Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’ndan A Haber'de önemli açıklamalar

Başkan Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya lideri Putin'in görüşmelerinden sonra Rusya ve Ukrayna heyetleri İstanbul'da bir araya geldi ve tüm dünyaya umut veren açıklamalar yapıldı. Müzakerelere katılan ve görüşmenin mimarlarından olan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu A Haber'de önemli açıklamalarda bulundu.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun açıklamaları:

Her şeyden önce Türkiye'nin iki tarafı bir araya getirmesi ve iki tarafında toplantılar Türkiye'nin olmasını istemesi Türkiye'ye duyulan güvenin göstergesidir. Bu da izlediğimiz dengeli ilkeli politikanın bir sonucudur. Türkiye doğruya doğru, yanlışa yanlış ve yapabileceklerini söyleyen yapamayacaklarını da aynı şekilde açıklayan bir tutum sergiledi.

Şu anda savaşın sona erdirilmesi için çaba sarf ediyoruz. Çok ciddi bir tehdit var ve savaşın sona erdirilmesi için mücadele ediyoruz. Bu konuda en çok çaba sarf eden ülke Türkiye. En anlamlı netice İstanbul'da alındı. Ukrayna tarafsız politikaya hazır, güvence istiyor. Ama her şey bitti mi? Bitmedi. Bazı konularda bir uzlaşı ortak anlayışa varıldı. Artık bazı konuların tartışılmadığını müzakere edilmediğini görüyoruz.

HANGİ KONULARDA ANLAŞILDI?

Örneğin tarafsızlık. Tarafsızlık statüsü neye bağlı? Güvencelerin olmasına bağlı. Şimdi o güvenceler konuşuluyor. Tarafsızlık tamam biz tarafsız politika izlemeye hazırız diyor Ukrayna, NATO'ya girmeyeceğiz diyor ama bize güvencelerin verilmesi gerekiyor diyor. Örneğin Rusça dilinin resmi dil olması veya Rusça'nın eğitimde dil olarak önünde engel olmaması. Sonuçta Rusça diliyle ilgili tartışma yok. Ayrıca daha önce Nazilerden arındırılması gibi silahtan arındırılması gibi konular artık göreceli olarak daha az tartışılıyor.

Kolektif güvenlik anlaşmasının içeriği. Ne konuşuluyor? Kırım'ın ve Donbas bölgesinin statüsü ne olacak? Bu konuda karar vericiler kim? Liderler. Şimdi bu toplantıdan sonra özellikle gerginliğin azaltılması ile ilgili bazı adımlar atıldı. Ama sahada bu kararların yansımasını görmüyoruz. Örneğin bazı bölgelerden Rus askerlerinin çıkarılması. Taktik manevra diyenler var. Şüpheci iyimser olanlar var. Biz de temkinliyiz. Çünkü 35 günü geçti. Yaklaşık bir aydan sonra İstanbul'da müzakereciler bir araya geldi. Biz onlara şunu söylemiştik siz video konferanslarla görüşüyorsunuz, ara sıra gidiyorsunuz Belarus'ta görüşüyorsunuz artık bir yerde buluşup bu işi bir neticeye ulaştırmanız lazım en azından bakanlar düzeyinde ve liderler düzeyine gelecek şekilde. Daha sonra kendi kararlarını aldılar ve İstanbul'da olması yönünde bir karar aldılar. Sonuçta burada önemli bir mesafe katedildi.

"İKİNCİ AŞAMA İÇİN ÇALIŞIYORUZ"

Teknik heyet müzakereleri sürdürürken dışişleri bakanları bir araya gelecek bir mutabakat olursa paraflayacaklar daha sonra liderler bir araya gelecek. İkinci aşamada biz dışişleri bakanlarının bir araya gelmesi için gereken çalışmayı yapıyoruz. Dün hem Kuleba ile hem de Lavrov ile mesajlaştık. Bu konudaki telkinlerimizi ve bize düşen konularda elimizden geleni yapacağımızı kendilerine ilettik. Lavrov Çin'deydi oradan Hindistan'a geçeceğini söyledi. Kuleba da aynı şekilde Batı'da özellikle Ukrayna olarak böyle bir toplantıya iki taraf da hazır olduğu zaman gelmek istediğini söyledi.

NE ZAMAN OLACAK?

Zamanlama konusunda bu İstanbul'daki toplantıda Ukrayna tarafı güvenlik garantileri ve diğer konularda teklifini yazılı olarak Rusya tarafına iletti, Rusya da bunu aldığını açıkladı. Liderlerine yani Putin'e götüreceklerini söylediler. Önümüzdeki günlerde liderler arasında bir ayrı kanallar da var tabii normal olması gereken bir şey bu. Bu çerçevede atılacak adımlar yani iki taraf arasında bu hassas konularda varılabilecek mutabakatlara ve anlayışa bağlı. O yüzde biz hem ev sahibi hem kolaylaştırıcı hem de elimizden geldiği kadar dürüst bir müzakerecilik yapan bir ülke olarak kesin bir tarih vermemiz mümkün değil. Ama aşağı yukarı 1-2 hafta içinde bize orada ayaküstü sohbetlerde daha üst düzeyde bir görüşmenin olabileceğini söylemişlerdi.

PUTİN TÜRKİYE'YE GELECEK

Ben zaten Cumhurbaşkanımızın talimatıyla her iki tarafı da ziyaret ettim. Sayın Putin'in Türkiye'ye gelme durumu var biliyorsunuz. Bizim Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi mekanizmamız var o konuda Rusya'dan bir tarih bekliyoruz. Ama şu anda savaşın artık bir ayı geçti yoğun olduğu bir dönemde gerginliğin azaltılması ve kalıcı bir ateşkesin ve insani koridorların açılması konusunda adımlar atılırken ne zaman gelebileceği konusunda bir şey söylemek mümkün değil. Ama şu anda Sayın Cumhurbaşkanımızın Kiev'de biliyorsunuz oraya gitmek çok zor hava sahası kapalı, gitmişken her iki tarafa da gitmek lazım ama Dışişleri Bakanı Lviv'de olduğu için ben kendisiyle hemen sınırdan geçtim orada görüştüm. İki tarafla da görüşmüş olduk: Şimdi Putin'in konsey toplantısı için Türkiye'ye gelmesini bekliyoruz.

UKRAYNA'DAN TAHLİYELER DEVAM EDECEK Mİ?

Ukrayna'dan 16 bin 600 civarında vatandaşımızı tahliye ettik. Aileleri ile 190'a yakın vatandaşımızı tahliye olacak. 16 bin 600 civarında vatandaşımızı tahliye ettik. Otobüslerimiz sürekli sahada bekliyor. Koridor açılırsa vatandaşlarımızı hemen çıkaracağız. Burada Tatarlar var, Türkmen kardeşlerimiz var, Azerbaycanlı kardeşlerimiz vardı. Bizim 30 vatandaşımız kaldı. Ülkenin tamamında refakatçileri ile birlikte 90 vatandaşımız var. Ukraynalıların Rusya tarafına gitmesi söz konusu değil. Ama Rusça konuşan, oraya gitmek isteyen varsa onu da engellememek lazım. Biz iki tarafa da koridor açılmasını istiyoruz. İnsanlar istedikleri tarafa gidebilmeli. Biz bu konuda çok çaba sarf ettik. Tahliye koridorları açılmadan önce bile konvoylara ateş açıldı. Çok tehlikeli bir durum.

UKRAYNA'DAKİ TÜRK UÇAKLARI

Ukrayna hava sahası şu an kapalı. Ukrayna'da hava indirme olmasın diye mayınlarla falan önlem almış. Bunları temizlemek kolay. Hava sahası açılmalı. İki taraf ile de temastayız. Uçaklarımız için bir risk yok. MSB ve askerlerimize günlük bilgiler geliyor.

TÜRK ASKERİ UKRAYNA'YA GİDECEK Mİ?

Mutabakat çıkmadan kesin yorum yapmak doğru değil. Rusya'nın Batılı ülkelerin garantörlüğüne karşı çıktığı da doğru değil. Ukrayna P5 ve Türkiye ile Almanya. P5'in içinde Rusya'nın kendisi de var. Fransa var, İngiltere var, Çin de var. Rusların karşı çıktığına dair bir açıklaması oldu mu? Hayır. Kanada, İsrail, İtalya da Ukrayna tarafından zikredildi. P5 artı Almanya ve Türkiye, ilaveten Kanada'da var. Rusya ile Kanada'nın ilişkileri iyi değil. Ukrayna ile ilişkileri ise çok iyi.

Bu ülkelerin ismi zikredildi. Gönüllü katılmak isteyen ülkelere de bunun açık olduğu söylendi. Ukrayna, ben NATO'ya üye olmayacağım ama benim güvenliğimin garanti edilmesi lazım diyor. Ukrayna, P5 ülkeleri olsun diyor. Yorumlara bakıyoruz, Türkiye otomatikmen güç gönderecek diyor. Böyle bir şey yok. Türkiye'nin asker göndereceği bugün bir gazetede yazıyor. Yok öyle bir şey. Ukrayna güvenlik garantisi istiyor. Türkiye savaşın içine girecek, asker gönderecek gibi yorumlar doğru değil. İki tarafın mutabakatını da bir görmek lazım. Garantörlüğü kabul edip etmemek konusunda şartları gördükten sonra karar verilir.

TEKNİK MÜZAKERELER KONUSU

Ukrayna, Türkiye'nin olmasını ısrarla istedi. Rusya, Belarus'u ısrarla istedi. Biz bir an önce görüşün dedik. Belarus'u arayarak sizin için güvence isteyebiliriz de dedik. Antalya Diplomasi Forumu'ndan önce Lavrov ve Kuleba bir araya geldi. Şimdi müzakereciler Türkiye'ye geldi. Dürüst bir arabulucu olarak ev sahipliği yapmak isteriz. İki tarafın kalıcı bir barışa gidecek süreç olması önemli.

MUTABAKATA VARILAN KONULAR!

Antalya'daki toplantı dışişleri düzeyinde ilk olması anlamında önemliydi. Ama çok bir şey çıkmayacağı da belliydi. Bir az önce bahsettiğim güvenlik garantisi konusu... Bunda anlaşamadıklarını söylediler. En zorlu konulardan ikisi de Kırım ve Donbass'ın statüsü. Liderler düzeyinde karar verilmesi gereken konular. Anlaşma Meclislerden de geçecek. Ukrayna'da referanduma da gidilecek. Ukrayna Meclisi için söylüyorum. Ukrayna'da daha farklı bir durum var. Rusya'da Meclis daha homojen. Putin'in partisinin ağırlığı var. Her şeyi yaptınız, Ukrayna halkı referandumda 'hayır' derse her şey çöpe gider.

KALICI ATEŞKES VE BARIŞ MESELESİ

Bu konular kolay olsa bugüne kadar zaten anlaşılırdı. Bu konular silahlar altında müzakere edilmez. Sakin bir ortamda bunu tartışmaları gerekiyor. Bazılarını liderler düzeyinde konuşmak gerekiyor. Düşüncelerimi söylerken, böyle yapsınlar demiyorum. Zorlu konuları bir iki ayda çözemeyecekseniz, savaş devam etsin diye bir anlayış olmaz. Kalıcı ateşkes olsun, çekilme olsun, yaptırımlarda esneme olur. Avrupalılara da söylüyoruz, ateşkes olduğunda yaptırımların kalkması da masada olacak. Siz hangi yaptırımlarda gevşemeye gideceksiniz? Şartlara bağlı olacak. Avrupalı dostlarımız da hazır olmalı. Bunlara da tavsiyelerde bulunuyoruz.. Kırım ve Donbas'ın statüsüne iki ülke karar verir. En sonunda halklar onay verecek veya vermeyecek.

ABRAMOVİÇ BARIŞ GÖRÜŞMESİNE NEDEN KATILDI

Bizim gibi kenarda, aynı sıralarda durdu. Abramoviç samimi bir şekilde savaşın ilk gününden bu yana savaşın sonlandırılması için çaba sarf ediyor.

Çabalarını tüm dünya görüyor. Ukrayna da bu konuda olumlu şeyler söyledi. Hatta bu yaptırım uygulanan oligarklar listesinde Abramoviç'in ismi yok. Ne AB'de ne ABD'de. Chelsea kulübüyle ilgili bir tek İngiltere birtakım kararlar aldı. Ama yaptırım listesinde olmayan bir kişi. Kağıt üzerindeki müzakereler önemli. Liderler arasında, ülkeler arasında açık olması gereken kanallar var. Abramoviç'in faydalı bir noktada olduğunu görüyoruz. Resmi ve gayri resmi kanalların olması son derece doğaldır. Bizim Rusya ile gergin sürecimiz oldu. Bazı iş adamlarının o süreçte katkı sağladığını sizler de bileceksiniz.

RUS GAZI TEDARİĞİNDE SORUN ÇIKAR MI?

Kısa vadede mümkün değil. Ama herkes şimdi enerjide çeşitliliğin şart olduğunu düşünüyor. TANAP projesi var, TAP var. Bu projelerin kapasitesinin genişletilmesi gündemde. Irak'tan iki petrol boru hattı var. Biri DAEŞ tarafından tahrip edilmiş durumda. Doğu Akdeniz'in önemi burada anlaşılıyor. Ekonomik güzergah Türkiye'dir. İsrail ile atılan yeni adımlar sayesinde, Berat Bey döneminde baya bir aşamaya gelinmişti. Hem Filistin hem İsrail'e mayısın ortasında bir ziyaretimiz olacak. Tarih netleşmeye başladı. Bu bölgedeki gazın da Türkiye'deki boru hatlarına bağlanarak Avrupa'ya aktarılması planlanıyor. Kısa süreçte ikamesi zor. Bizim dışa bağımlılığımız azalıyor. Alternatif enerji, yenilenebilir enerjiye yatırımlarımız var. Enerji Bakanlığımız daha güvenli ve pratik yöntemleri görüşüyor. Enerji bağımlılığımızı azaltmamız lazım. Sakarya Gaz Sahasındaki doğalgazı 2023'te Türkiye'ye getirilmesi ile Türkiye önemli bir noktaya gelecek.

AB-ABD-TÜRKİYE İLİŞKİSİ

Türkiye Avrupa güvenliğine en çok katkı sağlayan ülke. Bunu bütün dünya görüyor, AB de görüyor. ABD'nin de, Avrupa'nın da bunu görmesi lazım. Genelde ihtiyaç olduğunda yaklaşıyorlar, sonra uzaklaşıyorlar. Böyle davranarak küresel aktör olabilir mi Avrupa Birliği?

Türkiye ile ilişkilerde bunları unutmamaları lazım. Gümrük Birliği'nin revizesi konusunda ne engel var, tamamen siyasi... Bu ülkelerin Türkiye ile ilişkilerini geniş açıdan bakaran geliştirmesi gerekiyor. Türkiye ile ilişkinin kimseye zarar olmaz. AB genişlemeye karar verirse mümkün. Ama birtakım AB ülkeleri buna karşı.

F-16'LARIN MODERNİZASYONU OLACAK MI?

Batı'da Türkiye'ye kısıtlamaları kaldıralım görüşü ağır basıyor. Bayraktar TB-2'ye Karabağ savaşı nedeniyle lens vermeyen firma iflas etti. Kanada bile artık bu tutumu değiştirelim noktasında. Müttefikinize siz kısıtlama yapıp, kongrenizin arkasına sığınırsanız bu doğru değil. Siz müttefikinize bunları karşılamazsanız, başka yerden aldığımızda tavır takınamazsınız. Biz pozitif ayrımcılık falan istemiyoruz. Yok S-400, F-35'in sistemine girermiş, bunlar hikaye.

TÜRK-ERMENİ İLİŞKİLERİNDE SON DURUM

Azerbaycan ile yakın ilişki içinde olmamız önemli. Azerbaycan'ın bu süreci desteklemesi önemli. Aliyev, istişaremizde bunu güçlü şekilde destekledi. Azerbaycan ile istişaresiz radikal konularda adım atmamız sözkonusu değil. Bu işin doğasıdır. Savaş bitti, artık bundan ders alınmalı. Kafkasya'nın istikrarı için adım atılmalı. Hem biz, hem Azerbaycan sınırlarımızı açarız. Ermenistan ile ilişkiler de düzelir. Biz seçimden sonra pozitif mesajların yanı sıra özel temsilciler görevlendirdik. 2 kere yüz yüze geldiler. Sürekli telefondalar. Güven artırıcı adımlar attık. Uçuşlar başladı. Nehirlerdeki kaymalar konusunda hangi adımlar atılabilir? Demiryolu için fizibilite çalışmaları var. Siyasi temaslar da var. Ermenistan Dışişleri Bakanı Antalya Diplomasi Forumu'na geldi. Ben 3'lü bir araya gelelim istedim, Antalya'da mümkün olmadı. Ermenistan bize ve Azerbaycan2a takındığı tavırlar nedeniyle kendini izole etmişti. Her şeyin bir günde normale dönmesi mümkün değil.

BÜYÜKELÇİ ATANMASINA NE KADAR YAKINIZ?

Cumhurbaşkanı Herzog ziyaretinde Cumhurbaşkanımız ile Dışişleri Bakanları düzeyinde bunun görüşülmesi konusunda mutabık kaldı. Şimdi biz bunu mevkidaşım ile görüşeceğiz. İsrail ile ilişkilerimizin normalleşmesini Filistin çok istiyor. Filistin Cumhurbaşkanı bunu Cumhurbaşkanımıza söyledi. Filistin şunbu çok iyi biliyor, Türkiye-İsrail ilişkileri iyi olursa, çözüm için Türkiye büyük katkı sağlar. İki devletli çözüm için üzerimize düşeni yapacağız.

SUUDİ ARABİSTAN İLE GÖRÜŞMELER VE AFGANİSTAN KONUSU

Dışişleri Bakanları Türkiye'ye gelecekti. Çok yoğunluk var, takvimi netleştiremedik. Yargı işbirliği daha iyi bir noktaya geldi. İlişkilerin normalleşmesi konusunda, bizim siyasi, ekonomik veya bir başka şekilde Suudi Arabistan'a olumsuz birr tavrımız olmadı.

Dünyada her şey çok hızlı değişiyor. Bir haftada değişimi görüyoruz. Kızların okulların açılması ile ilgili bir geri adım attılar, bu yanlış. Bu yanlıştan dönmeleri gerekiyor. İnsani yardımlarımız gidiyor. Havalimanının işletilmesi konusunda, Türkiye-Katar ortaklığı ile kurulan şirket Taliban ile anlaşamadı. Taliban'ın sergilediği tavrı değiştirmesi gerekiyor. Eğer şartlarda anlaşırsak işletiriz. Anlaşamazsak kusura bakmayın deriz. İnsani yardımı yaparız. Ama bu havalimanı, dünya ile bağlantı kopmaması için gerekli.

KRİTİK ZİRVE İÇİN TARİH VERDİ!

A HABER UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN