durumda. Esasen, farklı senaryolara ve simülasyonlara göre, küresel ticaret büyümesi tahmini yüzde 2,4 ile 3 tahmin aralığına, küresel GSYH büyümesi de yüzde 3 ile 3,7 aralığına çekilmiş durumda.
11 Nisan'daki bu çarpıcı rapor sonrasında, 13 Nisan'da da Dünya Bankası (WB), Uluslararası Para Fonu (IMF), Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Gıda Programı (WFP) DTÖ (WTO) küresel açlık riskine karşı acilen gıda güvenliği odaklı koordinasyon çağrısında daha bulundular. DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, daha düşük arzlar ve daha yüksek gıda fiyatlarının dünya yoksulları için yoksunluk ve açlık anlamına geleceğinden hareket ile, bunun olmasına izin verilmemesi ve önde gelen ekonomiler açısından 'içe dönme zaman' olmadığı uyarısında bulunuyor. DTÖ Genel Direktörü 'bencillik etmeyin' mesajını güçlü bir şekilde veriyor.
Dünya zaten hala yeni varyantları ve Çin'deki yeni karantina kararları ve görüntüleri; küresel pandeminin insani trajedisini konuşmayı sürdürür iken, Rusya-Ukrayna Savaşı ve Ukrayna Krizi büyük ölçekli bir insani felaketi ve küresel ekonomiye daha da ağır bir darbeyi tetiklemiş durumda. DTÖ dünya genelinde yükselen fiyatların reel gelirlerde ve küresel ithalat talebinde düşüşe neden olacağı; Rusya'ya yönelik yaptırımlar, ülkelerin ürün güvenliği nedeniyle aldıkları ihracat kısıtlamaları, yüksek enerji maliyetleri ile taşımacılıkta ve lojistikte yaşanan aksaklıkların ticari maliyetleri arttıracağını da hatırlatmakta. BM'nin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'na (SDG) ulaşılmanın iki 'siyah kuğu' ile, küresel pandemi ve Rusya/ Ukrayna Savaşı'yla daha uzun zaman alacağı, daha meşakkatli ve maliyetli bir dönem bizi bekliyor.
DTÖ 'Ukrayna Krizi' başlıklı raporunda, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın doğrudan Ukrayna ekonomisine olası etkilerini, Rusya'ya yönelik yaptırımların türlerine göre olası sonuçlarını, toplam küresel talep ve ekonomide güven kaybının sonuçlarını, halihazırda olağanüstü artış eğiliminde olan gıda fiyatlarıyla ihracat kısıtlamalarının etkilerini yatıştırmaya dönük tedbirlerin olası sonuçlarını değerlendiren senaryolar da paylaşmış. DTÖ'nün bir diğer çarpıcı tespiti de, söz konusu Rusya-Ukrayna Savaşı'nın küresel ekonomiyi kalıcı bir şekilde iki bloğa ayırma olasılığı. Yani, DTÖ küresel ekonomik sistemde 2. 'Soğuk Savaş Dönemi'nin başlayabileceği uyarısında bulunuyor.
Dünyanın 2. büyük ekonomisi Çin'de Kovid-19'un yeni varyantlarının yayılmasını önlemek adına uygulanan kısıtlamaların, Şangay'ın tümüyle karantinaya alınmasının tedarik zincirini baskıladığı ve deniz ticaretini yeniden kesintiye uğrattığının da altı çiziliyor. DTÖ, kural temelli uluslararası sistemin, en azından mevcut krizin olumsuz etkilerinin izale edilmesinde önemli işlevler görebileceğini; kural temelli uluslararası sistemin önem taşıdığını da hatırlatma. OECD; DTÖ gibi kuruluşlara kural temelli uluslararası sistemi korumak adına büyük görevler düşecek.