O parayla Boğaz Köprüsü'nden 1000 tane yapılır

Petrol fiyatları düşüyor… Hem de ne düşüş! Sözü fazla dolandırmaya gerek yok, sadece son 6 ayın rakamlarına bakalım zaten o rakamlar bize yol gösterecek. Sadece 6 ay önce 1 Temmuz 2014'te 1 varil ham petrolün varil fiyatı 110 dolardı, bugün 46 doların altında. Bu petrolün yüzde 58 ucuzladığı anlamına geliyor. Ama elbette başka anlamlar da taşıyor.
Basit bir analiz yapalım.
Petrol üreticilerinin geliri, geçen Temmuz'da 3,8 trilyon dolardı. Yüzde 60'lık düşüş o ülkelerin gelirini 2 trilyon dolar azalttı. Peki bu ne demek? Özetleyelim. Ama önce aradaki o 2 trilyon dolarlık farkın ne anlama geldiğine bakalım. Türkiye'nin en büyük ekonomik yatırımlarından 3'ncü köprü için öngörülen yatırım tutarı 2,5 milyar dolardı. Petroldeki düşüş nedeniyle dünyanı dört bir yanında dolaşıma çıkan para ise onun tam 1000 katı. İşte böylesine büyük bir paradan bahsediyoruz, 1000 tane boğaz köprüsü yapılacak kadar büyük bir paradan.
İşte o devasa para artık petrol üreten ülkelerin cebinde değil. Peki nerede, diyebilirsiniz. Söyleyelim, tüketicide. Özellikle de petrol üretmeyen ülkelerde ve Türkiye de o ülkeler arasında.
Bu birden çok avantajı beraberinde getirecek bir gelişme. Ama en basiti yakın gelecekte aralarında Türkiye'nin de aralarında bulunduğu pek çok ülkede tüketim artışları olacak gibi.
İktisat zor gibi görünse de aslında basit bir bilim dalı. Ekonomik büyüme temelinde baktığımızda formül şöyle işliyor.
Önce tüketim artıyor, tüketim arttıkça üretim artıyor, üretim arttıkça işsizlik azalıyor, bu yine tüketim artışına neden oluyor. O döngüde de ekonomi büyüyor.
Ahmet Bey örneğinden hareket edelim.
Ahmet Bey yeni yatırımlara yönelmek isteyen bir esnaf olsun. Eğer Ahmet Bey'in elinde imkan varsa, ya dükkanını büyütür ya da içeriyi yeni ürünlerle doldurur. Peki Ahmet Bey'in dükkanını büyütmesi ekonomiyi nasıl büyütecek? Basit. Ahmet Bey daha çok kazanacak, söz gelimi evine mobilya alacak, yani mobilyacı da kazanacak. Çocuklarına yeni kıyafetler alacak tekstilci de kazanacak. Otomobilini bir üst modelle değiştirecek otomotiv sektörü kazanacak. Bu daha çok ihracat demek olduğundan sonuçta ithalata olan talep düşecek son kertede Türkiye kazanacak.
Elbet bu denli basit değil ama temelde ekonomik büyüme işte böyle işliyor.
Şimdi gelelim petrol fiyatlarındaki düşüşten Ahmet Bey'in dükkanına nereden geldik sorusuna?
Başta da altını çizmeye çalıştığımız cümleyi tekrar hatırlayalım.
Artık petrol üreten ülkelerin cebine girmeyen 2 trilyon doların üzerindeki para piyasada dolaşıyor bu aralar. Türkiye piyasası da dahil buna. En azından o büyük paranın 1000'de 1'i Türkiye'de kalsa 3'ncü köprü bedavaya gelebilir.
Ama sözü hazır esnaftan açmışken biz gelin yine esnafa dönelim. Bugün yaşanan bir gelişmeyi hatırlatalım. Başbakan Davutoğlu, esnafı ardı ardına verdiği müjdelerle gülümsetti. Kaybolmaya yüz tutmuş meslektekilere ve ustalara faizsiz kredi verileceğini, her AVM'de de esnafa yüzde 5 oranında yer ayrılacağını hatta yerlerin kiralarının çok düşük olacağını söyledi. Özetle 'esnaf kalkınacak' dedi. Bir de önemli vurgu yaptı; "10 yıl içinde büyük petrol kaynakları keşfetmedik, esnafımızdan aldığımız vergiyi babalarımızdan gördüğümüz ahlak anlayışla yine esnafa harcıyoruz" dedi.
Belki denk gelmişsinizdir. Özellikle paralellere hizmet eden okyanus medyası son günlerde ardı ardına kriz çığırtkanlığı yapıyor. Bugüne dek itibar suikastleriyle, darbe girişimleriyle, hakaretle, iftirayla yıkamadıkları hükümeti yıkmak için yeni bir planlar devreye sokmaya çalışıyor...
Ama endişeye mahal yok.
Türkiye bildiği yolda yani istikrar yolunda hızla ilerliyor.
Hele şu çözüm süreci de bir an önce hallolursa işte o zaman ekonomi için 'tut tutabilirsen' dönemi başlayacak gibi görünüyor.