Çalışma saatleri düşecek mi son durum ne? 2024 Özel Sektör mesai saatleri kısalacak mı, kaç saat olacak?
2024 yılında Türkiye'de gündemde önemli bir yer tutan konulardan biri, esnek çalışma saatleri oldu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, konuyla ilgili önemli açıklamalarda bulunarak, iş kanunuyla ilgili yapılan toplantılarda eski ve işlemeyen maddelerin azaltılması gerektiğini vurguladı. Bakan Işıkhan, 19 kanunun işleyişindeki sorunları ele alarak, düzenlemelerin hayata geçirilmesi için adımlar atılacağını belirtti. Peki çalışma saatleri düşecek mi son durum ne?
Çalışma saatleri düzenlemeleri, milyonlarca çalışanın dikkatle takip ettiği bir konu haline gelmiş durumda. Dünya genelindeki eğilim son yıllarda çalışma saatlerini azaltmaya yönelik olurken, bu değişikliklerin Türkiye'de ne kadar etkin olacağı merak konusu. Avrupa'da birçok ülkede uygulanmaya başlanan esnek çalışma saatleri modeli, ülkemizde nasıl bir karşılık bulacak, tartışmaların odağında yer alıyor. Peki özel sektör mesai saatleri kısalacak mı, kaç saat olacak?
ÇALIŞMA SAATLERİ KISALACAK MI SON DURUM NE?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, konu ile ilgili olarak şunları kaydetti:
''İş kanunuyla ilgili güzel, verimli bir toplantı gerçekleştirdik. Bu da tekerrür eden, işlemeyen bazı yasalar var. Bir tane 19 kanunla ilgili işlemeyen maddeler var. Çok eskiden geçerli olan maddeler söz konusu. Bunların azaltılmaları yönünde. Ama temel haklar bunlar. Temel hakların yani çalışanların hakları korunarak üzerinde aksayan bir de yeni hizmet modelleri var, yeni işler çıktı. Esnek çalışma, uzaktan çalışma platform çalışma, çalışanlarına yönelik güncel verileri de kapsayacak güzel, çağdaş bir temel kanun. Şu an takvim yok. Sadece ön görüşmeleri gerçekleştirdik. Onu da Sayın Cumhurbaşkanımız ifade etmişti. Hatta TİSK'in toplantısında hatırlarsanız orada bir toplantı gerçekleşti."
TÜRKİYE'DE ÇALIŞMA SÜRELERİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yeni düzenlemelerle çalışma saatlerini aşağı çekecek, uzaktan, kısmi ve geçici süreli çalışmaları teşvik ederek iş dünyasının ihtiyaçlarına ve iş-özel yaşam dengesine odaklanacak. Dünya genelinde uzun yıllardır uygulanan 8 saatlik çalışma modeline karşılık, Türkiye'de İş Kanunu'na göre genel çalışma süresi haftada 45 saat, memurların çalışma süresi ise haftalık 40 saat olarak belirlenmiş durumda.
YENİ FORMÜLLER VE YAKLAŞIMLAR
Pandemi sonrası esnek çalışma yöntemlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, çalışma saatleri konusunda yeni formüller üzerinde çalışılıyor. Çalışma sürelerinin düzenlenmesi ise İş Kanunu'na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği ile belirleniyor. Teknolojik değişim ve verimlilik artışı gibi faktörler göz önüne alınarak, Meclis'te bu konuda yeni düzenlemelerin gündeme gelebileceği belirtiliyor.
Meclis Araştırma Hizmetleri Başkanlığı'nın yaptığı araştırmada, çalışma saatlerinin tarihsel olarak azalma eğiliminde olduğuna vurgu yapılarak, uzun çalışma sürelerine engel olunarak iş gücünün korunması, halk sağlığına katkı sağlanması, verimliliğin artırılması ve ailelere daha fazla zaman ayrılması gibi amaçlar doğrultusunda düzenlemelerin yapılabileceği ifade ediliyor.
HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ NEDİR, GECE VARDİYASINDA FAZLA ÇALIŞMA SINIRI VAR MI?
Yasal olarak haftada en çok 45 saat çalışılabiliyor. Sözleşme ya da işyerindeki uygulamaya göre çalışılan günler 5x9 şekilde eşit bölünebilir.
İşyerinde haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati geçmeyecek şekilde farklı da dağıtım yapılabilir. İşveren ve işçi arasında bunun altında çalışma süresi de belirlenebilir.
FAZLA ÇALIŞMA KONUSUNDA DAVA YOLUNA GİDİLİRSE İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ KİMDE?
Çalışanın fazla mesaiye kaldığını ispatlaması gerekiyor. Çalışanın imzasını taşıyan bordro, giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri kayıtları delil olarak kabul edilebiliyor.
Fazla çalışma yazılı olarak belgelenemiyorsa tanık gösterilebiliyor. Fazla çalışma alacakları için beş yıllık zaman aşımı bulunuyor.
FAZLA MESAİ İÇİN PARA YERİNE İZİN KULLANABİLİR MİYİM?
İş Kanunu'na göre işveren tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandıramıyor. Çalışan isterse yaptığı günlük çalışma sürelerindeki çalışma için zamlı ücret alabilir ya da serbest zaman kullanabilir.
Fazla çalıştığı her saate karşılık 1.5 saati serbest zaman olarak kullanabilir. Bunun için yazılı başvuru zorunluluğu bulunuyor.
İŞVEREN ÇALIŞMA SÜRESİNİ GÜNLERE GÖRE FARKLI BELİRLEYEBİLİR Mİ?
Çalışma süresinin haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılmasına denkleştirme deniliyor. İşçi ve işverenin anlaşması ile yani iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmeleri ile haftalık çalışma süresi haftanın çalışılan günlerine dağıtılabilir.
Denkleştirme yapılan işyerlerinde 2 aylık süre içinde haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmesiyle 4 aya kadar çıkartılabilir. Turizm sektöründe de bu süre 6 aya kadar uzatılabiliyor.