2025 Alan Yeterlilik Testi (AYT) geride kalırken, Türk Dili ve Edebiyatı testinde karşılaşılan bazı kavramlar sınav sonrası öğrenciler ve eğitimciler arasında geniş yankı uyandırdı. Özellikle anlam bilgisi kapsamında sorulan "makber", "tecessüs", "suizan" ve "cimâ" gibi kelimeler sosyal medyada gündem oldu. Peki bu kelimeler ne anlama geliyor, kökenleri nereye dayanıyor?
A Haber Foto Arşiv
Tecessüs Nedir?
Tecessüs, Arapça kökenli bir kelime olup "ayıp araştırmak, gizli olanı kurcalamak, başkasının kusurunu aramak" anlamlarını taşır. Günlük dilde genellikle olumsuz bir davranışı ifade etmek için kullanılır. Kur'an-ı Kerim'in Nisa Suresi'nde de bu kelimeye göndermeler yapılır. Özellikle mahremiyetin ihlali, birey haklarına zarar veren bir davranış olarak değerlendirilir. Günümüz sosyal medya çağında tecessüs kavramı, dijital dedikoduculuğun da anahtarı haline gelmiş durumda.
A Haber Foto Arşiv
Suizan Ne Demek?
Aslı "sû-i zan" olan suizan, Türkçeye Arapçadan geçmiş bir ifadedir. TDK'ya göre anlamı "kötü zan, olumsuz ön yargı"dır. Daha açık bir tanımla; bir kişi hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan, sadece izlenimlere veya söylentilere dayanarak olumsuz düşünceler beslemek suizan olarak adlandırılır. Bu kelime, hem bireysel ilişkilerde hem de toplumsal yapıda güven zeminini zedeleyen temel davranışlardan biri olarak kabul edilir.
A Haber Foto Arşiv
Makber Ne Anlama Geliyor?
Makber, dilimize Arapçadan geçmiş ve "kabir, mezar" anlamında kullanılan bir kelimedir. Sanat ve edebiyat metinlerinde sıklıkla karşımıza çıkar. En çok bilinen kullanımı ise Servet-i Fünun şairlerinden Abdülhak Hâmid Tarhan'ın eşinin ölümünün ardından yazdığı ünlü "Makber" adlı şiir kitabında yer alır. Bu eser, ölüm temasını felsefi ve duygusal boyutlarıyla işleyerek makber kelimesini edebi hafızamızda kalıcı hale getirmiştir.
A Haber Foto Arşiv
Cimâ Ne Demektir?
Cimâ kelimesi, Arapça "cem'" kökünden türemiştir. Temel anlamı "toplamak, bir araya getirmek"tir. Ancak İslami literatürde bu kelime, evli çiftler arasındaki cinsel birleşmeyi ifade eden bir terim olarak kullanılır. Sadece fizyolojik bir eylem değil; İslam ahlakı çerçevesinde sorumluluk, helallik ve mahremiyet bağlamında da değerlendirilir.
