CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
İşçilere tazminat müjdesi! Şartları değişen işçi tazminat alır... Kıdem tazminatı şartları neler?
İşçinin işverene karşı en büyük gücü kıdem tazminatı olarak biliniyor. Kıdem tazminatı, işçinin işten kendi rızası dışında ayrılması durumunda ödeniyor. Ayrıca işçi mobbinge uğrar ve bunu ispat ederse de hakkını alabiliyor. Haklı fesih halleri işçinin kıdem tazminatını alabileceği anlamına geliyor. İş mahkemeleri patron ve işçi arsındaki anlaşmazlıkları karara bağlarken, sonuçlar büyük oranda işçinin lehine oluyor. Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, Yeniasır Gazetesi'nde kıdem tazminatı ile ilgili çok önemli detayları yazdı. Erdem, işyerinde şartları değişen işçinin tazminat alabileceğini söyledi. İşte detaylar...
Kıdem tazminatı işçinin işten çıkarılması sonrası yeni bir iş bulana kadar maddi güvencesi olarak tanımlanabilir. İşçiyi, rızası dışında işten çıkaran işveren çalıştığı her yıla karşılık bir brüt maaş ödemek zorunda. İşveren ile işçi arasında kıdem tazminatı konusu büyük sorun oluşturuyor. İşçi parasını almak isterken, işveren bazı gerekçeleri öne sürerek ücret ödemeye yanaşmıyor. İşçiler haklı fesih hallerinde de parasını alabilir. Parasını alamayan işçi, İş Mahkemesi yardımı ile ücretini tahsil edebilir. Yeniasır'daki köşesinde soruları yanıtlayan Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, şartları değişen işçinin parasını alabileceğini söyledi. İşte kıdem tazminatı ile ilgili merak edilen soruların yanıtları...
SORU: Büyük bir firmada çalışıyorum. Çalıştığım işyerinde 5 yıldır yaptığım işi değiştirmek istiyorlar. Dolayısıyla daha zor şartlar ortaya çıkacak. Bunu reddetme hakkım var mı?
FARUK ERDEM'İN YANITI
İşçilerin çalışma şartlarıyla ilgili değişikliklerde usuller yasalarımızda belirlenmiş durumda. İşveren çalışma şartlarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. İşyeri uygulamaları ile oluşan iş şartı, işverence işçi aleyhine değiştirilemez.
İş Kanunun 22. Maddesi uyarınca, yazılı şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz.
İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.
İşçi bu durumda işe geri dönüş başvurusunda bulunarak tekrar işe başlayabilir. Eğer bir ay içinde işe başlatılmaz ise 8 brüt maaşa kadar tazminat da alabilir. Bunun için mahkemeden önce ara bulucuya gitme şartı bulunuyor unutmayın.
KIDEM TAZMİNATI ARTIRILABİLİR!
Milyonlarca çalışan için bir güvence olan kıdem tazminatı hesabında birçok püf noktası bulunuyor. Bu ayrıntıları değerlendirdiğinizde tazminatınızı da artırabiliyorsunuz. Yani size nakit olarak ve düzenli ödenen her parayı brüt ücrete eklediğinizde giydirilmiş brüt ücret ortaya çıkıyor ve buna göre tazminatınız hesaplanıyor.
Türkiye'de kıdem tazminatını alabilmek için bir işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak gerekiyor. Bu da tazminat için yeterli sayılmıyor. İşçinin aynı zamanda kendi kusuru dışında ya da sebepsiz olarak işten çıkartılması ya da haklı fesih ile ayrılması şartı bulunuyor.
ÜCRET HİLESİ VAR
Ayrıca kanunun tanıdığı emeklilik, evlilik, askerlik, 15 yıl 3600 gün hakkı gibi tazminat alma yöntemleri de bulunuyor.
Tazminat hesabında her yıl için bir brüt maaş ödeniyor. Bu ödemeden sadece damga vergisi kesilebiliyor. Bir yıldan fazla süreler eğer yıla tamamlanmıyorsa, örneğin 2 yıl 4 ay çalışıldıysa bu 4 ay da hesaplanarak ödeniyor. Burada brüt maaşın nelerden oluştuğu önem kazanıyor.
Böylece tazminat miktarını da bu maaş belirliyor. Kıdem tazminatına esas olarak alınan brüt maaş çalışanların bordrolarında belirtiliyor ve Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) bildiriliyor. Birçok işyeri hile yaparak gerçek maaş yerine bordrolara asgari ücret yazıyor ve SGK'ya bunun üzerinden prim ödüyor. Burada devletten vergi ve prim kaçıran işveren, çalışanın tazminatının da düşmesini sağlıyor.
Bu yüzden bordroda gerçek maaşınız yoksa aldığınız fazla parayı gösterir belgeleri mutlaka saklayın. Bu belgelerle tazminatınızı artırabilir ve gerçek maaşınız üzerinden alabilirsiniz.
EK ÖDEMELER EKLENİR
Tazminata esas brüt ücret belirlenirken, işçiye yapılan tüm düzenli ödemelerin de eklenmesi gerekiyor. Burada her ay ödenen yardım paraları, makam tazminatları, telifler, primler gibi tüm ek ödemeler brüt maaşa eklendikten sonra tazminatın hesaplanması gerekiyor.
Örneğin bir çalışanın brüt maaşı 3 bin lira. Bu çalışan her ay 500 lira da prim alıyorsa, 10 yılsonunda alacağı tazminat 30 bin lira değil 35 bin lira olacak. Bu hakkını kullanmasa bu işçi 5 bin lira daha az tazminat alabilir. Örneğin, her yıl düzenli olarak verilen Ramazan kolisi bile kıdem tazminatı hesabına eklenebiliyor. Yılda bir kez verilen ikramiye ya da primler de hesaba katılıyor.
MAAŞA DAHİL EDİLENLER
Brüt maaşa düzenli olarak ödenen paralar dahil ediliyor ve giydirilmiş brüt ücret ortaya çıkıyor. Bu ödemelerden bazıları şöyle:
1-Yemek yardımı 2 - Kasa tazminatı 3 - Gıda yardımı 4 - Yakacak yardımı 5 - Eğitim yardımı 6 - Konut yardımı 7 - Giyecek yardımı 8 - Erzak yardımı 9 - Sosyal yardım niteliğindeki -ayakkabı ya da bedeli 10 - Unvan tazminatı 11 - Aile yardımı 12 - Çocuk zammı 13 - Temettü 14 - Havlu ve sabun yardımı 15 - Taşıt yardımı 16 - Yıpranma tazminatı 17 - Nitelik zammı 18 - Sağlık yardımı 19 - Mali sorumluluk tazminatı 20 - Bayram harçlığı 21 - Lojman tahsisi 22 - Aydınlatma, yakıt, su bedeli 23 - Teşvik primi 24 - Devamlı ödenen primler.
HESABA EKLENMEYENLER
Aşağıdaki ödemeler ise düzenli olmadıkları için tazminata eklenmiyor:
1 - Yıllık izin ücreti 2 - Evlenme yardımı 3 - Hafta tatil ücreti 4 - Bayram harçlığı 5 - Hastalık yardımı 6 - Genel tatil ücreti 7 - Doğum yardımı 8 - Ölüm yardımı 9 - İzin harçlığı 10 - Teşvik ikramiyesi ve primleri 11 - Devamlılık göstermeyen primler 12 - Seyahat primleri 13 - Fazla çalışma ücreti 14 - İş arama yardımı 15 - Harcırah 16 - Bir defalık ikramiyeler.
TAVAN 3 BİN 709 LİRA
Kıdem tazminatı işçinin ücreti ne kadar yüksek olursa olsun en fazla o dönem için belirlenen tavan kadar ödenebilir.
1 Ocak 2020 ila 31 Aralık 2020 arasında kıdem tazminatı tavanı 6.730,15 TL olarak belirlenmiştir.
İşçiler bu rakamın üzerinde tazminat alamazlar.
GÜN DEĞİL KAZANÇ ÖNEMLİ
■ 6900 gün pirimim var, 7200 gün pirimden fazlası alınacak maaşı etkiler mi? Hakan MİRALAY
Emekli maaşı hesaplanırken prim sayısına değil sizin prime esas kazançlarınıza bakılıyor. Dolayısıyla çalışırken SGK'ya bildirilen maaşınız emekli maaşınızı da belirliyor. Dolayısıyla yüksek maaş aldığınız zaman emekli maaşınız da artıyor.
GERİYE DOĞRU TESCİL YOK
1992'de adıma gelir vergisi kaydı var (Vergi kimliği verildi) Ama SGK veya Bağkurum yok. Geriye dönük işlem yapılabilir mi? Bağkur'u açtırabilir miyim. Osman SÖNMEZ
Maalesef geçmişte vergi kaydınız olsa da Bağ-Kur kaydınızın da olması gerekiyor. Bağ-Kur kaydınız yoksa geriye doğru sigorta tescili yapılmıyor. Dolayısıyla toplu bir ödeme imkanı da bulunmuyor.
