Ankara-Washington hattının şüphesiz en sıcak konularından bir tanesi yaptırım kararıydı. Keza Joe Biden dönemi ile birlikte Türkiye ABD ilişkileri nasıl bir seyir izleyecek merak konusu. Başkan Donald Trump'ın imzaladığı yaptırımlar, Türkiye'nin S400 kararına karşılık onaylandı. Peki, yaptırımlar yeni dönemde Türkiye-ABD ilişkilerini nasıl etkileyecek? Hem Türkiye'den hem de Amerikan yansımaları izleyeceğiz şimdi.

Emekli Büyükelçi Aydın Nurhan, Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Enis Tulça ve Siyasi Analist Dr. Mark Meirowitz, A Haber'e flaş açıklamalarda bulundular. İşte A Haber Dış Haberler Editörü Elif Saatçıoğlu'nun özel haberi…

SORU: Amerika birleşik devletleri ve Türkiye arasında yeni bir dönem başlıyor. İlişkilerin dinamiği oldukça hareketli. Başkan Donald Trump, Beyaz Saray'ı bırakmadan S-400 hava savunma sistemlerine karşı yaptırımları imzaladı. Peki neden? Amerika'da da görev yapmış Eski Büyükelçi Aydın Nurhan, anlattı. Yaptırım kararının arkasında İsrail olabilir mi?

Aydın Nurhan: Yaptırım kararlarının arkasında İsrail var. Bunu ben özellikle vurguluyorum. Kararların arkasında İsrail var. İki tane faktör var. Bunlardan bir tanesi Türk semalarının açık olması. Biliyorsunuz ABD TBMM'yi Cumhurbaşkanlığını, Genel Kurmayımızı, Özel Kuvvetlerimizi vurdu. Bunu unutmayın. Amerika Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni vurdu.

SORU: S-400'ler Türkiye'nin meşru müdafaa hakkı... ABD ise ilk dakikadan beri hem Patriot satmamaya hem de alınan diğer savunma sistemlerine karşı çıkmaya kararlı. Türkiye'nin hava sahasını savunmasına yaptırım uygulayacak kadar ileri gitmekteki asıl sebep nedir?

Aydın Nurhan: Türkiye'de açık semalar istiyor istediği zaman vurabileceği semalar istiyor Amerika. Daha hala akıllanmadık kimse bunu net söylemiyor bunun adını koymamız lazım açık semalar istiyor. İsrail Suriye'yi istediği gibi vuruyor, Irak'ı Lübnan'ı istediği gibi istediği zaman vuruyor. Hiç birinin şemsiyesi yok. Türkiye'nin de şemsiyesi olmaması lazım. Bunlar istediği zaman Türkiye'yi vurabilmeli, üzerinde şemsiye olmamalı çünkü Türkiye onların dostu değil. Türkiye onlara göre hasım. Caatsa nedir? ABD'nin hasımlarına uygulanan bir yaptırım. Hasım Türkiye, İsrail için hasım İsrail İstihbarat Başkanı söyledi. Türkiye İran'dan daha büyük bir tehdit dedi. Bu yaptırımların tek sebebi bizi rahatça vurabilme ihtiyacıdır.

Yaptırımın geldiği alan dahi manidar. Savunma sanayii... Yani Türkiye'nin son dönemde güçlendiği nokta! Neler yaşanıyor?

Aydın Nurhan: "Türk savunma sanayiinin aşırı güçlenmesi ikinci neden. Türkiye kendini savunabilecek düzeye geldi. Rakip olmaya başladı savunma sanayinde en ileri teknolojiyi kullanarak."

SORU: Amerikan söyleminin aksine, Libya'da Rusya'ya karşı NATO'yu savunan bir Türkiye var. Karabağ'da Rusya'ya karşı NATO ülkesi olarak adım atan bir Türkiye var. Aradaki kopukluğun nedeni Türkiye'nin güçlenmesini istememekse şayet... O zaman özellikle de yeni başkan Joe Biden döneminde Türkiye Amerika ilişkileri bütün bu dinamikte nasıl şekillenecek? Ve yaptırımlar... Gerçekten uzun vadede hayatımızı etkileyecek mi? Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Profesörü Enis Tulça bakın ne diyor?

Enis Tulça: Genel olarak biliyoruz ki başlayan projelerde bir sıkıntı yok bundan sonra başlayabilecek projelerin bir kısmında sıkıntı olabilir. Bunların bir kısmını karşılayacak yerli üretimimiz çok şükür iyi vaziyette. Yerli sanayi ya da yan parçalar konusunda farklı ülkelerden temin teşebbüsü olabilir. Dolayısıyla burada zaten son yıllarda çokça gelişmekte olan savunma sanayiimizin, yan sanayilerin daha da hızlanarak daha da koşarak bu tablo karşısında "Caatsa"nın yarattığı boşlukları telafi edeceği inancındayım.

Soru: Peki ya madalyonun öteki yüzü? Yeni Başkan Biden ve onun politikaları?

Enis Tulça: 20 Ocak'tan sonra ABD yeni yönetim ve yeni başkanla Türk diplomasisi başkanın beklenen bu kurumsal ögeler üzerinden bir yaklaşımı hayata geçireceği diplomasisiyle bir şekilde bu mevcut durumu S-400ler konusunda hem de 'Caatsa'nın belki 6 ay belki bir yıl içerisinde tekrar eski konumuna dönmesini sağlamak konusunda diplomasimiz tabii ki teşebbüslerinde bulunacaktır.

SORU: Ya ABD'deki yansımalar? Hakkaniyetli bakıldığında, S-400 üzerinden yaptırım uygulanması. Bu yaptırımın olabileceğin en düşük seviyesinde uygulanması ama yine de uygulanması Amerika Birleşik Devletleri'nde ne şekilde yorumlanıyor?

Mark Meriowitz: Sorun aslında şu, yeni bir hükümet geliyor. Ve olması gereken Türkiye ile ilişkilerini şekillendirip yönetmeyi yeni yönetime bırakmak. Ben Türkiye ve Amerikan ilişkilerinin bölgede stabilite sağlanması adına hem Amerika hem de Türkiye için oldukça değerli olduğunu söylemek istiyorum. Bu yüzden, bazen problemler, iniş çıkışlar yaşansa da, güçlü bir ilişki götürmemiz çok önemli. Tabii ki arkadaşlar arasında anlaşmazlıklar olur.

Bu "anlaşmazlıklar" S-400'ler aslında... Ama görünen o ki ABD, Türkiye'nin S-400'lere yönelme sebebinin de farkında!

Mark Meriowitz: Başkan Trump, "Türkiye'nin s400lere yönelmesinin sebebi Başkan Obama'nın onlara Patriot vermemiş olması" demesiydi. Bence bu söylemi dikkate almalıyız. Ve Biden yönetimiyle birlikte Patriot vermek konusunda Türkiye ile anlaşmak için bir yol bulmalıyız. Böylelikle S400 kullanmak zorunda kalmazlar."

Soru: Peki ya "yaptırım" seçimi ve ağırlıkları?

Mark Meriowitz: Şunu da söylemem gerekiyor, 12 tane yaptırımdan 5inin seçilmesi gerekiyordu. SSB ve yöneticilerine yapılan yaptırımlar listedeki en yüksek seviyeli yaptırımlardan değil. Ama ekonomik yansımalarına bakıldığında da aramızdaki ilişkiler pek iyi değil. Biraz uzun süredir Türkiye Amerika ilişkileri pek iyi değil aslında. Bunu tekrar eski haline getirmemiz lazım. Çünkü bu geleneksel olarak uzun süredir var olan bir ilişki. Gidip tarihe baktığınızda Türkiye ABD ilişkileri oldukça derin bir geçmişe sahip. Türkler ve Amerikalılar Kore Savaşında bile omuz omuzaydı. Türkiye önemli bir NATO müttefiki. İncirlik hem Amerika hem NATO üyeleri için önemli bir üs. Yani, pozitif olmak için aslında birçok güzel neden var.

Ve o yeni dönemin, yeni ilişkilerine karşılık ABD'nin geri adımı şimdiden geldi. Başkan Trump, Türkiye'ye yaptırımı da öngören 2021 savunma bütçesi tasarısını veto etti, yasa tasarısını kongreye geri gönderdi.

A HABER'DEN SONUÇ CÜMLESİ: Türkiye ABD ilişkileri her dönem farklı bir tona sahip olsa da hem iki ülkeyi hem de dünyanın geri kalanını derinden etkiliyor. Bizler, sizler için son durumu analiz ettik. Bu konjonktürdeki halin gerçekten diplomasi masasına yansıması ise ileri dönemde belli olacak. Türkiye, en başından beri sahip olduğu 'meşru müdafaa hakkını savunma' halinin arkasında durmaya kararlı. Defalarca hiç bir sözde tehdidin Türkiye'nin gözünü korkutmayacağı yinelendi. ABD'nin tehditkâr tutumu devam edecek mi? Bunu zaman gösterecek.

A HABER UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN