CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
EYT’de hangi formül olacak? Doğum ve askerlik borçlanması EYT'li yapar mı? Kıdem tazminatı nasıl ödenecek?
Milyonlarca kişinin gözü kulağı Emeklilikte Yaşa Takılanlar için yapılacak düzenlemede. Doğum ve askerlik borçlanması EYT'li yapar mı? Kıdem tazminatı nasıl ödenecek? İşverene EYT sosyal güvenlik destek primi verilecek mi? EYT için primi yetmeyenler ne yapmalı? Akıllardaki tüm soruların cevaplarını A Haber canlı yayınına konuk olan sosyal güvenlik uzmanı Emin Yılmaz verdi.
Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili çalışmada sona gelindi. AK Parti teklifi aralık ayının son haftasında Meclis Başkanlığı'na sunmaya hazırlanıyor. Yaklaşık 1,5 milyon kişinin yararlanacağı EYT düzenlemesi için gözler Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde.
2023 yılı bütçesinin genel kurulda kabulünün ardından teklifin Meclis Başkanlığına sunulması bekleniyor. Aralık ayının son haftasında EYT mesaisi Meclis'te başlayacak.
Milyonlarca vatandaşın beklediği düzenleme için süreç hızlı ilerleyecek. Bir hafta içerisinde düzenlemenin komisyon ve genel kurul ayağının tamamlanması bekleniyor.
Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili düzenleme yeni yıl itibariyle yürürlüğe girecek. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, 1,5 milyon kişinin EYT'ye hak kazandığını, 1999 yılı ve prim gün sayısının değişmeyeceğini açıklamıştı.
Bilgin, "EYT için net tarih 8 Eylül 1999. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Ama işe başlangıcı geri çekmez. Öyle bir şey yok." dedi.
Emekli olanların işe devam etmesi durumunda, normal çalışanlara göre primlerinin 5 puan yükseldiğini ve işverenlerin EYT düzenlemesinin hayata geçmesi sonrasında, bu farkın kaldırılmasını istediğini belirten Bakan Bilgin, buna çözüm olarak, "İşveren emekli olan kişiyi çalıştırıyorsa devlete normal çalışandan daha fazla prim ödüyor. Oradaki primi aşağı çekerek eşit seviyeye getireceğiz. Yani işverene sen EYT'li olan bu çalışanını atma, çalıştır. Biz sana sosyal güvenlik destek primi vereceğiz." açıklamasında bulundu.
Doğum ve askerlik borçlanması EYT'li yapar mı? Kıdem tazminatı nasıl ödenecek? İşverene EYT sosyal güvenlik destek primi verilecek mi? EYT için primi yetmeyenler ne yapmalı? Emin Yılmaz'ın öne çıkan sözleri:
Eğer ilk önce askere gidip sonrasında sigortalı olarak çalışılmışsa bununla ilgili kaç gün silah altında kalındıysa o günleri geriye taşıyaraktan EYT'li olma şansı var.
Buna örnek olarak 01.01.2000 tarihinde işe giren bir Türk vatandaşı 90'lı yıllarda askere gitmiş olsun. İlk önce askerlik sonrasında sigorta olmuş. Burada sigorta borçlanmasını yaptığı zaman 1/1/2000'den öncesine yani 540 gün askerde silah altında kaldıysa süre 1,5 yıl geriye gidiyor.
İşte 1998 yılının 6. aylarına gidiyor. Burada kanun neydi? 8 Eylül 1999'dan önce işe girenlerle alakalıydı. İşte burada bir borçlanma yaptığı zaman 8 Eylül 1999'a taşımış olacak.
Doğum borçlanması ilk önce sigorta sonra doğum olması lazım. Burada doğum yapan annenin çocuğunun yaşaması lazım. Her çocuk için 2 yıl, 3 çocuğa kadar 6 yıl kadar borçlanma yöntemi ile yapılabiliyor.
Burada doğum borçlanması kısmen EYT'li yapıyor. Başlangıcını geriye götürmez fakat bizdeki emeklilik şartlarını yani süre ve prim şartını karşılıyor olacak. Yani giriş 8 Eylül 1999 öncesi ise prim şartını karşılamak için kullanılabilecek.
1475 sayılı şu an uygulamada olan İş Hukuku'ndan bir önceki yasamız vardı. Bu yasa geride kaldı bu yasada yer alan emeklik şartı ile kıdem tazminatı alma hakkı hala mevcut.
Kıdem tazminatı için her yıl 1 brüt maaş alınıyor. Buradaki brüt maaştan kesinti olarak sadece binde 7.59 oranında damga vergisi kesiliyor.
Şu anda asgari ücret brüt olarak 6 bin 471 lira. Yılbaşında bu brüt rakam artacak. Tahminlere göre brüt rakam 10 binlere gelecek. İşte burada çalıştığı yıla göre çarpıp kıdem tazminatı hesaplanacak.
Kıdem tazminatı bizim yasamıza göre peşin ödeniyor. Fakat işçi ile anlaşma yapılırsa bunu taksit taksit ödeme imkanı yine yapılabilir.
İşverene EYT sosyal güvenlik destek primi verilecek mi? Bu durum emekli olduktan sonra çalışma hayatının içerisinde bulunduğunuz zaman sosyal güvenlik destek primi kesiliyor. Bu yüzde 32 oranında.
Bunun 7,5 işçiden geri kalanı işverenden kesiliyor. Oradaki işverenden kesilen miktar gider olarak muhasebe kayıtlarına işleyip yine alabiliyorlar. Yani kar üzerinden vergilendirme yapıldığı zaman gider kalemi olarak yine bunları düşebilecekler.
Primi yetmeyenler için borçlanma kanunumuz var. Bu kanun üzerinden primlerini 5 bin günlere taşıyabilirler. İşte bunlar askerlik ve doğum borçlanması…
Tutukluluk süreci borçlanması, yurt dışı borçlanması doktora süreçlerinin borçlanması gibi durumları kullanarak primi tamamlayabilirler.
