İzmir'de İZBETON davası! Eski Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer savunmasını yaptı

İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı'nca 1 Temmuz'da İzmir Büyükşehir Belediyesi iştiraki İZBETON AŞ'ye yönelik başlatılan soruşturma kapsamında; aralarında eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu ve eski İZBETON Genel Müdürü Heval Savaş Kaya'nın da bulunduğu 157 kişi hakkında 'İhaleye ve edimin ifasına fesat karıştırma' ve 'Nitelikli dolandırıcılık' suçlamasıyla gözaltı kararı verildi.

(Foto: ahaber.com.tr arşiv)

Emniyet ve adliyedeki işlemlerin tamamlanmasının ardından aralarında Soyer ve Aslanoğlu'nun da bulunduğu bazı şüpheliler tutuklandı, bazıları da serbest bırakıldı.

3 FARKLI DAVA VAR

İZBETON AŞ'ye yönelik soruşturma kapsamında 3 farklı iddianame hazırlandı. Savcılık tarafından 'asfalt kaplaması, yol ve inşaat bakım onarım ve yenileme işlerindeki' yolsuzluk iddiasıyla hazırlanan iddianame, İzmir 28'inci Asliye Ceza Mahkemesi'nce kabul edildi. Bu iddianame kapsamında; 44 kişi hakkında 3 yıldan 14 yıla kadar hapsi istendi. Yine başsavcılık tarafından 'iş makinesi ve araç kiralanması hizmet alımı' işlerine yönelik iddianame, İzmir 17'nci Asliye Ceza Mahkemesi'nce kabul edildi. Bu iddianame kapsamında da 56 kişi hakkında 3 yıldan 12 yıl 3 aya kadar hapis cezası talep edildi.

SOYER VE ASLANOĞLU'NA 45 YIL HAPİS İSTEMİ

Tunç Soyer, Şenol Aslanoğlu ve Heval Savaş Kaya'nın da aralarında bulunduğu 11'i tutuklu 65 kişi hakkında ise 'İştirak halinde ve zincirleme şekilde kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık', 'Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak nitelikli dolandırıcılık', 'Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında nitelikli dolandırıcılık' ve bu suçlara teşebbüs suçlarından 3'er yıldan 45'er yıla kadar hapis cezası istemiyle iddianame hazırlandı.

İddianame, İzmir 23'üncü Ağır Ceza Mahkemesi'nce kabul edildi. Soyer, Kaya ve Aslanoğlu'nun aralarında bulunduğu sanıklar, bugün Aliağa Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü'ndeki mahkeme salonunda ilk kez hakim karşısına çıkacak. Duruşma, saat 09.30'da İzmir 23'üncü Ağır Ceza Mahkemesi'nde başladı. CHP Genel Başkanı Özgür Özel de duruşmaya geldi.

(Foto: İHA)

İDDİANAME HAZIRLANDI
İzmir'in farklı ilçelerinde yürütülen kentsel dönüşüm projelerine ilişkin yürütülen soruşturma kapsamında hazırlanan iddianame, İzmir Ağır Ceza Mahkemesi'ne sunuldu. İddianamede, Örnekköy 3. ve 4. etap, Gaziemir-Aktepe - Emrez Mahallesi 1. etap ile Karabağlar 3. ve 4. etapta kat karşılığı inşaat işlerinde usulsüzlük yapıldığı iddiaları yer aldı. Soruşturma kapsamında, 449 mağdur, 7 müşteki ile birlikte Hazine ve Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İZBETON AŞ'nin de suçtan zarar görenler arasında olduğu belirtildi. Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer ve CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu'nun da bulunduğu 11'i tutuklu toplam 65 şüpheli hakkında her biri için 3 yıldan 45 yıla kadar hapis cezası talep edildi.

SAVUNMALARA BAŞLANDI
Başlayan duruşmadan ilk savunma yapan eski genel sekreter Barış Karcı, "Üzerine atılı suçlamaları reddediyorum. Burada olmaktan üzüntü duyuyorum. Kooperatif ve belediye arasında devam davalar var. 41,9 milyon liralık kamu zararı gerçeği yansıtmıyor. Zarar tespiti için inşaatın bitip bitmediğine bakılması lazım. Yeni yönetimin inşaatları bitirmek için tavrını olumlu görüyorum. Kooperatiflerden hiç kimseyi tanımıyorum. Tahliyemi talep ediyorum" ifadelerini kullandı.

"YAPI STOĞUMUZ ÇOK ESKİYDİ"
Başkanlık döneminde İzmir'i afetlere dirençli bir şehir yapmayı hedeflediklerini belirten Soyer, "Belediye başkanı seçildikten sonra henüz ilk aylarda belediye bünyesinde Deprem ve Afet Daire Başkanlığı'nı kurdurdum. İzmir'in bir deprem şehri olduğunu, yapı stokunun da çok eski olduğunu biliyordum. Korktuğumuz gibi de oldu ve Ege Denizi'nde meydana gelen bir deprem İzmir'de 118 canımızı aldı. Enkaz başında geçen günleri ve geceleri asla unutamadım. İzmir merkezli bir depremde çok daha büyük kayıplar yaşanabileceği ihtimali o günden itibaren kabusum oldu. 30 Ekim depreminden sonra bütün önceliğim deprem ve afetlere dirençli bir kent yaratmak oldu" diye konuştu.

"KENTSEL DÖNÜŞÜM SORUNU İLE İLGİLİ TARİHİ ADIM ATTIK"
Depreme hazırlık anlamında yaptıkları projelerden de söz eden Soyer, "Depremin ardından ''Bir Kira Bir Yuva' kampanyasıyla depremzedelere nakdi destek sağladık. Deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında neler yapılması gerektiği ile ilgili çok sayıda projeyi hayata geçirdik. Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığını da Deprem ve Afet Daire Başkanlığı'na bağlayıp deprem öncelikli bir bakış açısını hakim kılmaya çalıştım. Yapı stoku çalışmaları kapsamında İnşaat Mühendisleri Odası, mikro bölgeleme ve depremsellik çalışmalarında 10 üniversiteden 84 akademisyenle iş birliği yaptık. İzmir'in fay haritalarını güncelledik. 18 Kasım 2020 tarihinde İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi olarak 10 yıldır bekleyen kentsel dönüşüm sorunu ile ilgili tarihi bir adım attık. CHP, AK Parti, MHP, İYİ Parti'nin oylarıyla aldığımız meclis kararıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İZBETON arasında yapılan protokol oy birliğiyle kabul edildi. Böylelikle 10 yılı aşkın süredir evlerini bekleyen hak sahiplerinin olduğu ve tamamen kilitlenmiş kentsel dönüşüm süreçlerini tekrar başlatmış olduk. Bazı kentsel dönüşüm ihalelerine İZBETON şirketini sokarak müteahhitleri ihalelere girmeye teşvik ettik" dedi.

"BU MODEL ŞEFFAF VE KATILIMCI BİR MODELDİR
Kooperatif modeliyle yaptıkları projelerden de söz eden Soyer, "Ege Mahallesi 1'inci etap, Örnekköy 2'nci ve 5'inci etap ile Gaziemir Aktepe- Emrez 2'nci etap kentsel dönüşüm alanları ihalelerine İZBETON'u soktuk. Görev süremde önceki dönem başlayan Uzundere 2'nci etap ve Örnekköy 1'inci etap inşaatlarını tamamladık. İhalesini gerçekleştirdiğimiz Örnekköy 2'nci etabın da inşaatını başlatıp, bitirdik. 1150 anahtar teslimi gerçekleştirdik. Depremden sonra çaresiz kalan binlerce orta hasarlı binanın yıkılıp, yeniden yapılmasını sağlayacak olan kooperatifçilik modeli Halk Konut'u o günlerde hayata geçirdik. Bu modelle son olarak geçen hafta 120 ailenin yeni binalarının inşaatı tamamlandı. 2025 sonunda 5 kooperatif inşaatının da bitmesiyle 160 aile daha güvenli konutlarına yerleşecekler. Ortaya koyduğumuz başarı hikayesi, kentsel dönüşümde kooperatifçilik modelini uygulama konusunda bizleri cesaretlendirdi. Bu model her türlü tartışmaya rağmen çok sağlam hukuki temeller üzerine oturan, müteahhit karını ortadan kaldıran, en düşük maliyetlerle inşaat yapılmasını mümkün kılan, şeffaf, hesap sorulabilir, katılımcı, demokratik bir modeldir. Bu modelin inşaat gecikmeleri, hak sahiplerine yapılan kira ödemelerinin kamu zararına sebep olması gibi gerekçelerle itibarsızlaştırılması memleketimizin ve şehrimizin gerçekleriyle bağdaşmayacaktır" dedi."

'KADER DİYEREK BEKLEMELİ MİYDİK?"
Kentsel dönüşüm sürecini kooperatif modeliyle aşmak için çalıştıklarını belirten Soyer, "İzmir nüfusunun yaklaşık 670 bin binada yaşayan insanın depreme dayanıksız konutlarda yaşadığını bile bile, TOKİ'nin yaptığı 5- 6 bin konutla teselli bulup bir kenara mı çekilseydik? Sayın Cumhurbaşkanı'nı yanlış bilgilendirmişler. TOKİ'yi geçmek iddiasıyla bu işe kalkıştığımızı ifade ettiler ancak bu doğru değil. Biz, bizden önce başlatılan ve bizim sorumluluğumuzda olan kentsel dönüşüm alanlarında tıkanmış bir süreci kooperatif modeliyle aşmaya çalıştık. Müteahhitlerin girmediği kentsel dönüşüm ihaleleri sonrasında, 'Vazifemizi yaptık' diyerek arkamıza mı yaslansaydık? Fay hatlarının yerlerini değiştiremeyeceğimize göre, mutlaka yaşanacak bir büyük felakette on binlerce insanın ölmesini bir kadermiş gibi beklemeyi mi tercih etseydik? Bu tevekkül ve rehaveti bir kenara bırakıp, 'Vatandaş, belediye, hükümet iş birliğiyle yeni, büyük, kapsayıcı çözümler üretmeye biz başlayalım' dedik, demese miydik?" ifadelerini kullandı.

"KENTSEL DÖNÜŞÜM KANGREN OLMUŞTU"
30 Ekim depremi sonrası kentsel dönüşüm konusuna hız verdiklerini belirten Soyer, "Göreve gelmeden önce vadettiklerimin yüzde 87'sini yapmakla gurur duyan bir başkan oldum. Vaatlerim arasında kentsel dönüşüm de vardı ve 30 Ekim depreminden sonra mesele aciliyet kazandı. Göreve geldiğimde kentsel dönüşüm alanları belirlenmiş, belediyenin ofisleri açılmış, projelerin çizimi, hazırlığı yapılmış, hak sahipleriyle uzlaşmalar başlamıştı. Ancak 10 yıl önce başlayan bu çalışmalar müteahhitlerin karlı görmemeleri nedeniyle ihalelere girmedikleri için yürümüyordu. 'Kamuda devamlılık esas' diyerek yeni alanlarda çalışmak yerine öncelikle mevcut alanlardaki sorunları çözmemiz gerektiğine karar verdim. Çözüm için müteahhitlerle birçok görüşme yaptık hatta mevcut projelerde meclis kararı alarak tadilat yapıp uzlaşma süreçlerini güncelledik ancak ihalelere giren yine de olmadı. Kilitlenmiş, kangren olmuş, bu meseleyi çözmek için denenmemiş, yeni yaratıcı ve hukuka uygun çözümler bulmak zorundaydım ve bu nedenle elimi taşın altına sokmaya karar verdim" dedi.

"MENFAAT ELDE ETMEDİK"
Söz konusu süreçte çıkar ya da menfaat elde etmediklerini belirten Soyer, "İddia makamının iddianamede ifade ettiği gibi, ben ve arkadaşlarım bu süreçlerde kişisel bir çıkar ya da menfaat elde etmedik. Kooperatif ortaklarına ya da üçüncü bir kişiye de menfaat sağlamadık. Şöyle bir tablo ortaya çıkıyor. Ben, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı olarak, Türkiye'nin birçok bakanlığından büyük bütçeye sahip büyükşehir belediyesinin ilgili daire başkanlarını, bürokratlarını aldatıyorum. Yetmiyor, büyükşehir meclis üyelerini aldatıyorum. Yetmiyor, Dünya Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı gibi uluslararası finans kuruluşlarını aldatıyorum ve binlerce kişiyi, herkesin gözünün içine baka baka hile ve desise ile kandıracak bir tezgah bir oyun kuruyorum. Bu kadar çetrefilli ve alengirli bir oyunu kendim için de kurmuyorum, çünkü az önce söylediğim gibi iddianame 'kişisel çıkar ve menfaat yok' diyor" diye konuştu.

'TOKİ'NİN GECİKMELERİ GÖZ ÖNÜNDE ALINDIĞINDA SUÇSUZ KENTSEL DÖNÜŞÜM SORUMLUSU BULMAK İMKANSIZ'

Artan maliyetler sebebiyle inşaatlarda sapma olduğunu belirten Soyer, "Bizim modelimizin eksiklerinden kusurlarından çok, inşaat birim maliyetlerinin 3 yılda 10 misli artmış olmasının ve yaşanan krizlerin gecikmeye sebep olduğu görmezden gelinemeyecek kadar açıktır. Eğer projemizdeki gecikme ve aksaklık suç kabul edilecekse örneğin TOKİ'nin Aliağa'da, Zeytinburnu'nda, Tuzla'da başlattığı kentsel dönüşüm modellerinin çok daha uzun yıllara yayılan gecikmeleri göz önünde alındığında suçsuz kentsel dönüşüm sorumlusu bulmak imkansız hale gelebilir" dedi.

"İNŞAATLARI ANCAK MAHKEME KARARI DURDURABİLİR"
"Uyguladığımız modeldeki asıl büyük mağduriyetler, inşaatların durdurulması nedeniyle doğmuştur" diyerek savunmasına devam eden Soyer, "31 Mart 2024 yerel seçimlerinde aday gösterilmemem sonrasında yeni yönetim tarafından fiilen durdurulan ve nihayet Temmuz 2024'te sözde 'bakanlık talimatı' nedeniyle tek taraflı olarak iptal edildiği bildirilerek kapısına zincir vurulan inşaatlar, tamiri her geçen gün zorlaşan bir tablo yaratmaktadır. Bakanlıkların yerel birimlerinin, belediyeler üzerinde bir hiyerarşik üstünlüğü yoktur. Her kurumun kendine özgü mevzuatı vardır. İnşaatların durdurulması ancak ve ancak mahkeme kararı ile olabilecekken, Belediyenin Hukuk Müşavirliği'nin devam edilmesinde hukuki bir engel olmadığını belirten hukuki görüşü ortadayken, İzmir Büyükşehir Belediyesi mevcut yönetimi, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün 1 yıl önceki yazısını gerekçe göstererek 'Bakanlık talimatı' diyerek inşaatları durdurma kararı vermiştir. Görev sürem bitene kadar hiçbir kooperatif, yapılan protokoller, sözleşmelerle ilgili hiçbir adli süreç başlatmadı. Görev sürem devam etseydi şu an bazılarında anahtar teslimi yapmış, bazılarında sona yaklaşmış olacaktık. Maalesef durdurma iradesi bir yandan kooperatif ortakları için bir hukuki kördüğüme dönüşürken bir yandan da örneğin Uzundere 3 ve 4 etaplarda 15 yıla uzanan mağduriyetlerin daha da uzaması anlamına gelmektedir. Belediye, İZBETON ve kooperatifler yöneticileri değişse de kurumsal olarak mevcudiyetlerini korumaktadırlar. Meclis kararları ve protokoller varlıklarını sürdürmektedir. Bu nedenle süreçler devam ettirilmeli ve dönüşüm tamamlanmalıdır" dedi.

"GEMİYİ YANLIŞ YOLLARA SOKMADIM"
Soyer, savunmasını şu sözlerle bitirdi:

"5 yıllık belediye başkanlığım sırasında dev bütçeler yönettim. Bu süreçlerde defalarca denetlendim, soruşturuldum. Adeta mercekle kusur aranan tüm bu soruşturmaların hepsinden aklandım. Ne aldatma kastı ne tek kuruş menfaat temini ile ilgili tek bir kusur, tek bir husus tespit edilemedi. Çünkü hayatım boyunca kimseyi aldatmadım, tek kuruş haksız menfaat elde etmedim, kimseye haksız menfaat sağlamadım. Siyaseti de güç için değil insan için, bu memlekete hizmet için yaptım. Daima algı operasyonlarını, ayak oyunlarını yok sayarak ve daima cesur adımlar atarak yürüdüm. Asla mazeret üretmedim, daima çözüm ürettim. Bu dava konusu süreçlerde de gizli saklı hiçbir şey yapmadım. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 5 yıl boyunca kaptanı bendim ve o gemiyi hiçbir zaman yanlış sulara sokmadım. İZBETON'daki yol arkadaşlarım bana güvendiler. Ben de onların güvenini boşa çıkartacak hiçbir şey yapmadım. Bugün yargılanan bizler, bu davada zerre kadar kusuru olmayan her biri birbirinden kıymetli tertemiz, onurlu arkadaşlarım, tarihte suçlu olarak değil, vicdanlı, cesur öncüler olarak yerimizi alacağız."

ASLANOĞLU'NDAN TAHLİYE TALEBİ
Soyer'in ardından savunma sırası Şenol Aslanoğlu'na geldi. Suçlamaları reddeden Aslanoğlu, "İddianamenin hiçbir yerinde menfaat sağladığım yazmıyor. Sadece bir yıl kooperatif başkanlığı yaptığım için yargılanıyorum. Kentsel Dönüşüm Daire Başkanı'nın haberi olmadan çivi bile çakılmaz. Ancak Arzu Özçelik haberinin olmadığını söyledi. Burada olan herkesin haberi var, bir tek onun yok. İtiraz için üslerine bir yazı dahi yollamadı. Anlaşma imzalandığında gazetelerde, sosyal medyada yer buldu. 1 ay içinde lansman yapıldı. İyi niyetli olmayan biri Arzu Özçelik'tir" dedi.

Tahliye talebinde bulunan Aslanoğlu, "Bu işin belki de benim yüzümden siyasileştirildiğini düşünüyorum. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nden gelen mevzuata aykırı yazısına benzer bir yazı daha önce de geldi. Mahkemeye gitti ve haksız olduğu ortaya çıktı. İZBETON yönetim kurulunda sadece Tunç Soyer'i tanıyorum. Onu da tüm salon tanıyor. 3 yıldır il başkanıyım. Hala kimseyi tanımıyorum. Dava sürecinde birçok kez yurt dışına çıktım. Her çağrıldığımda ifadeye gittim. Tabii ki yargılanalım ama lütfen tutuksuz yargılanalım" diye konuştu.

Tutuklu sanıkların savunmalarının tamamlanmasının ardından duruşmaya 22 Eylül Pazartesi'ye kadar ara verildi.

A HABER UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN