CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Emeklilik hesabı nasıl yapılır? Kimler nasıl emekli olacak? EYT’de 3600 günden emekli olunur mu? Şartlar neler? A Haber'de anlattı
EYT düzenlemesi, TBMM'de yasalaşma aşamasına geldi. Emeklilik hesaplamalarında merak edilenler var. SSK'lılar için 3600 Bağkurlular için 4500 gün emeklilik hesaplaması nasıl olacak? Şartlar neler? Detayları A Haber muhabiri Kübra Kılıç aktardı. TÜKONFED Piyasa Gözetim Komisyonu Başkanı Murat Bal, konu ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Bu hafta Meclis gündemine gelmesi beklenen EYT düzenlemesiyle ilgili en çok merak edilen konulardan biri ilk maaşların ne zaman alınacağı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Mart ayını işaret etti.
Bakan Bilgin, "Bizim beklentimiz Mart'ın birinde EYT'lilerin ilk maaşlarını alabilecekleri bir düzenleme Meclis'ten çıkacak diye düşünüyorum." ifadelerini kullandı.
EYT'de 5 adımlı yasalaşma aşamasına geçildi. Peki EYT'de 3600 günden emekli olunur mu? EYT'de 3600 gün ile kısmi emekliliğin şartları ne? Emeklilik hesabı nasıl yapılır? 3600 ve 5400 gün primle emeklilik hesaplaması nasıl yapılacak? TÜKONFED Piyasa Gözetim Komisyonu Başkanı Murat Bal, A Haber'de konu ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
İşte o açıklamalardan satır başları;
EYT'de diğer hemen hemen bütün şartlar açıklığa kavuştu. Sayın Bakan Bilgin'in Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın söylemleriyle biz anladık ki EYT'de 99 öncesine döneceğiz, 5.000 gün 4A'da şu anda görünen 9.000 günde 4B'de olmak üzere buna döneceğiz.
Ama açıklığa kavuşturulmayan hiç dillendirilmeyen bir de 3600 meselesi var. Yani eskiden bizim 3600 günle emeklilik yani kısmi emeklilik dediğimiz bir şartımız vardı. Şimdi burada 99 öncesinde işe girişiniz varsa 15 yıl sigortalılık süresi şu anki durumda kadınlarda 58 erkeklerde 60.
Ama EYT öncesinde 50 ve 55'ti bu. Kafa karışıklığının sebebi bu. Biz burada 50'den 58'e eski 50'ye mi döneceğiz, erkeklerde de 55; yoksa bu mu kalacak? EYT'nin bu kısmı şu anda tam olarak netleşmedi. Ama benim de tahminimce biz 99 öncesine biz diğer şartlarda dönüyorsak burada da döneceğiz gibi gözüküyor.
Ama tabii ki bunu yasa Meclis'e geldikten sonra yasanın metnini gördükten sonra anlayacağız.
99-2008 arasındaki girişlerde 25 yıl sigortalılık kadınlarda 58, erkeklerde 60 ve 4500 gün.
2008 sonrası girişlerde yıl şartı yok. 5400 gün sigortalılık. Kadınlar 61, erkekler 63 şeklinde 4A'nın kısmi emeklilik şartları şu anki gözüken geçerli kanun bu şekilde.
4B'de 84 öncesi girişlerde 5400 gün 50-55 yaş var. Ve bir kademe var burada her 2 yılda bir şeklinde 89 en sonki kademe. 5400 gün kadınlarda 56, erkeklerde 58 şeklinde Bağkurla alakalı da bir kısmi emeklilik şartı var.
Burada bizim baktığımız yerden EYT kanunu eğer geçmişe dönük olarak bunu da kapsayacak şekilde çıkarsa o zaman bu 50 yaş ve 55 yaş sınırı 3600'ü dolduran çok sayıda insan şu anda haber bekliyor. O yüzden bakalım inşallah bu hafta içinde yasanın Meclis'e ineceğini ve komisyon sürecinin başlanacağı söylendi. Biz de dört gözle yasa metnini bekliyoruz.
*Kimler yasal düzenlemenin kapsamına girecek?
8 Eylül 1999 öncesinde bir sosyal güvenlik kurumunda sigortalı olmuş çalışmaya başlamış ve primi yatırılmış tüm vatandaşlar Emeklilikte Yaşa takılanlar (EYT) kapsamına giriyor. Burada EYT'li olmak için tek şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup prim yatırmış olmak. Primlerin geçerli olması için fiili çalışma şartı da bulunuyor. Bu tarihten önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar için 8 Eylül 1999 tarihinde çıkartılan yasa ile yaş şartı getirildi. Dolayısıyla bu tarihten önce sigortalı olan herkes yaş şartına takılarak emekliliğini geciktirdi. Yasa bu sorunu çözecek ve yaş sınırı olmadan her EYT'li emekli olacak.
*EYT'lilerde emeklilik için hangi şartlar gerekiyor?
EYT yasasından yararlanacaklar için yaş sınırı kaldırıldı. Ancak 8 Eylül 1999 öncesinde yaş şartı olmamasına rağmen prim ve yıl şartı vardı. Bu tarihten önceki yasal döneme dönüldüğünde SSK'lılar için kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıl şartı ve 5000 gün prim biriktirmek zorunluluğu bulunuyor. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nda ise kadınlarda 7200 (20 yıl) erkeklerde ise 9000 (25 yıl) gün şartları bulunuyor. Dolayısıyla EYT'lilerden bu şartları yerine getirmiş olanlar yeni düzenlemeden yararlanabilecek.
*Bağ-Kur primlerinin düşürülmesi gündemde mi?
8 Eylül 1999 öncesinde olduğu gibi şu anda da Bağ-Kur'lular için prim şartları kadınlarda 7200 erkeklerde 9000 gün olarak uygulanıyor. Bu şartlar Emekli Sandığı'nda da aynı. Kurumlar Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleşmesine rağmen şartlar eşitlenmedi. Bu konuda Çalışma Bakanı Vedat Bilgin'in 'eşitlenmesiyle' ilgili açıklamaları olmuştu. Ancak şu anda bir netlik bulunmuyor. 1999 sonrasında SSK primleri 7 bin ve 2008 sonrası için ise 7200 güne çıkartıldı. Bu noktada 9 bin günün 7200 gün ile eşitlenmesi mümkün olabilir. Ancak 5000 güne indirilmesi ile ilgili yasanın içinde bir madde bulunması gerekiyor. Bu da Meclis aşamasında netlik kazanacak.
*Bağkur tescili olmayanlar ne yapacak?
Daha önce vergi mükellefi olup Bağ-Kur kaydı olmayanlar için geçmişe dönük bir borçlanma ve tescil işlemi bulunmuyor. Dolayısıyla bu günler emeklilik hesabında kullanılmıyor. Bunun için yasal bir düzenleme yapılması gerekiyor.
*İlk etapta emekli olacak 2 milyon 250 bin kişi kimlerden oluşuyor?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanı Vedat Bilgin yasa çıktığında ve yaş şartı kaldırıldığında hemen emekli olacakların sayısını 2 milyon 250 bin kişi olarak açıkladı. Bu sigortalılar prim ve yıl sayılarını doldurmuş kişilerden oluşuyor. Yani SSK'lılar için en az 5000 günü olan kadınsa 20 yıl( Bu süre doldu) erkek ise 25 yılını tamamlamış kişiler hemen emekli olacak 2 milyon 250 bin kişinin içinde bulunuyor. Yine Bağ-Kur ve Emekli Sandığı için de 7200 gün ve 9 bin gün şartlarını tamamlamış olanlar da bu grupta yer alıyor. Aralık ayında borçlanma için başvuran çok sayıda EYT'li de primlerini tamamlıyor. Bu EYT'liler de ilk emekli olacak vatandaşlyar arasına katıldığında sayı daha da artacak.
*Sadece bu 2 milyon 250 bin kişi mi emekli olacak? EYT'de bir süre sınırı var mı?
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak işe başlayan her EYT'li emeklilik hakkına kavuşacak. Ancak şartları tamamlamak gerekiyor. İlk etapta şartları tamamlamış 2 milyon 250 bin kişi emekli edilecek. Bunların dışında kalanlar yani henüz şartları tamamlanmamış olanlar ise istenen prim ve yıl şartını doldurduklarında emeklilik hakkına kavuşacak. Örneğin primi tamam ama 1999 yılı içinde ilk kez sigortalı olan bir erkek EYT'linin emekli olabilmesi için 25 yılın geçmesi gerekiyor. Bu EYT'li ancak 2024 yılında 25 yılını tamamlayacağı için ilk etapta emekli olacak 2 milyon 250 bin kişinin arasında yer almayacak. Şartları tamamladığında emeklilik hakkına kavuşacak. Böylece her EYT'li için yaş sınırı olmadan emeklilik bir kazanılmış hak haline geliyor
*Yılı tamam ama primi eksik olanlar ne yapacak?
EYT yasasından yararlanabilmek için yıl ile birlikte primin de tamam olması gerektiğini söylemiştik. Bu yüzden eksik primi olanların bunu tamamlaması gerekecek. Bunun için erkeklerde askerlik, kadınlarda doğum borçlanması imkanları bulunuyor. Bağ-Kur'lular için geçmişte ödemedikleri günlerini ihya ile canlandırma fırsatı var. Borçlanma imkanları olmayanlar isteğe bağlı sigorta ile prim satın alabiliyor. Gurbetçiler yurtdışı borçlanma yapabilirken geçmişte sigortasız çalışanlar için de hizmet tespit davası açma yolu var. Böylece geçmiş günlerini tescil ettirip prim kazanabilirler.
*İhya işleminde kısmi ödeme yapılıyor mu?
Bağ-Kur'lular silinen günlerini ihya (Canlandırma) yaparak satın alırken tamamını şimdiki asgari ücret üzerinden ödeyerek alabiliyorlar.
*Gurbetçiler borçlanarak EYT'li olur mu?
Yurtdışındaki vatandaşlar burada çalıştıkları süreleri ve kadın gurbetçiler de bulundukları süreleri borçlanarak primlerini artırabilirler. Türkiye'de daha sonra sigortalı olanlar borçlandıkları gün kadar işe giriş tarihlerini geri çekerek EYT kapsamına da girebilirler. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu yurtdışı borçlanmalar Bağ-Kur kapsamında sayılıyor.
*Doğum borçlanmasında sigorta şartı var mı?
Doğum borçlanması sigortadan sonraki doğumlar için yapılabiliyor. Sigorta öncesi doğumların borçlanılmasıyla ilgili annelerin talepleri var. ancak mevcut durumda bu mümkün değil. Sigortadan sonraki 3 çocuk için borçlanma yapanlar 2160 gün kazanabiliyor.
*Hizmet tespit davasında zaman aşımı var mı?
Geçmişte sigortasız çalışılan dönemler için hizmet tespit davasında 5 yıllık hak düşürücü süre var. Bu yüzden 5 yıl geriye kadar dava açılabiliyor. Ancak burada bazı istisnalar da var. Eğer sigorta girişi yapılmış ve prim yatırılmamışsa süreye bakılmıyor. Yine aynı işyerinde önce sigortasız çalıştırılıp sonra sigorta yapılmışsa yine süreye bakılmıyor. Burada delillerle başvuru gerekiyor.
*Borçlanma için başvuranlar kısmi ödeme yapabilir mi?
Doğum ve askerlik borçlanmasında müracaatınız kaç gün olursa olsun ihtiyacınız gün kadar borçlanma yapabilirsiniz. Burada ödemediğiniz kısım dikkate alınmıyor. Ancak kalan kısım için yeniden ödeme yapmak isterseniz başvuruyu yenilemeniz gerekiyor
*Prim için hiçbir borçlanma şansı olmayanlar ne yapacak?
Yukarıda saydığımız prim kazanma yöntemlerinden hiçbirini yapma imkanınız yok ise isteğe bağlı sigorta ile her ay prim ödeyerek gün sayınızı tamamlayabilirsiniz. Ancak burada isteğe bağlı sigortanın 1261 gün yani 3.5 yılı geçmemesine dikkat edin. Geçtiği takdirde bu kez Bağ-Kur şartları oluşacağından daha fazla prim biriktirmeniz gerekebilir. Buna da imkan yoksa kısmi emeklilik fırsatına bakabilirsiniz. Bunun için EYT'lilerde SSK için 3600 gün Bağ-Kur için ise 5400 gün yeterli oluyor. Bugünkü mevzuata göre 3600 günü olan SSK'lılarda kısmi emeklilik kadınlarda 58 erkeklerde ise 60 yaşını bulabiliyor. Bağkur'da da yaş şartı 62'ye kadar çıkabiliyor.
*Kısmi emeklilikte yaş şartı düşecek mi?
EYT'liler için yaş sınırının kaldırılmasıyla 8 Eylül 1999 öncesine dönülmüş oldu. 8 Eylül 1999 öncesi şartlara dönüldüğünde kısmi emeklilikte kadınlarda 50 erkeklerde ise 55 yaş yeterli olabiliyor. Bunun için yasal düzenlemede bir madde ile belirtilmesi bekleniyor. Bu durumda 3600 günü olan SSK'lılar ve 5400 günü olan Bağ-Kur ve Emekli Sandığı mensupları kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşında emekli olabilecek.
*Eksik primi olanlar toplu bir ödeme yaparak prim alabilir mi?
Mevzuatımıza göre primleri toplu olarak satın alıp boşlukları doldurmak mümkün değil. Sadece yukarıda saydığımız borçlanma yöntemleri ile toplu prim satın alınabiliyor. Onun dışında çalışılmayan dönemler için toplu prim satın alma mümkün değil. Ancak belli bir yaşa gelmiş örneğin 60-65 yaşlarına gelmiş ancak primi eksik olanların 3600 güne tamamlayabilmeleri için bir toplu ödeme talepleri bulunuyor. Fakat henüz bir sonuç yok. Ancak isteğe bağlı sigorta yolu denenebilir.
*EYT'li olup olmadığımı nasıl anlayabilirim?
e-Devlet sistemi üzerinden çalışma hayatım bölümüne girerek sigorta bilgilerinize bakabilirsiniz. Eğer 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişiniz yapılmış ve prim yatırılmışsa siz EYT'lisiniz. Artık şartları tamamlayıp emekli olmayı beklemelisiniz.
*Farklı kurumlarda çalışmaları olanların şartları nasıl belirlenecek?
Farklı kurumlarda çalışanlar için uygulanan bir kural var. Son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılıyor. Burada son 7 yıla değil son 7 yıllık sigortalı olarak çalışılan süreye bakılıyor. Burada 3.5 yıl yani 1261 gün hangi kurumdaysa o kurumun şartları uygulanıyor. Yeni yasada bunu değiştiren bir düzenleme olmaz ise aynen uygulanacak. Fakat yeni yasada değişiklik öngörülürse ona uyulur.
*Staj ile başlayan sigortalılık EYT kapsamına alınacak mı?
Mevcut düzenlemelere göre staj ya da çıraklık için yapılan sigortalar sağlık sigortaları olarak primlendiriliyor. Dolasıyla burada emeklilik için gerekli olan primler ödenmiyor. Bu yüzden şu anki mevzuata göre staj ya da çıraklık başlangıç olarak sayılmadığı gibi burada ödenen primler de emeklilik hesabında kullanılmıyor. O yüzden staj ve çıraklık ile başlayanlar EYT kapsamına giremiyor. Burada tek istisna annelerin doğum borçlanmasında yaşanıyor. Normalde sigortadan önceki doğumları borçlanamayan anneler, staj ile normal sigorta arasındaki doğumlarını borçlanabiliyor.
