CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Donbass krizi ile iyice tırmanan Rusya -Ukrayna krizinde son durum: ABD asker gönderecek! Donbass neden önemli?
Donbass krizi 21 kasım 2013 dönemin devlet başkanı AB anlaşmasını imzalamadığı için patlak verdi. Bölgede gösteriler başladı ve Rusya yanlısı ayrılıkçılar bağımsızlıklarını ilan etti. 2014'ten bu yana binlerce kişi hayatını kaybetti. 2014 yılının mart ayında Rusya Kırım'ı ilhak etti. 2015 yılında ise ayrılıkçılarla Ukrayna ordusu arasında çatışma yaşandı. Donbass krizi ile iyice tırmanan Rusya-ABD gerilimi büyüyor. Rusya ve Ukrayna arasında savaş çanları çalıyor. ABD tarafına göre işgal operasyonu çok yakın. Rusya'dan ise 'Ukrayna ile savaş olmayacak' açıklaması geldi. Bütün liderler konuya ilişkin fikrini söylerken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise tansiyonun düşmesinden yana. Son olarak ABD Başkanı Joe Biden, ABD askerlerini yakın zamanda Doğu Avrupa'daki NATO ülkelerine göndereceğini söyledi. Donetsk ve Luhansk bölgelerinden oluşan Donbass bölgesi neden önemli? Peki Ukrayna-Rusya savaşı kapıda mı? Ukrayna'da tansiyon düşüyor mu? Donbass'ta diplomasi mi, askeri çatışma mı? Bölgedeki son gelişmeler neler? Gelişmeleri bölgede bulunan A Haber Programlar Şefi Emine Kavasoğlu aktardı.
Yıllardır devam eden Rusya ve Ukrayna arasındaki gerginlik son dönemlerde zirveye tırnanmış durumda.
Ukrayna'nın NATO'ya üyelik sürecinin başlaması Rusya için kırmızı çizgi. Kiev bu süreci yürütmeye devam ederken Moskova da sınırdaki askeri hareketliliği artırıyor.
ABD Başkanı Joe Biden şubat ayı içerinde Rusya'nın Ukrayna'yı işgal edeceğini söyleyerek tansiyonu yükseltecek açıklamalar gelirken Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov "Savaş olmayacak" sözleriyle gerilimin düzeyini düşürdü.
Bu açıklamalardan sonra Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy, "Paniğe gerek yok" dedi. ABD tarafı ise yakında doğu Avrupa'daki NATO ülkelerine asker gönderecek. Belarus ise Rusya'nın yanında savaşta yer alacağını ifade etti.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan ise diplomasi trafiğini sürdürüyor. Başkan Erdoğan 3 Şubat'ta Kiev'e gidecek ve Zelenskiy ile bir görüşme yapacak ardında Rusya lideri Putin'i Türkiye'de ağırlayacak.
Ukrayna'da tansiyon düşüyor mu? Donbass'tan son gelişmeleri Emine Kavasoğlu şöyle aktardı:
Rusya bir kez dada Ukrayna saldırma planı olmadığını dünyaya ilan etti. Dün kameralar karşısına geçen Ukrayna lideri Zelenskiy 'Rusya'nın geçtiğimiz yıllara göre bölgede çok fazla askeri olduğunu söylemek mümkün değil Batı biraz savaşı kaşıyor' sözlerini kullandı.
Diplomasi kapıları açık tutuluyor. ABD, konunun konuşulması için BM Güvenlik Konseyi'ni toplantıya davet etti. Rusya buna sert bir karşılık verdi ve ABD'nin savaş söylentileriyle toplantıya çağırmak akıl dışıdır.
Rusya ve Ukrayna tarafında yapılan açıklamalara bakılarak bir savaş olacak demek mümkün değil. Ukrayna askerleri Donbass bölgesinde kontrol noktaları kurmuş durumda karşı tarafta ise Rusya destekli ayrılıkçılar var. Donbass bölgesinde çoğunluk hala Ukrayna'nın elinde.
BİDEN İŞGAL İÇİN TARİH VERDİ
ABD Başkanı Joe Biden'ın Rusya'nın Ukrayna'yı şubat ayında işgal edebileceği uyarısında bulunduğu bildirildi.
BBC'nin haberine göre, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Emily Horne, yaptığı açıklamada, Biden'ın Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile yaptığı telefon görüşmesinde, "Rusya'nın Ukrayna'yı gelecek ay işgal edebileceğine dair açık bir ihtimal var." dediğini paylaştı.
Horne, "Başkan bunu açıktan söyledi, biz de aylardır bu konuda uyarılarda bulunuyoruz." ifadesini kullandı
Diğer yandan, Ukrayna yönetiminin Biden'ın Zelenskiy ile görüşmesinin "iyi gitmediği"nden şikayetçi olduğu ileri sürüldü.
CNN'in haberine göre, üst düzey bir Ukraynalı yetkili, tarafların muhtemel bir Rus saldırısının risk düzeyi konusunda anlaşamadığı için görüşmenin iyi gitmediğini aktardı.
Ukraynalı yetkili, Biden'ın bir Rus saldırısının eli kulağında olduğu uyarısına, Zelenskiy'nin "Rusya'dan kaynaklı tehdidin tehlikeli ancak belirsiz olduğu", "bir saldırının yapılacağının kesin olmadığı" şeklindeki pozisyonunu yeniden dile getirdiğini ifade etti.
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Biden'ın görüşme sırasında Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi durumunda ABD'nin ortak ve müttefikleriyle birlikte kararlılıkla karşılık vermeye hazır olduğunu ilettiği belirtilmişti.
ABD SAVUNMA BAKANI: RUSYA İLE ÇATIŞMA KAÇINILMAZ DEĞİL
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, düzenlediği basın toplantısında yaptığı açıklamada, "Rusya ile çatışma kaçınılmaz değildir. Diplomasi için hala zaman ve yer var. ABD, müttefiklerimiz ve ortaklarımızla birlikte, Rusya'ya krizden uzaklaşma ve daha fazla güvenliğe giden bir yol önerdi. ABD Savunma Bakanlığı bu diplomatik çabaları desteklemeye devam edecek. Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik herhangi bir saldırısı veya işgali, yalnızca çatışmayı ateşlemekle kalmayacak, aynı zamanda ulusal egemenlik, toprak bütünlüğü ve kendi kaderini tayin etme gibi temel ilkeleri de ihlal edecektir" dedi.
8 BİN 500 ABD ASKERİ DETAYI
Bakan Austin ve Genelkurmay Başkanı Milley, 8 bin 500 ABD askerinin henüz hiçbir yere hareket etmediğini, mobilize edilirse bu askerlerin NATO Mukabele Gücü'nün bir parçası olacağını vurguladı. Milley, Rusya'nın 'geri adım atması' gerektiğini belirterek, "Ukrayna sınırında ve Rusya'nın tek Avrupalı müttefiki olan Belarus'ta 100 binden fazla Rus askeri bulunuyor. Ukrayna, Avrupa'nın en büyük ikinci ülkesi ve 44 milyonluk bir nüfusa sahip. Eğer savaş patlak verirse sivil nüfus çok büyük zarar görecektir" dedi.
"2014'TEN BU YANA 2,7 MİLYAR DOLARLIK SAVUNMA YARDIMI YAPILDI"
Öte yandan Austin, 2014 yılında Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinin ardından ABD'nin Ukrayna'ya 2,7 milyar dolar değerinde savunma yardımı yaptığını belirtti. Austin, "Bu haftanın başlarında binlerce ABD askerini hazır olma emrine verdik. NATO müdahale kuvvetlerini harekete geçirirse, bu birlikler faaliyete hazır olacak" dedi.
RUSYA: İŞGAL OLMAYACAK
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'dan konuya ilişkin açıklama geldi.
Lavrov Ukrayna ile savaş ihtimaline ilişkin, "Eğer bu Rusya'ya bağlı ise savaş olmayacak. Biz savaş istemiyoruz. Ancak çıkarlarımızı görmezden gelemeyiz. ABD'nin önerileri, NATO'nun önerilerinden daha iyi. Blinken ile önümüzdeki haftalarda görüşmeyi bekliyoruz" dedi.
ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas Greenfield, yaptığı açıklamada, ''Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik tehditkar davranışı ve Rus birliklerinin Ukrayna sınırına ve Belarus'a yığılması üzerine'' BMGK'yi 31 Ocak Pazartesi toplantıya çağırdıklarını duyurdu.
Avrupa'ya ve küresel barış ve güvenliğe tehdit karşısında tansiyonu diplomasi yoluyla düşürmeye çalıştıklarını belirten Thomas Greenfield, BM Güvenlik Konseyi'nin diplomasi için çok önemli bir yer olduğunu söyledi. BMGK'da Rusya, ABD, İngiltere, Fransa ve Çin yer alıyor.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü John Kirby "Rusya'nın yığınağına ilişkin, Ruslar son 24 saatte, ülkelerinin batısına ve Belarus'a önemli ölçüde muharip güç yığmaya devam etti. Günü birlik artışlara girmeden, oradaki kabiliyetlerine dramatik seviyede değilse de belirli ölçüde eklemeler yaptığını görmeye devam ediyoruz" dedi.
ABD'nin NATO Mukabele Gücünün aktif hale getirilmesi durumunda destek sağlamak üzere 8 bin 500 askeri teyakkuza geçirmesi üzerine Rus ordusu da harekete geçti. Geçen yıl Ukrayna'ya 650 milyon dolardan fazla güvenlik yardımı sağladığını duyuran ABD, 2014'ten itibaren bu alanda yapılan yardımların 2,7 milyar doları geçtiğini bildirdi.
Son olarak 22 Ocak'ta Ukrayna'ya 90 ton silah ve mühimmat yardımı gönderen ABD yönetiminin, Ukrayna'ya son yıllarda verdiği silahlar arasında Javelin tanksavar füzeleri, kıyı devriye botları, askeri araçlar, keskin nişancı tüfekleri, keşif droneları, radar sistemleri, gece görüş ve radyo ekipmanları bulunuyor.
RUSYA'NIN ASKER YIĞINAĞI
ABD'li ve Ukraynalı yetkililer, Rusya'nın Ukrayna sınırına yaklaşık 110 bin asker konuşlandırdığını iddia ederken; Rus yetkililer, Ukrayna sınırında askeri yığınak yapıldığına yönelik iddiaları doğrulamıyor.
Rus ordusunun tatbikatlar gerekçesiyle Ukrayna'nın doğu sınırında, kuzeyde Belarus'ta ve Karadeniz'de son aylardaki askeri faaliyetlerini artırması dikkati çekiyor.
Rusya Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, ülkenin Ukrayna sınırını da içine alan Güney Askeri Bölgesi'nde yaklaşık 6 bin askerin katıldığı askeri tatbikat başlattığını duyurdu. Açıklamada, tatbikatların savaş uçakları, uçaksavar sistemleri, Karadeniz ve Hazar Denizi filolarından gemilerle muharebe atış tatbikatlarını içerdiği bildirildi.
Ukrayna'nın kuzey komşusu Belarus'ta Rusya'nın da katılacağı 10 Şubat'ta başlayacak "Müttefik Kararlılığı-2022" tatbikatı kapsamında ise çok sayıda Rus askeri unsuru bölgeye naklediliyor. Rus tarafından yapılan resmi açıklamalara göre, Belarus'a bugüne kadar iki S-400 hava savunma sistemi, Su-35 savaş uçakları, Pantsir-S hava savunma füze sistemleri gönderildi.
İNGİLTERE ASKER GÖNDERMEYECEK
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi durumunda Avrupa'daki NATO müttefiklerini korumak için asker göndermeye hazır olduklarını ancak Ukrayna'ya bir güç gönderilmesini yakın vadede olası görmediğini söyledi.
Başbakan, Rus askerlerinin Ukrayna sınırında toplanmasını "kıtadan silindiğini düşündükleri görüntüler" olarak nitelendirdi.
"Büyük ve güçlü bir ülkenin açık bir işgal tehdidiyle bir komşusunun sınırına asker ve tank yığdığını" kaydeden Johnson, "en kötüsünün yaşanması" durumunda Ukrayna'nın direnişinin sert olacağını ve savaşın Çeçenistan veya Bosna'daki savaşlara benzeyebileceğini belirtti.
KANADA ASKERLERİN GÖREV SÜRESİNİ UZATTI
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Ukrayna'daki Kanada askerlerinin görev süresini 2025'e kadar uzattıklarını bildirdi. UNIFIER Operasyonu kapsamında Ukrayna silahlı kuvvetleri ile güvenlik güçlerine eğitim veren askeri personelin, martta sona erecek görev sürelerinin 3 yıl uzatıldığını belirten Trudeau, gelecek günlerde Ukrayna'ya 60 asker daha konuşlandırılacağını duyurdu.
AB'DEN SERT YAPTIRIM UYARISI
Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, Rusya'nın Ukrayna sınırındaki askeri varlığının kaygı verici olduğunu, iki ülke arasında olası bir askeri çatışmayı önlemek için diplomasinin bütün imkanlarının kullanıldığını ancak olası askeri çatışma durumunda Rusya'ya yönelik sert yaptırımlara başvurulacağını söyledi.
Michel, "Askeri bir saldırı olması durumuna hepimiz hazırlıklı olmak istiyoruz. Böyle bir durumda çok sert yaptırımlara başvurmak durumunda kalacağız. Bunu arzu etmiyoruz ancak istikrar ve güvenliğimizi savunmamız söz konusu olunca hiçbir şekilde boyun eğmeyiz" dedi.
2014 yılındaki işgalde de AB ve ABD Rusya'ya karşı yaptırımlar uygulamıştı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, ABD'nin mal varlıklarını dondurma tehdidinin üst düzey Rus yetkililer için "acı verici olmadığını" söyledi.
NATO'NUN RUSYA'YA YANITI
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya'nın güvenlik garantileri konulu anlaşma teklifine yazılı karşılığı ilettiklerini söyledi.
Stoltenberg, düzenlediği basın toplantısında, "NATO, Rusya'ya yazılı tekliflerini iletmiştir. Bunu ABD ile paralel şekilde yaptık." dedi.
Anlaşmazlıkların diyalog ve diplomasi yoluyla çözülmesi gerektiğini vurgulayan Stoltenberg, NATO ve Rusya'nın Moskova ve Brüksel'deki ofislerini karşılıklı olarak yeniden açmalarını önerdi.
Stoltenberg, ayrıca risklerin düşürülmesi için mevcut askeri iletişim kanallarının tam olarak kullanılması gerektiği, bunun dışında acil durumlar için sivil bir "acil durum hattı" kurulması teklifinde bulundu.
DONBASS NEDEN ÖNEMLİ?
Donetsk ve Luhansk bölgelerinden oluşan Donbass, özellikle zengin kömür madenleriyle dikkati çekiyor.
Bölgeden Rusya'ya kadar uzanan geniş kömür sahası, 10 milyar tonun üzerinde tahmin edilen rezervle "Avrupa'nın en büyük 4'üncü kömür madeni" konumunda.
Rusya yanlısı ayrılıkçılarla çatışmalar başlamadan önce bölge ekonomisi, Ukrayna'nın toplam gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 20'sini, ülkenin toplam ihracatının da yüzde 20'sini oluşturuyordu.
Ukrayna'da kömür üretimi 2013'te 84 milyon düzeyinde gerçekleşirken, 2014'te Rusya yanlısı ayrılıkçıların sözde bağımsızlıklarını ilan etmesinden önce ülkedeki kömürün yüzde 75'i Donetsk ve Lugansk'ta üretiliyordu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 15 Kasım 2021'DE Donbass'ta üretilen ürünlerin, Rusya pazarında Rus ürünleriyle denk statüye sahip olmasını öngören bir kararnameye imza atmıştı.
Ukrayna'nın sert tepki gösterdiği kararname, özellikle bölgedeki kömür ve metalürji ürünlerinin Rusya tarafından daha kolay ithal edilmesini sağlayacak.
Putin tarafından 2018'de imzalanan bir başka kararnameyle, Donbass bölgesinde yaşayanların pasaport, doğum-ölüm gibi çeşitli belgelerinin Rusya'da kabul edilmesine karar verilmişti.
Rusya, Donbas bölgesine yönelik ekonomik ve sosyal içerikle desteklerin yanı sıra askeri alanda da destek iddialarının adresi olmuştu.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünce (SIPRI) yayımlanan çeşitli raporlarda da Rusya'nın Donbas'a tanklar, uçaksavar füzeleri ve tanksavar silahları tedarik ettiği öne sürülmüştü.
