KEREM ALKİN

Küresel ekonomi, son 2 yılda iki 'siyah kuğu' ile karşı karşıya kalmanın şokunu yaşıyor. 'Siyah Kuğu' küresel ekonomipolitikte, gerçekleşmesi hayli düşük bir risk başlığı iken, gerçekleşmesiyle birlikte dünya ekonomisi ve küresel siyasette geri dönülemez köklü değişiklikleri sebep olan bir olay ve süreç anlamına geliyor. 'Küresel virüs salgını' küresel riskler arasında ilk 10'da ve 'bölgesel çatışma ve gerginlikler' ise ilk 5'de sıralanmaktaydı. 'Kovid-19' ve 'Rusya-Ukrayna gerginliği', 2 'Siyah Kuğu' olarak, küresel sisteme ciddi şoklar yaşatmış durumda. 'Kovid- 19'un ana ve artçı etkileri nedeniyle, zaten 'artık hiç bir şey eskisi gibi olmayacak' diyorduk.
Küresel üretim, küresel tedarik zinciri, küresel ticaret, dünya genelinde çalışma yaşamına yönelik, konutlara yönelik, hatta turizm endüstrisine yönelik geri dönülmez etkiler. Uluslararası Para Fonu (IMF) şimdide Rusya-Ukrayna gerginliğinin 'uzun vadede küresel ekonomik düzeni temel olarak yeniden şekillendirebileceği' değerlendirmesine işaret etmekte. IMF de, OECD gibi, tüm küresel ekonomiyi etkileyecek; küresel büyümeyi yavaşlatıp enflasyonu artıracağı bir tabloyu vurguluyor. IMF gerginlik uzadıkça küresel büyümeye zarar verecek ve fiyatları daha da artıracak, küresel ekonomiye büyük bir darbe indirebilecek bir riskten söz ediyor.
IMF, gerginliğin, savaşın, zorunlu göçü tetiklemesiyle birlikte, insanlık adına sebep olduğu tarihi ve trajik yönlerinin yanı sıra; küresel gıda ve enerji fiyatlarını artırması yetmezmiş gibi, Ukrayna'ya komşu ülkelerde ticareti sekteye uğratması, tedarik zincirinde ve para transferinde tıkanmalara neden olması boyutuyla da ortaya çıkan ağır maliyeti de hatırlatıyor. Gerginliğin, savaşın uzaması, bölgesel ve küresel ölçekte iş dünyasında özgüvenin aşınması ve yatırımcıları aşırı belirsizlik algısına sürüklemesi boyutuyla da tehlike arz ediyor. IMF, böyle bir algının orta ve uzun vadede varlık fiyatlarının düşmesine ve ülkelerden gereksiz sermaye çıkışına yol açabileceğine de değiniyor.
Gerginliğin, Afrika'da ve Orta Doğu'da, buğday ithalatlarının önemli bir kısmını Rusya ve Ukrayna'dan gerçekleştiren ülkelerde gıda sıkıntısını artırabileceği uyarısında da bulunan IMF, Ukrayna ve Rusya'da derin resesyonlar yaşanabileceğinin, Avrupa'nın doğal gaz ihracatında ve tedarik zincirinde görülecek tıkanıklıkların da göz ardı edilmemesi gerektiğini hatırlatıyor. Ayrıca, Kafkasya ve Orta Asya'da yer alan ve Rusya'yla yakın ticari ve ödeme sistemleri bağı olan ülkelerin yaşanacak resesyondan daha fazla etkileneceği kaydedilmekte. ASEAN Ülkeleri'ne de dikkat edilmesi gerektiğini hatırlatan IMF, kimi Asya-Pasifik ülkelerinde yeni yakıt sübvansiyonlarının olumsuz etkileri azaltabileceğinin de altını çiziyor
Keza, OECD de, üye ülkelerin kamu harcamalarını GSYH'nın binde 5'i oranında yükseltmesinin enflasyon artışına yol açmadan gerginliğin ekonomik etkilerini yarı yarıya azaltabileceğini belirtmekte. Rusya ve Ukrayna küresel GSYH'nın yüzde 2'sini bile oluştursa, iki ülke arasında süregelen gerginliğin uzaması halinde, OECD Euro bölgesinin büyümesine olumsuz etkinin 1,4 puan, ABD'ye ise yaklaşık binde 9 olabileceğini öngörmekte. Umalım ki, gelecek haftaya dünya bir 'ateşkes' ile girsin.