A HABER GALERİ
EYT'de tek formül ne? Hangi yılda sigortalı olanlar EYT’li sayılacak?
Milyonlarca EYT'liyi ilgilendiren açıklamayı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin yaptı. Bilgin, 'Almanya ya da Hollanda formülü yok. Tek bir formül gündemimizde' ifadelerini kullanınca EYT'liler söz konusu formülün ne olduğunu araştırmaya başladı. Peki kaç yılında sigortalı olanlar EYT'li sayılacak? 48-49 yaşında olanlar emekli olacak mı? Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, EYT ile ilgili yeni bir açıklamada bulundu.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, emeklilikte yaşa takılanların (EYT) durumuyla ilgili çalışmanın sorulması üzerine ise şu yanıtı verdi:
"Şu an EYT'de formül sayısı 1. Kamuoyunda birçok formül anlatılıyor. Onların konuyla alakası yok. Hollanda modeli deniyor, Almanya modeli deniyor. Onlarda 62 yaşına gelen müracaat ediyor. Bizde o yaşta zaten emekli olunuyor. Kapsamlı bir çalışma aralık veya ocak ayında Meclis'te olur."
Belli bir yaş sınırı olacak mı sorusuna "bakalım" diye yanıt veren Bakan Bilgin, sözlerine şöyle devam etti:
"Daha çalışmamız sürüyor. Birçok aşamadan geçecek. Bakanlık bünyesinde çalışılıyor. Sonra diğer ilgili bakanlıklar ve kurumlarla da görüşülecek. Üzerinde uzlaştığımız ve Sayın Cumhurbaşkanının da onayladığı çalışmayı kamuoyu ile paylaşacağız."
KAÇ YILINDA SİGORTALI OLANLAR EYT SAYILACAK?
Ahaber canlı yayınında EYT ile ilgili detayları paylaşan Takvim gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, "Aslında kim EYT'li onun belirlenmesi lazım. Her 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan EYT'li kabul edilecek mİ? Bir ona bakmak lazım. EYT'nin açılımı Emeklilikte Yaşa Takılanlar.
Yani emeklilik için primini, yılını doldurmuş fakat yaşını bekleyenler. 1999 yılından önceki yasanın tekrar edilmesi isteniyor. Yani 5 bin günü dolduranlar emekli olsun. Ama öyle durumlar ortaya çıkıyor ki 5 bin günü, 25 yılı dolduramayanlar var. Erkeklerde 9 bin gün, kadınlarda 7 bin 200 gün formülü ön planda" dedi.
48-49 YAŞINDA EMEKLİLİK OLACAK MI?
Erdem, "40'lı yaşlarda emeklilik olur mu onu bekleyip göreceğiz. Vatandaşlar tarafından böyle bir beklenti var. Yaşa hiç takılmasın günü dolduran emekli olsun istiyorlar. Orada da bir adaletin sağlanması gerektiğini düşünüyorum. Yani çok primi olan, az primi olan, bekleme süresi daha az olan, daha çok olan gibi. Yaş bekleme sürelerinin azaltılması gibi bir durum olabilir" ifadelerini kullandı.
HOLLANDA VE ALMANYA FORMÜLÜ NEDİR?
Bakan Bilgin'in açıklaması ile emeklilikte yaşa takılanların sorununun çözümü için formüller de sınırlanmış oldu. Hatta, Vedat Bilgin'in açıklamasına göre, masada tek bir formül var. Peki, nedir bu formül? Hürriyet gazetesi yazarı Noyan Doğan şöyle açıkladı:
Genelinde, EYT'lilere her yıl emekli aylıklarından belli oranda indirim yapılarak, emeklilik hakkı verilmesi ki, bu uygulamayı Finlandiya yapmış. Ancak Finlandiya'da bu şekilde emekli olanların sonradan emekli maaşlarında iyileştirme yapılmış, maaşlar yükseltilmiş. Bugün ise Finlandiya gibi Avrupa ülkelerinin çoğunda emeklilik yaşı 62 ila 65'lerde. Şunu da belirteyim, örneğin, Finlandiya'da en düşük emekli aylığı 1200-1500 avro arasında değişiyor ve bu maaşı alanlar geçinmekte zorlanıyor.
KİMLER YAŞA TAKILIYOR?
Kısaca kimlerin emeklilikte yaşa takıldığına da değineyim. İlk sigortalı olduğu tarih 1999 yılının eylül ayından önce olanlar emeklilikte yaşa takılıyorlar. Bu tarihten önce sigortalıların emekli olabilmeleri için kadın çalışanların 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödemiş olması gerekiyordu. Erkek çalışanların ise 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödemiş olması emeklilik için yeterliydi ve her iki kesim için de yaş şartı aranmıyordu.
Ancak 1999'un eylül ayında sosyal güvenlik sisteminde yapılan değişiklikle sigortalılık süresi ve prim gün sayısına ek olarak emeklilik için bir de yaş şartı getirildi. Emekli olabilmek için emeklilik yaşı kademeli olarak kadınlar için 58, erkek çalışanlar içinse 60'a çekildi ve prim gün sayısı da 7 bin güne çıkarıldı.
İşte bundan sonra da bu kişiler çalışma yılını ve prim gün sayısını doldursalar da emeklilikte yaşa takıldılar. Düzenlemenin başlarında bu durumdan etkilenenlerin sayısı azdı ancak zaman geçtikçe prim gün sayısını doldurup da emekli olamayanların sayısı artınca sorun haline geldi.
SAYILARI 1 MİLYON
Kaç kişi emeklilikte yaşa takılıyor sorusunun tek bir cevabı yok. Tüm yaşa takılanların sayısı 6.5 milyon kişi civarında. Ancak 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenen, emekli olacakken getirilen yaş şartı nedeniyle emekli olamayanların sayısı ise bir milyon civarında ki, geçmiş yıllarda bu sayı daha da fazlaydı ve zaman içinde bu kişilerin bir kısmı yaşı da doldurup emekli oldular. Aslında geçtiğimiz yıllarda EYT'lilere yönelik yapılmış maliyet hesapları da var. Eğer, bu bir milyon kişiye hemen emeklilik hakkı tanınırsa, bunun maliyetinin yıllık 10-15 milyar lira civarında olacağı tahmin ediliyor.
2023'ÜN BAŞINI BEKLEYİN
Gelelim, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in son açıklaması üzerine, EYT'lilere yönelik masadaki formüle. Anlaşılıyor ki, Avrupa ülkelerinde uygulanan model masada değil. EYT'lilerin, emekli aylıklarında belirli indirime gidilerek, emeklilik hakkı ya da yaş şartında indirim yapılması da gündemden kalkmış durumda. Tüm emeklilikte yaşa takılanlar için belirli prim gün sayısını tamamlayanların yaşa ve çalışma yılına bakılmadan emekli edilmesi de artık formüller arasında değil.
Masadaki tek formül denilen de 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısını ve çalışma yılını dolduran ve sadece yaşa takılanlara yönelik bir düzenlemeyi içermesi. 1999'daki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısı ya da çalışma yılını doldurmayanlara borçlanma hakkı tanınacak mı? Bu da formüller arasında yer alıyor ama açıkçası ben pek ihtimal vermiyorum. Neden derseniz, prim gün sayısını ve çalışma yılını doldurup da bir gecede getirilen yaş şartı nedeniyle emekli olamayanlar, asıl mağdur kesim. Düzenleme ne zaman olacak sorusunun cevabını ise Bakan Bilgin, verdi; 2023'ün başında.
Konuyu köşesine taşıyan Milliyet gazetesinde şu ifadelere yer verildi:
TEK FORMÜL HANGİSİ?
Kulislerde konuşulan şu; erkeklerde 9 bin gün, kadınlarda 7 bin 200 gün yani 25 yıl ve 20 yılı tamamlayanlar 8 Eylül 1999 öncesi işe girmişse emekli edilecekler.
Bu kapsamda Türkiye'de 1 milyon kişinin olduğu belirtiliyor ve her yıl 450 bin kişi emekli oluyor. 2023 yılında düzenlemenin hayata geçmesiyle beraber o yıl Türkiye'de 1.5 milyon kişi emekli olacak.
Kuvvetle muhtemelen Bakanın masada olduğunu belirttiği formül buymuş gibi görülüyor. Tabi başka formüller de gündeme gelebilir. Çalışmaya son şekli verildikten sonra Cumhurbaşkanlığı onayına sunulacak ve oradan çıkacak nihai metin TBMM gündemine getirilecek.
SÖZLEŞMELİ PERSONELİN DURUMU!
Birde kamudaki sözleşmeli personelin durumu var. Bakan Bilgin orada bir hazırlık olduğunu söyledi. Özellikle Türkiye'de 2019 yerel seçimlerinden sonra belediyelerde daha önce işe alındıkları gerekçesiyle sözleşmeler yenilenmedi aileler mağdur edildi. Hükümet düğmeye baştı 4B'li personelin de 2023 yılında kadroya alınması bekleniyor.
Bu haklı bir talep ama vergi düzenlemesi Hazine ve Maliye'nin konusu. Bakanlığa daha önce iletilmişti. Şu anda öyle bir çalışma yok ama bu çözülmesi gereken bir konu" sözlerini kullandı.
BAKAN NEBATİ'DEN FLAŞ AÇIKLAMA
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ve öğretmenlerle ilgili düzenlemeler konusunda ilgili bakanlıklarla koordineli çalışmaların devam ettiğini belirtti.
Bakan Nebati, "EYT ve öğretmenlerimiz konusunda da ilgili bakanlıklarımızla koordineli çalışmalarımız uzun süredir devam ediyor. Anlaşılan bizi yakından takip ediyorsunuz. Bizi izlemeye devam edin." değerlendirmesinde bulundu.