CANLI YAYIN
5 market piyasayı altüst etti! Yaptırım yolda! Bakanlık harekete geçti
Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın, "Yakın takibe alacağız" dediği zincir marketlere yönelik Rekabet Kurulu'nun geçen yıl başlattığı soruşturmada sona gelindi. Raportörler, belgeler ve iktisadi analizlerle ortaya koydukları rekabet ihlaline karşı yaptırım istiyor. Kurul, 26 Ekim'de perakende zincir marketlerin sözlü savunmalarını almayı planlıyor. Kurul, sözlü savunmaları dinledikten sonra kararını açıklayacak. Öte yandan A Haber yayınına katılan Sabah Gazetesi yazarı Dilek Güngör "marketlerin kendi aralarında fiyat belirledikleri, WhatsApp grupları kurdukları mail yoluyla iletişim kurdukları ve bununla ilgili ciddi bilgiler var." ifadelerini kullandı. Ticaret Bakanı Muş’un talimatıyla 5 zincir marketteki ürünlerde fahiş fiyat artışı yapılıp yapılmadığının tespiti için ticaret müfettişleri görevlendirildi.
Rekabet Kurumu'nun hızlı tüketim malları perakendeciliği sektör incelmesi ön raporunda, 5 zincir marketin sektörde toplam pazar payının hızla arttığına dikkat çekilerek, bu alanda düzenlemeler yapılması önerildi.
Raporda, "alıcı gücün kötüye kullanılmaması garanti altına alınmalı" tespitinde bulunuldu.
"5 MARKET PİYASAYI ALTÜST EDİYOR"
Başkan Erdoğan'ın "5 market piyasayı alt üst ediyor" diyerek Ticaret Bakanlığı'nın bu konuda gerekli tedbirleri alacağını belirtmesinin ardından gözler atılacak adımlara çevrildi. Hükümet, gıda fiyatlarındaki artışa ilişkin olarak denetim başta olmak üzere pek çok idari tedbiri alıyor. Bu kapsamda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik her türlü tedbiri almak amacıyla geçen yıl Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturuldu.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu başta olmak üzere Rekabet Kurumu, Gelir İdaresi gibi kurumlar da piyasadaki haksız fiyat artışlarına yönelik denetim ve incelemelerde bulunuyor. Gıda Komitesi, her kurumun gıda fiyatlarındaki artışı önlemek konusunda yapacağı işbirliğinin çerçevesini belirledi.
REKABET KURUMU DA DEVREDE
Rekabet Kurumu da yaş meyve ve sebze başta olmak üzere gıda piyasasında rekabeti bozucu eylemlerde bulunan kişi ve kurumlar (üretici, aracı, taşımacı, nihai satıcı gibi her türlü aktör) hakkında devreye giriyor. Fiyat atışları ve artışa katkı sağlayan tüm aktörleri yakından takip eden Kurum, söz konusu kişi ve kurumlar hakkında Rekabet Kanunu ile belirlenen idari para cezalarının uygulanacağını duyurmuştu.
SÖZLÜ SAVUNMALARI ALINACAK
Rekabet Kurulu'nun aralarında zincir marketlerin de yer aldığı 29 teşebbüs hakkında rekabeti ihlal edip etmediklerini belirlemek için başlatılan soruşturmada da sona gelindi. Perakende zincir marketlerin sözlü savunmalarının 26 Ekim'de alınması planlanıyor. Kurum, salgının başlamasından bu yana fiyat artışları, arz zincirindeki birtakım piyasa aksaklıklarına dair uyarılarda bulunmuştu. Edinilen bilgiye göre raportörler eldeki belgelere, analizlere dayanarak rekabet ihlale olduğunu iddia ediyor. Bu nedenle de idari para cezası talep ediyorlar. Nihai kararın savunmalar alındıktan sonra büyük olasılıkla 28 Ekim'de açıklanması bekleniyor.
HAKSIZ ARTIŞA KURUL ÖNLEMİ
Ticaret Bakanlığı 81 ilde market, pazar yeri, çarşı ve toptancı hallerinde fahiş fiyat artışlarına yönelik denetimler gerçekleştirirken, denetleme sonucu elde edilen tespitler Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından değerlendiriliyor. Haksız fiyat artışında bulunduğu tespit edilenler hakkında 10 bin 911 liradan 100 bin 910 liraya, stokçuluk faaliyetinde bulunduğu belirlenenlere ise 54 bin 555 liradan 545 bin 550 liraya varan idari para cezası yaptırımı uygulanıyor. Bakanlık, vatandaş başvuruları ve resen yapılan çalışmalar neticesinde denetimlerini gerçekleştiriyor.
STOKÇULAR MERCEK ALTINDA
Gelir İdaresi Başkanlığı da gıda maddeleri yanında bazı temel tüketim ürünlerinde haksız fiyat artışı ve stokçuluk yapanları yakından takip ediyor. Başkanlık, söz konusu mükelleflerin etkin şekilde takip edilmesi amacıyla, Vergi İletişim Merkezinde ihbar hattı (189) kurdu. Başkanlığın internet sitesi "gib.gov.tr"den erişilebilecek şekilde "Haksız Fiyat Artışı ve Stokçuluk İhbar Bildirimi" menüsünü de devreye aldı. Başkanlık, vergi dairelerindeki denetim ekipleri aracılığıyla gıda ve temel ihtiyaç malzemelerinin satışı gibi alanlarda faaliyette bulunan mükellefler nezdinde haksız fiyat artışı ve stokçuluk konularında denetim de yürütüyor.Bazı mükellefler de ilgili mevzuat kapsamında işlem yapmak üzere il ticaret müdürlüklerine bildiriliyor. Mali Suçları Araştırma Kurulu da özellikle salgın sürecinde yaşanan fiyat artışları üzerine, bazı gıdalar, temel ihtiyaç maddeleri, hijyen ürünleri ve bazı tıbbi ekipmanlar ile ilgili haksız fiyat artışı ve stokçuluk yapan firmalar hakkında inceleme başlatmıştı. Kurulun, söz konusu görevine ihtiyaç duyulması halinde devam etmesi bekleniyor.
DÜZENLEME ÖNERİLEN NOKTALAR
Rekabet Kurumu, Şubat ayında hazırladığı hızlı tüketim malları perakendeciliği sektör incelemesi ön raporunda zincir marketlere karşı düzenleme istedi. "Alıcı gücün kötüye kullanılmaması garanti altına alınmalı" vurgusu yapılan raporda, düzenleme önerilen noktalar şöyle sıralandı:
*Alıcının tek taraflı sözleşme değişiklikleri
*İşlemle ilgili olmayan ödeme talepleri
*Ticari sırların alıcı tarafından kötüye kullanılması
*Alıcı tarafından yapılan ticari misillemeler
*Bozulabilir tarımsal ve gıda ürünleri bakımından 30 günü aşan ödeme vadeleri*Diğer tarımsal gıdalar bakımından 60 günü aşan ödeme vadeleri
*Bozulabilir gıdalarda kısa sürede yapılan iptal bildirimleri
*Kayıp ve bozuk mal riskinin tedarikçiye transferi
*Satılmayan ürünlerin iadesi
*Listeleme, raf ve stok bedellerini tedarikçinin ödemesi
*Pazarlama için tedarikçinin ödeme yapması
*Reklam için tedarikçinin ödeme yapması
TRENDYOL'A ALGORİTMA İNCELEMESİ
Google, Yemeksepeti, Çiçeksepeti gibi platformlara yönelik inceleme gerçekleştiren Rekabet Kurum'unun radarına bu defa Trendyol takıldı. Trendyol ön araştırması içinde bilişim ve rekabet uzmanları şirket merkezinde algoritma incelemesi yapıyor. İlk defa bir platformun algoritmasına girildi, analiz yapılıyor. İnceleme ekibi nöbetleşe 24 saat aralıksız çalışıyor. İnceleme Çarşamba gününden bu yana şirket merkezinde devam ediyor. Rekabet Kurumu yakın bir tarihte de WhatsApp'ın sözleşme koşullarına ilişkin ısrarına karşın tedbir kalmış ve geri adım atılmasını sağlamıştı.
BAKANLIK DEVREDE
Ticaret Bakanlığı zincir marketlerde denetim için müfettiş görevlendirildiğini açıkladı.
Zincir marketlerle ilgili Ticaret Bakanlığı'ndan denetim hamlesi geldi.
Bakanlıktan yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı.
Son dönemde, temel gıda ve ihtiyaç maddelerinde fahiş fiyat artışları olduğuna ilişkin vatandaşlarımız tarafından Bakanlığımıza iletilen başvuru ve şikayetler dikkate alınarak, Ticaret İl Müdürlüklerimizce 81 ilde fahiş fiyat artışı yapılıp yapılmadığına ve Fiyat Etiketi Yönetmeliğine aykırılıkların olup olmadığına ilişkin denetimler sürdürülmektedir.
Bununla birlikte, tüm ülke sathında faaliyet gösteren ve en yaygın şube ağına sahip olan 5 büyük zincir markette yumurtadan süte, makarnadan pirince, sebze ve meyveden temizlik malzemelerine kadar geniş bir yelpazedeki üründe fahiş fiyat artışı yapılıp yapılmadığının tespiti için Ticaret Bakanı Mehmet MUŞ'un talimatlarıyla Ticaret Müfettişleri görevlendirilmiştir.
Bakanlık olarak, serbest rekabete ve piyasa koşullarına aykırı hareket ederek tüketicilerin mağduriyetine neden olanlarla mücadelemizi sürdürmekte ve bu konuda yasal çerçevede her türlü tedbiri almakta kararlıyız.
SABAH YAZARI DİLEK GÜNGÖR'ÜN AÇIKLAMALARINDAN ÖNE ÇIKANLAR:
Hal Yasası uzun zamandır tartışılıyor. Tarladan alınan ürün hale geliyor arada tüccarlar ve komisyoncular var. Önce Antalya haline geliyor sonra İstanbul haline geliyor. Arada iki tane komisyoncu geçiyor. Tüccarlar ve sevkiyatçılar var. Ondan sonra markete gidiyor.
Bununlar ilgili Merkez Bankası'nın bir çalışması vardı. Aracılık faaliyetinin ürün maliyetinde yüzde 45 ettiğini ortaya koymuştu. Tarladan markete gelene kadar aracılık maliyeti yüzde 45 civarında seyrediyor. Markete gelene kadar fire oranları da var. Hal Yasası'ndaki düzenleme ile soğuk hava kamyonları zorunlu hale gelecek. Fire fiyatlarının yansıması engellenecek.
Ticaret Bakanlığı Perakende Yasası'nın üzerinde çalışıyor. O da çok önemli. Zincir marketler ve bütün perakende sektörünü ilgilendiren bir yasa. Bir ürünün tarladan markete gelene kadar fiyatını ortaya koyan tablo çok önemli.
Bazıları yasa ile ya da Ticaret Bakanlığı'nın denetimleri ile piyasa müdahale edildiğini söylüyor. Bu yönde bir algı oluşturulmaya çalışıldı. Fakat piyasa ekonomisinde tüketici kraldır. Rekabet ortamı oluşacak ve tüketici ucuza gidip istediği yerden ürünü satın alabilecek. Şu anda bu durum tamamen terse döndü.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bu duruma vurgu yaptı ve 5 tane market zincirinden bahsediyor. Zaten Rekabet Kurumu tarafından başlatılan bir soruşturma var. Marketlerin kendi aralarında fiyat belirledikleri, WhatsApp grupları kurdukları mail yoluyla iletişim kurdukları ve bununla ilgili ciddi bilgiler var.
Rekabet ortamının oluşması için bu marketlerin kendi başlarına fiyat politikasını belirlemesi lazım. Marketler özel markalı ürünler yaptırtıyorlar. Burada aslında tek alıcı var. Dışarıdaki tedarikçiden bunu yaptırtıyor. İşte Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın vurguladığı nokta burası.
Orada da bir rekabet ortamı kalmadı. Piyasada tek alıcı var bir sürü tedarikçi var. Zaten o tedarikçiler markete girerken rafa ürünün koymaya çalıştığı zaman bir para ödemek zorunda. Yüzde 1 ila yüzde 15 oranında market giderlerine ortak olmak zorundalar. Enerji bedellerine ortak olmak zorundalar. Yani istihdam politikalarına bile ortak oluyorlar. Market üreticinin ürününü rafına koyuyor ama bunu yaparken da üreticiden para alıyor. Bu sitem çok sürdürülebilir bir sistem değil.
Önümüzdeki günlerde muhtemelen Rekabet Kurulu'nun soruşturması da tamamlanacaktır. Şirketlerden savunmaları alındı bildiğimiz kadarıyla önümüzdeki hafta başka şeyler konuşuyor olabiliriz.
GÜNÜN MANŞETLERİ İÇİN TIKLAYIN
