RTÜK'ten Halk TV ve Tele 1'e verilen cezalarla ilgili açıklama

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Halk TV ve Tele 1 kanallarına verilen cezalarla ilgili bir açıklama yayımladı.

RTÜK'ün açıklaması şu şekilde:

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından son dönemde verilen bazı kararlara ilişkin kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi açısından aşağıdaki açıklamanın yapılması gerekli görülmüştür.
- RTÜK, yaptırım kararlarını 6112 sayılı Kanuna göre almaktadır.
- Kararlar Yasada belirtilen yayın ilkelerinin ihlal edilmesi durumunda verilmektedir.
- İzleme uzmanları sorumlu oldukları yayınları hem bağımsız olarak hem de ALO 178 RTÜK İletişim Merkezi gibi çeşitli kanallardan gelen vatandaş, Kurum ve Kuruluş şikâyet ve bildirimleri üzerine değerlendirmekte ve raporlarını hazırlamaktadır.
- Tanzim edilen raporlara ilişkin kararlar ise TBMM'de grubu bulunan siyasi parti kontenjanından seçilen 9 Üst Kurul Üyesi tarafından alınmaktadır.

İki farklı televizyon hakkında verilen yayın durdurma kararlarının özeti şu şekildedir:

1- 13.03.2020 tarihli Halk TV yayınında,
"Medya Mahallesi" programına konuk olan Ahmet Şık'ın "…Türkiye Suriye'de. …başka bir ülkenin toprağında tam adıyla işgalci bir güç olarak, bir gücün temsilcisi olarak birileriyle savaşmaya ve ölmeye gönderilmiş yani." şeklinde ifadeler kullandığı uzman raporuyla tespit edilmiştir.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ'NİN VARLIK VE BAĞIMSIZLIĞINA KARŞI İFADELER
Yayında sarf edilen sözlerin Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin sınırlarını korumakla ve halkın güvenliğini sağlamakla görevlendirilmiş kahraman Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarını rencide edici ve hafife alıcı nitelikte olduğu aşikârdır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmanın yüklediği sorumluluğu aşar nitelikte yapılan yorumlar, devletimizin ulusal güvenlik politikasına göre başarıyla yürüttüğü operasyonları karalama çabasından öteye gitmemiştir. Kendi hudut güvenliğini sağlamaya çalışan devletimizin Suriye topraklarında işgalci olarak gösterilmeye çalışılması hiçbir şekilde onaylanabilecek bir tavır değildir. Program sunucusunun da Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne karşı böylesine ifade ve suçlamalara müdahale etmemesinin kamusal sorumluluk anlayışı ile bağdaşmadığı ortadadır.

Yayının 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan; "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin varlık ve bağımsızlığına, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılâplarına aykırı olamaz." hükmünü ihlal etiği Üst Kurul tarafından sabit görülmüştür.

Halk TV'ye 6112 sayılı Kanun'un 32'inci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan "8'inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentlerindeki ilkelerle dördüncü fıkrasına aykırı yayın yapılmasını müteakip verilecek yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının on güne kadar durdurulmasına; ikinci tekrarı halinde ise, yayın lisansının iptaline karar verilir." hükmü uyarınca işlem tesis edileceği yapılan tebligatta bildirilmiş ve yayınlarda daha hassas davranmaları talep edilmiştir.

Söz konusu bildirime rağmen 16.06.2020 tarihinde yayınlanan aynı programın başka bir bölümünde sunucu Ayşenur Aslan "..ne zaman ki içerde sıkışılsa hemen gözleri dışarıya çevirirler. Dün mesela Pençe Harekatı, Kuzey Irak'a bomba atmışız, ben bu Pençe Harekatlarını, Kartal Harekatlarını, efendim işte Şahin Harekatını ne derseniz onun adına.…..artık yani ben utanıyorum" cümlelerini kullanmış konuk Hüsnü Mahalli de " …ya kardeşim Türkiye Libya'da ne yapıyor? Yani neyin peşinde?... Şimdi dolayısıyla Mısır'ı karıştıralım, Sudan'ı karıştıralım, Cezayir'de İslamcılar var Cezayir'i..." ifadelerini dile getirmiştir.

Yayındaki ifade ve yorumların Kanunun 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendini yeniden ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.
Üst Kurulumuzun 01.07.2020 tarihindeki toplantısında ihlalin ağırlığı, ihlalin mahiyeti, anılan madde ile korunmak istenen kamusal menfaat göz önünde bulundurularak, idari tedbir olarak Halk TV'nin yayınlarının beş (5) gün durdurulmasına karar verilmiştir.

2- 23.03.2020 tarihinde Tele 1'de yayınlanan, "Gün Başlıyor" programında sunucu Can Ataklı'nın koronavirüs nedeniyle geçilen uzaktan eğitim kapsamındaki derslerin birinde başörtülü bir öğretmenin yer almasının çok yanlış ve facia olduğu şeklinde yorumlar yaptığı izleme uzmanlarının raporlarına yansımıştır.

AYRIMCI VE HOŞGÖRÜSÜZ SÖYLEMLER
Üst Kurul söz konusu programda, başörtülü insanların dini tercihleri nedeniyle ayrımcılığa maruz bırakılarak, karşılıklı hoşgörü üslubunu zedeleyebilecek nitelikte, kin ve nefret temelinde kışkırtıcı, ayrıştırıcı ve hedef gösteren nitelikte yayın yapıldığını belirlemiştir.

6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan; "Irk dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamaz." hükmünü ihlal eden yayını değerlendiren Üst Kurul, %5 oranında idari para cezası uygulanmasına ve idari tedbir olarak program yayınının beş (5) kez durdurulmasına karar verilmesini takdir etmiştir.
Tele 1 logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluşa, 6112 sayılı Kanun'un 32'inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca işlem tesis edileceği hususu yapılan tebligatta bildirilmiş ve yayınlarda daha hassas davranmaları talep edilmiştir.

Söz konusu bildirime rağmen Tele 1 "Ana Haber Bülteni"nde program konuğu Cemil Kılıç, şu ifadeleri kullanmıştır: "Türkiye'de teokratik bir rejim kurulmaya çalışılıyor, Diyanetin yaptığı bütün açıklamalar bu anlayışı destekliyor. Türkiye'de kurulmak istenen teokratik halife sultan rejimi Diyanet tarafından takviye edilmeye çalışılıyor. …Belki aynı şekilde Cumhurbaşkanı'nın inanç dünyasını da İslam'ın içerisinde görmüyorum."
24.05.2020 tarihinde ise, "Karanlıktan Aydınlığa" isimli programa katılan aynı konuk bu yayında da ayrımcı bir üslup kullanmaya devam etmiş, toplumda kin ve düşmanlığa sebebiyet verebilecek türden ifadeler kullanmıştır.

Cemil Kılıç'ın Kur'an-ı Kerim'i güzel okuma yarışmasıyla ilgili olarak "Şimdi ilginç olan burada Allah yazısının altında Cumhurbaşkanı'nın resminin yansıtılmış olması. Bakın hepsi ellerini bağlamış sanki namaza duracaklarmış gibi ve hepsi Sayın Cumhurbaşkanı'na doğru dönmüşler." sözlerini kullanmıştır.

NEFRET SÖYLEMİ İÇEREN YORUMLAR
Söz konusu programlarda ifade özgürlüğü hakkı kullanılırken uyulması gereken kurallardan ve sorumluluktan uzak şekilde, ayrıştırıcı bir dille, toplumun dini duygularını örseleyecek kelimelerin seçildiği, yürüttükleri hizmetler nedeniyle kurumların zan altında bırakıldığı, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'a ve Diyanet İşleri Başkanlığı'na yönelik toplumda kin ve nefret duygularına sebebiyet verebilecek nitelikte çok ciddi suçlamalarda bulunulduğu görülmüştür. Program sunucuları da herhangi bir müdahalede bulunmayıp aksine söylenenleri onaylayan bir üslup ve tavır takınmıştır.

Yayında, 6112 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan; "Irk dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamaz." hükmünün tekraren ihlal edildiği tespit edilmiştir.

Üst Kurul Tele 1 logolu medya hizmet sağlayıcının yayınlarının beş (5) gün durdurulmasına karar vermiştir.

Kamuoyunun bilgisine saygılarımızla arz ederiz.