CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Suriye'yi katletti Moskova'da sefa sürüyor: Beşşar Esad ve ailesinin hayatı deşifre oldu!
The Guardian'ın özel haberine göre; yüz binlerce sivilin ölümünden sorumlu tutulan, kimyasal silah saldırıları ve savaş suçlarıyla anılan Beşşar Esad, Suriye'den kaçtıktan sonra Moskova'da lüks bir hayat sürüyor. Esad ailesinin Rublyovka'daki elit yaşamı, sessiz sürgünü ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) bağlantıları sızdırılmış verilerle ortaya kondu.
2011'de Suriye'de Arap Baharı'nın ilk günlerinde bir okul duvarına yazılan "Sıra sende doktor" ifadesi, Londra'da göz doktorluğu eğitimi almış Beşşar Esad'a yönelik bir meydan okumaydı. Aradan geçen 14 yılda 620 binden fazla insan hayatını kaybetti, yaklaşık 14 milyon kişi yerinden edildi. Sonunda Esad rejimi çöktü; Esad, 2024 Aralık ayında bir gece yarısı Şam'dan kaçarak Moskova'ya sığındı.
THE GUARDIAN YAZDI: ESAD YENİDEN GÖZ DOKTORLUĞUNA DÖNÜYOR
The Guardian'ın aile dostları, Rusya ve Suriye'den kaynaklar ile sızdırılmış verilere dayandırdığı özel haberine göre; Beşşar Esad, Moskova'daki sürgün hayatında Rusça öğreniyor ve oftalmoloji (göz hastalıkları) bilgisini tazeliyor.
Aileye yakın bir isim, diktatör Esad'ın göz doktorluğunu "bir tutku" olarak gördüğünü, para kaygısı olmadığını ve savaş öncesinde de Şam'da zaman zaman mesleğini icra ettiğini aktarıyor. İddialara göre Esad, Moskova'nın zengin elitlerini potansiyel hasta kitlesi olarak görüyor.
RUBLYOVKA'DA LÜKS: MOSKOVA ELİTLERİNİN KAPALI DÜNYASI
The Guardian'a konuşan iki ayrı kaynağa göre Esad ailesi, Moskova elitlerinin yaşadığı korunaklı Rublyovka bölgesinde ikamet ediyor. Burası, 2014'te Kiev'den kaçan eski Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç gibi isimlerin de yaşadığı, yüksek güvenlikli ve ultra lüks bir yerleşim alanı.
Batı'nın 2011'de uyguladığı yaptırımlar sonrası küresel finans sisteminden büyük ölçüde koparılan Esad ailesinin, servetinin önemli bölümünü Moskova'ya aktardığı, böylece Batılı düzenleyicilerin erişiminden uzak tuttuğu belirtiliyor. Ailenin maddi bir sıkıntı yaşamadığı özellikle vurgulanıyor.
ESKİ ÇEVRESİNDEN KOPUK, SESSİZ VE İZOLE
Lüks hayata rağmen Esad ailesi, geçmişte temas halinde oldukları Suriyeli ve Rus elit çevrelerden izole durumda.
The Guardian'a konuşan aile dostuna göre Beşşar Esad'ın dış dünyayla teması son derece sınırlı.
Yalnızca eski saraydan birkaç isimle irtibatı bulunuyor. Bu isimler arasında eski Cumhurbaşkanlığı İşleri Bakanı Mansur Azzam ve Esad'ın en yakın ekonomik isimlerinden Yassar İbrahim yer alıyor.
PUTİN İÇİN ÖNEMSİZ
Kremlin'e yakın bir kaynak ise Esad'ın artık Vladimir Putin ve Rus siyasi elitleri açısından "önemsiz" hale geldiğini söyledi.
Kaynağa göre Putin, iktidarı kaybeden liderlere karşı sabırsız ve Esad artık etkili ya da cazip bir figür olarak görülmüyor.
KAÇIŞ GECESİ: ÇEVRESİNİ ŞOKE ETTİ
The Guardian'ın aktardığına göre Esad, 8 Aralık 2024'ün erken saatlerinde, isyancıların Şam'a kuzeyden ve güneyden yaklaşmasıyla birlikte oğullarıyla birlikte başkenti terk etti. Rus askeri eskortu eşliğinde Hmeymim Üssü'ne götürülen Esad ve ailesi, buradan Rusya'ya uçuruldu.
Esad'ın bu kaçıştan önce ne geniş ailesini ne de rejimin kilit isimlerini bilgilendirdiği, onları kaderleriyle baş başa bıraktığı belirtiliyor. Kardeşi ve üst düzey askeri yetkili Mahir Esad'a yakın bir isim, Mahir'in günlerce Beşşar'a ulaşmaya çalıştığını ancak telefonlarına yanıt alamadığını aktarıyor. Aynı kaynak, sarayın en son Mahir tarafından terk edildiğini, isyancılar geldiğinde nargile közlerinin hâlâ sıcak olduğunu söylüyor.
AİLE ÜYELERİ YOLLARDA KALDI: "ESAD'DANIZ" DEDİLER, TANINMADILAR
Beşşar Esad'ın amcası Rıfat Esad'ın avukatı Elie Hatem, The Guardian'a verdiği demeçte, Esad'ın kaçışı sonrası bazı aile üyelerinin Hmeymim Üssü'nde tanınmadığını, İngilizce ve Arapça bilmeyen Rus askerler nedeniyle sekiz kişinin arabalarında uyumak zorunda kaldığını anlattı. Ancak üst düzey bir Rus yetkilinin devreye girmesiyle aile üyeleri Umman'a kaçabildi.
ESMA ESAD DETAYI: TEDAVİ MOSKOVA'DA, DENETİM RUSYA'DA
Kaçışın ardından ailenin önceliği, İngiltere doğumlu eski First Lady Esma Esad oldu. Yıllardır lösemi tedavisi gören Esma Esad'ın durumu, rejimin düşüşü sırasında kritikleşti. The Guardian'ın kaynaklarına göre Esma Esad, Moskova'da Rus güvenlik servislerinin denetiminde uygulanan deneysel bir tedaviyle iyileşti.
KONUŞMASI YASAK: RUSYA ESAD'I SUSTURDU
Esma Esad'ın sağlık durumunun stabil hale gelmesinin ardından Beşşar Esad, kendi anlatısını kamuoyuna sunmak istedi. RT ve ABD'li sağcı bir podcast yayıncısıyla röportaj planladığı ancak Rus makamlarının onay vermediği aktarıldı.
Rusya'nın Irak Büyükelçisi Elbrus Kutraşev, kasım ayında verdiği bir röportajda durumu açıkça doğruladı:
"Esad burada yaşayabilir ama siyasi ya da medya faaliyetinde bulunamaz. Buna izin verilmiyor. Ama kendisi güvende ve hayatta."
ÇOCUKLARI ELİT HAYAT YAŞIYOR
The Guardian'a göre Esad'ın çocukları, Moskova elitleri arasında yeni hayatlarına uyum sağlamaya çalışıyor. Aile dostu, çocukların hâlâ "şokta" olduğunu ancak 'ilk aile' olmadan yaşamaya alıştıklarını söylüyor.
Ailenin rejim sonrası kamuoyunda birlikte görüldüğü tek an, Zeyn el-Esad'ın 30 Haziran'daki mezuniyet töreni oldu. Zeyn, Rusya'nın elit üniversitelerinden MGIMO'da uluslararası ilişkiler bölümünden mezun oldu. Törende Esma Esad ve oğulları Hafız (24) ile Kerim (21) de izleyiciler arasındaydı.
SIZDIRILAN VERİLER: LÜKS ALIŞVERİŞ, ELİT SPOR SALONLARI, BAE UÇUŞLARI
Sızdırılan Rus verilerine göre Zeyn el-Esad, Moskova'da üst segment mağazalardan alışveriş yapıyor, elit bir spor salonuna ve lüks bir pedikür salonuna kayıtlı. Esad ailesinin Birleşik Arap Emirlikleri'ne sık sık seyahat ettiği, Esma Esad'ın da en az bir kez bu seyahatlere katıldığı belirtiliyor.
Guardian'ın incelediği 2017–2023 uçuş kayıtları, BAE'nin Esad ailesi için iktidardayken de favori bir destinasyon olduğunu ortaya koyuyor. Kerim ve Hafız'ın Abu Dabi–Moskova–Suriye hattında defalarca uçtuğu görülüyor.
BAE KAPIYI KAPATTI MI?
Habere göre Esad ailesi başlangıçta Moskova'dan kalıcı olarak BAE'ye taşınmayı umuyordu. Ancak kaynaklar, BAE'nin dahi Esad'ı uzun vadede ağırlamak konusunda rahatsızlık duyduğunu, bu nedenle planların askıya alındığını aktarıyor.
"GİZLİ KALMAYI TERCİH ETTİLER"
Rejim çökerken isyancıların Esad'a ait mülklerde bulduğu ve sosyal medyaya yayılan fotoğraflar –genç Beşşar Esad'ın iç çamaşırlı ya da yüzerken görüntüleri– yıllarca dokunulmaz görülen diktatör imajında ilk büyük çatlağı oluşturmuştu.
Atlantic Council eski uzmanlarından Kamal Alam, The Guardian'a yaptığı değerlendirmede, "Bu fotoğraflar rejim düşmeden önce asla ortaya çıkmadı. Aile her zaman gizliliği tercih etti ve bundan sonra da görünür olmayı istemeyecek" ifadelerini kullandı.
ESAD REJİMİNİN GÜNAH DEFTERİ
2011'de başlayan iç savaştan bu yana Beşşar Esad yönetimi, Suriye halkının kaynaklarını iktidarda kalmak için seferber etmekle, sivillere yönelik sistematik saldırılarla ve uluslararası hukuku ihlal eden yöntemlerle suçlanıyor. Birleşmiş Milletler ve insan hakları örgütleri, kimyasal silah kullanımı, varil bombaları, kuşatma yoluyla aç bırakma, işkence ve zorla kaybetmeler gibi çok sayıda savaş suçunu belgeledi.
DEVLET KAYNAKLARI İKTİDAR İÇİN KULLANILDI
Suriye'de iç savaşın başlamasıyla birlikte rejim, devlet gelirlerini ve kamu kaynaklarını öncelikle güvenlik aygıtının ve sadık milis güçlerinin ayakta tutulması için kullandı. Petrol gelirleri, gümrükler, insani yardım hatları ve ticari imtiyazların rejime yakın isimler arasında paylaştırıldığı, yolsuzluğun sistematik hale geldiği uluslararası raporlara yansıdı. Bu süreçte milyonlarca Suriyeli yoksullaşırken, rejim çevresinin servetini koruduğu ve artırdığı tespit edildi.
SİVİLLER HEDEFTEYDİ: VARİL BOMBALARI VE AYRIM GÖZETMEYEN SALDIRILAR
BM raporları ve bağımsız gözlemciler, Esad rejiminin yerleşim alanlarına ayrım gözetmeyen hava saldırıları düzenlediğini, özellikle helikopterlerden atılan varil bombalarıyla sivil mahallelerin hedef alındığını ortaya koydu. Okullar, pazar yerleri ve hastaneler defalarca vuruldu; binlerce sivil hayatını kaybetti.
KİMYASAL SİLAH İDDİALARI ULUSLARARASI RAPORLARA GİRDİ
Suriye'de kimyasal silah kullanımı iddiaları, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) ve BM mekanizmaları tarafından incelendi. Özellikle Guta, Han Şeyhun ve Duma saldırıları, uluslararası raporlarda rejim güçleriyle ilişkilendirildi. Rejim bu iddiaları reddetse de, bulgular Esad yönetimi üzerindeki uluslararası baskıyı artırdı.
KUŞATMA POLİTİKASI: AÇLIK BİR SİLAH OLARAK KULLANILDI
İnsan hakları örgütlerine göre rejim, muhalif bölgelerde kuşatma ve abluka uygulayarak gıda ve ilaç girişini engelledi. Bu yöntem, özellikle Doğu Guta ve Madaya gibi bölgelerde açlığın bir savaş aracı olarak kullanıldığı suçlamalarına yol açtı. Sivil nüfusun temel ihtiyaçlara erişimi bilinçli şekilde kısıtlandı.
İŞKENCE, ZORLA KAYBETMELER VE HAPİSHANELER
Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü, Suriye'deki cezaevlerinde yaygın işkence, keyfi tutuklama ve zorla kaybetme vakalarını belgeledi. Binlerce kişinin akıbeti hâlâ bilinmiyor.
Sızdırılan fotoğraflar ve tanık ifadeleri, rejim hapishanelerindeki insanlık dışı koşulları gözler önüne sermişti.
MİLYONLARCA İNSAN YERİNDEN EDİLDİ
BM verilerine göre iç savaş boyunca yaklaşık 14 milyon Suriyeli yerinden edildi; bunların yarıdan fazlası ülke içinde göç etmek zorunda kaldı, milyonlarcası ise komşu ülkelere ve Avrupa'ya sığındı. Sivil altyapının hedef alınması, bu kitlesel göçün başlıca nedenlerinden biri olarak gösteriliyor.
ULUSLARARASI HUKUK VE HESAP VERME TARTIŞMASI
Esad rejimi, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlediği iddialarıyla uluslararası toplumun gündeminde. Bazı ülkelerde açılan davalar ve evrensel yargı ilkesi kapsamında yürütülen soruşturmalar, hesap verebilirlik tartışmasını canlı tutuyor. Ancak Esad yönetimi, Rusya ve İran'ın desteğiyle iktidarını uzun süre korumuştu.
