Şanghay zirvesi bitti Çin yeni dünya düzeni istedi! Şanghay zirvesinden Türkiye'nin kazanımı ne oldu?

Şanghay Zirvesi'ne Çin lideri Şi Cinping'in "adil ve çok kutuplu bir küresel yönetim" çağrısı damga vurdu. Başkan Erdoğan'ın kritik temaslarının ardından Türkiye'nin bu yeni denklemdeki kazancı, Gazze'deki soykırımı ve Ukrayna savaşının geleceğini Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi Başkanı Dr. Tolga Sakman A Haber'de değerlendirdi.

BÜTÜN DÜNYA DİKKAT KESİLDİ

DİPAM Başkanı Dr. Tolga Sakman: Şangay İşbirliği Örgütü'ne bu sefer bütün dünyanın dikkat kesilmesinin nedeni; aslında zamanlaması bütün dünyada böyle yeni bir küreselleşme, yeni alternatifler konuşulurken buranın iddiasının daha güçlenmiş olması. Bu güçten kastım yani 22 devlet ve hükümet başkanı katıldı zannediyorum. Bu şimdiye kadarki en yüksek katılım ve buradan çıkacak sonuçlar da gerçi ne konuşulacağı 3 aşağı 5 yukarı daha önceden belliydi ama burada nasıl bir ittifakla görüşülecek ve sonucu ne olacak bu biraz beklendi. Biraz da stratejik partnerler vesaire durumu var.

Ekran görüntüsü / A Haber

NATO'NUN KARŞISINDA KONUMLANIYOR

Türkiye'nin konumu tam üye ya da gözlemci değil diyalog partneri. Diyalog partnerlerinin de katılımı bu sene çok yüksek oldu. Üstelik hani Türkiye gibi veya BM Genel Sekreteri gibi Cumhurbaşkanı Erdoğan da onur konuğu olarak davet edildi. Yani birçok farklılık vardı. O yüzden biraz dikkatler buraya daha çok çekildi. Tabii burada şimdi ortaya konulan şey Şangay İşbirliği Örgütü ekonomik bir birliktelik değil. Daha çok güvenlik ve siyasi anlamda bir birliktelik sunuyor. Şimdi güvenlik anlamında deyince herkes hani NATO'nun alternatifi veya NATO'nun karşıtı mı? Aslına bakarsanız NATO gibi Şangay İşbirliği Örgütü'nün bir kurumsallaşması, bir güç birlikteliği oluşturması vesaire henüz söz konusu değil. Ama birlikteliğin temel metinlerinde birliğe üye olan devletlere karşıt olan organizasyonların karşısında olduklarını söylüyorlar. Burada şimdi Rusya ve Çin'e karşı olduğu için NATO, yani Rusya zaten bir tehdit, Çin yükselen tehdit, o yüzden NATO'nun da karşısında konumlanıyor.

Ekran görüntüsü / A Haber

TÜRKİYE ÜYE OLAMAZ! PEKİ NEDEN?

Bu çerçevede Türkiye'nin de katılmasına bütün dünya özellikle dikkat çekiyor. Yani şimdi bir NATO üyesi, NATO'nun karşısında olan bir organizasyonun toplantısına katıldı. Şimdi bu aslında bir Türkiye'nin konumunu yeniden ortaya koydu. Yani hani bir ara bir tartışma vardı hatırlarsanız hani Türkiye doğuya mı dönüyor, eksen mi kayıyor vesaire noktası. Aslında Türkiye'nin konumunu bir kere daha teyit etti. Yani NATO'da gücünü koruyor. Avrupa'nın güvenlik mimarisinde elinden geleni yapıyor ve daha da söz sahibi olmak istiyor. Ama aynı zamanda böyle bir organizasyonun da içerisinde kendine yer arıyor ama şunun altını çizelim; Türkiye, Şangay İşbirliği Örgütüne üye olamaz istese de olamaz. Türkiye üye olmaya karar verirse eğer bu kez de NATO'da üyeliği olamaz.

Ekran görüntüsü / A Haber

EKONOMİK VE GÜVENLİK İLİŞKİLERİ DERİNLEŞEBİLİR

Yani az önce söylediğim metin, yani işte Şangay İşbirliği Örgütü üyesi devletlerin karşısında olan devletlere hasmane tavır alan organizasyonların içerisine giremez diyor örgüt üyeleri. Biz şimdi zaten NATO üyesi olduğumuz için doğal olarak oradan Şangay İşbirliği Örgütüne üyelik kabul edilemiyor metne göre. O yüzden zaten bu diyalog partnerliği iyi bir alternatif çözüm olarak sunulmuş. Yani bu işte NATO üyesi devletlerden özellikle Türkiye gibi veya Şangay İşbirliği Örgütü'nün o siyasi ve güvenlik politikalarının içine girmek istemeyen devletlerden de kopmamak. Onu bir alternatif olarak diyalog partnerliğini koymuş. Tabii Türkiye 2022 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Özbekistan zirvesinde tam üyelik hedefimiz olabilir diye ortaya koymuştu bunu. Bu biraz vizyondan bahsetme, yani vizyon ortaya koyma açısından kıymetli. Yani Şangay İşbirliği Örgütü ile ilişkileri ne kadar derinleştirmek istiyoruz bu anlamda önemli ama şu anda üyeleri hedef alan ittifaklara katılamaz üye devletler maddesi orada olduğu sürece Türkiye Şangay İşbirliği Örgütü'ne tam üye olamaz ama ilişkiler ekonomik ve güvenlik anlamında derinleşebilir.

Ekran görüntüsü / A Haber

PEKİ BU ÖRGÜT NE KADAR ÖNEMLİ? NE KADAR BİR GÜCÜ VAR?

Örgüt aslında kuruluş aşamasında başta kendi aralarındaki problemi çözmek için kuruldu. Yani hatırlarsanız bu devletler aralarında hani Pakistan-Hindistan arasında sınır problemi var. Çin'le Hindistan arasındaki problemler zaten daha yakın zamana kadar çok yüksekti. Yani bu problemleri çözmek için vardı. Hemen arkasından da işte dışarıya karşı bir koruma ama henüz kurumsal altyapısını tamamlayabilmiş değil. Yani çok daha yeni bir örgüt olan Türk Devletleri Teşkilatı bile Şangay İşbirliği Örgütüne göre çok daha kurumsal daha örgütlenmesini daha iyi yapabilmiş durumda şu anda. O yüzden hani NATO mevcut halde dünyanın hala en güçlü ve en kurumsal savunma ittifakı.

Ekran görüntüsü / A Haber

NATO KARŞITI BİR GÜÇTEN BAHSEDEMEYİZ

Bunun karşısında Şangay İşbirliği Örgütü hani bir kefeye koysak oradan ayrılıp oraya girmek mantıklı mı? Şu anki şartlarda hiç mantıklı değil. Bir de şunu göz ardı etmemek lazım. NATO sadece bir hani belge üzerinden bir anlaşma değil. Müttefik devletler birbirlerini de askeri olarak da destek oluyorlar. Yani ordular birbirine uyumlu hale getirildi. Şu anda Şangay İşbirliği Örgütünde bir güvenlik ittifakının da doğduğunu söyleseler de daha orduların bırakın uyumlu hale getirilmesini yan yana getirebilmiş değil bu devletler. O yüzden yani buradan bir güç çıkar mı? NATO karşıtı bir güç çıkar mı? Henüz bundan bahsedemiyoruz.

Ekran görüntüsü / A Haber

TÜRKİYE'NİN KONUMU POLİTİKASINA UYGUN

Buradaki Çin'in ağırlığı Rusya'nın bile önüne geçiyor ve aslında bu Kuşak Yol gibi sizin söylediğiniz Çin'in projeleri bir anda Şangay İşbirliği Örgütünün projesi gibi anılmaya başlanıyor ve tüm devletler de buna uyumlu hale gelmek zorunda kalıyor. O yüzden yani şu anda Türkiye'nin Şangay İşbirliği Örgütü'ndeki mevcut konumu bugünkü politikasına çok daha uygun görünüyor.

A HABER UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN