Bir günlük çalışma bile yetiyor! Milyonlarca çalışanı ilgilendiriyor | İhbar tazminatı nedir, hangi hallerde ödenir?

İhbar tazminatı hem çalışan hem de işverenin güvencesidir. İş Kanunu'na göre iş sözleşmesinin feshi için ihbar (bildirim) süresinin dolması gerekir. Bu sürede çalışan işine devam etmek, işveren de maaş ödemek durumunda. İş sözleşmesinin feshinde ihbar sürelerine uyulması gerekiyor. Haber vermeden, bildirim süresi bitmeden işten çıkarma ya da istifa durumunda ihbar tazminatı hakkı doğar. Hem işveren hem de çalışan haklı fesih söz konusu olmadığında tazminat yükümlülüğü altına girer. Bunun için bir gün çalışmak bile yeterli.

İhbar tazminatında süreler kıdeme göre değişiyor. Toplu iş sözleşmesi ya da bireysel olarak ihbar süreleri artırılabiliyor. İhbar tazminatı bildirim süresinin bitiminde olması gereken ücret üzerinden hesaplanır. İhbar tazminatı hesabında kıdemde olduğu gibi bir tavan ücret söz konusu olmayıp günlük brüt ücret üzerinden yapılır. İhbar tazminatına ilişkin merak edilen sorular, son dakika değişiklikleri ve rehber niteliğindeki cevaplar şöyle:

İHBAR TAZMİNATI NEDİR, HANGİ HALLERDE ÖDENİR?
İş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf; feshi yazılı olarak ve çalışma süresinin gerektirdiği bildirim süresine bağlı kalarak diğer tarafa iletmekle yükümlü bulunuyor. İş sözleşmesini bildirim sürelerine uymadan fesheden taraf, söz konusu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak diğer tarafa ödemek zorunda olup bu süreler bölünemez, kısmen uygulanamaz.

İŞ SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN BİLDİRİM SÜREÇLERİ ÇALIŞAN AÇISINDAN DA GEÇERLİ Mİ?
İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle derhal fesih esasları dışında bir nedenle feshi halinde aynı bildirim süreleri işçi için de geçerli. Buna aykırı iş sözleşmesi fesihlerinde işverenin ihbar tazminatı alma hakkı doğabiliyor.

DENEME SÜRESİNİN ARDINDAN İŞİNE SON VERİLEN DE İHBAR TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
İş sözleşmesinin işçi tarafından feshi, işveren tarafından deneme süresi içinde belirlenen esaslar çerçevesinde feshi halinde işçiye herhangi bir ihbar tazminatı ödenmiyor.

İŞVEREN İŞÇİYİ İHBAR SÜRESİNE UYMADAN İŞTEN ÇIKARDIĞINDA İŞÇİNİN TALEP EDEBİLECEĞİ BİR HAK VAR MIDIR?
Fesih nedeni İş Kanunu'nda sayılan haklı nedenlerden birine dayanmıyor ise, işçiye bildirim süresine ilişkin ücret tutarı kadar tazminat ödemek zorundadır.

İŞTEN KENDİ İSTEĞİYLE AYRILAN İŞÇİ İHBAR TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
İşten ayrılmak (istifa) isteyen işçi, sağlık nedeni, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işin durması benzeri haklı nedenler dışındaki işten ayrılmalarda bildirim süresini dikkate alarak yazılı bildirimde bulunmakla yükümlüdür. Kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda ihbar tazminatı hakkı oluşmaz.

İHBAR SÜRESİNE UYMADAN YENİDEN İŞE GİRİLMESİ DURUMUNDA YENİ İŞVERENİN SORUMLULUĞU VAR MIDIR?
Bu durumda işçiyle birlikte yeni işveren de sorumlu tutulur. İşçinin bu davranışına yeni işe girdiği işveren neden olduysa, bu durumu bilerek işe aldıysa, bilerek çalıştırmaya devam ettiyse yeni işverene de tazminat yükümlülüğü doğabilir.

İŞÇİ ÖNCEDEN HABER VERMEKSİZİN İŞTEN AYRILIRSA İŞVEREN İŞÇİDEN İHBAR TAZMİNATI TALEP EDEBİLİR Mİ?
Eğer işçinin işten ayrılması haklı bir nedene dayanmıyor ise, işverenin de tazminatı talep etmesi mümkün.

İHBAR TAZMİNATINDA BİR TAVAN ÜCRET VAR MI?
İhbar tazminatı hesabında, kıdem tazminatında olduğu gibi bir tavan ücret söz konusu değil, günlük brüt ücret üzerinden yapılır. İhbar tazminatı 10 yıllık zamanaşımına tabidir.

YARGI KARARIYLA İŞE İADE DURUMUNDA ALINAN İHBAR TAZMİNATI İADE EDİLİR Mİ?
Yargı kararıyla işe iade davasını kazanan peşin aldığı ihbar tazminatını işverene geri vermek durumunda.

İŞVEREN ÇALIŞANIN İŞ SÖZLEŞMESİNE SON VERMEDEN ÖNCE İŞ ARAMA İZNİ KULLANDIRMAK ZORUNDA MI?
Fesihten önce bildirimde bulunan işveren yeni bir iş bulması için günde en az 2 saat iş arama izni vermekle yükümlüdür. İşçi günlük iki saatlik iş arama izinlerini kullanarak iş arayabileceği gibi bu süreye ait ücreti işveren tarafından ödenecektir.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİNİN HAKSIZ OLMASININ YARGI KARARIYLA TESPİTİ DURUMUNDA TAZMİNAT HAKKI DOĞAR MI?
İş akdinin feshinde normalde ihbar sürelerine uygulaması gerekiyor. Buna uyulmaması durumunda fesheden taraf tazminatı öder. Son dakika değişikliğine göre feshin haksız olduğunun yargı kararıyla tespiti durumunda feshi yapan tazminatı öder.

ÇALIŞANIN İHBAR TAZMİNATINA HAK KAZANMASININ ESASLARI NELER?
İş Kanunu'na göre iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi esastır. Yasaya göre, 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 aydan 1.5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta, 1.5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta bildirim süresi uygulanıyor.

İHBAR TAZMİNATININ PEŞİN ÖDENMESİ İŞE İADE DAVASI AÇMAMA ENGEL Mİ?
En az 30 işçinin çalıştığı işyerinde altı aydan fazla çalışan kişi geçerli neden olmadan işten çıkarıldığının mahkemece tespiti halinde işe iade edilir. İşçiye tazminatın 3 katı da para ödenir.

İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIYOR?
Brüt ücrete ek olarak yemek, giyecek yardımı gibi yıllık ödemelerin toplamı 365 güne bölünüyor, her bir gün için brüt ücrete ek olarak ödenecek tutar belirleniyor. Brüt tutardan sosyal güvenlik primi, vergi kesintisi yapılarak kalan tutar "ihbar tazminatı" olarak ödeniyor.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ ÖNCESİ İŞ ARAMA İZNİ VERMEYEN İŞVERENE YÖNELİK BİR YAPTIRIM SÖZ KONUSU MU?
İşveren o süreye ilişkin ücreti ödemek zorunda. İş arama izni yerine çalıştıran işveren normal ücrete ek olarak çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.