CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Demokrasinin kara lekesi: 12 Eylül! 12 Eylül 1980 askeri darbesini kim yaptı? 12 Eylül darbesi nasıl oldu?
Milli iradeye yapılan en büyük darbe olarak Türk tarihine geçen, 12 Eylül 1980 askeri darbenin üzerinden tam 40 yıl geçti. Peki 12 Eylül 1980 askeri darbesini kim yaptı? 12 Eylül darbesi nasıl oldu? Kanlı darbenin tüm ayrıntıları... 12 EYLÜL'DE NE OLDU? HABERİN VİDEOSUNU İZLEMEK İÇİN TIKLAYIN
Evren ve Şahinkaya hakkında hazırlanan iddianamenin Ankara 12'nci Ağır Ceza Mahkemesince 10 Ocak 2012'de kabul edilmesiyle Türkiye tarihinde ilk kez bir darbenin sorumluları yargı önüne çıkarıldı.
FOTOĞRAF: 12 Eylül askeri darbesiyle milletvekilliği sona eren ve gözaltına alınan Başbakan Süleyman Demirel ve CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit eşleri Nazmiye Demirel (önde) ve Rahşan Ecevit ile birlikte kaldıkları Çanakkale Gelibolu Hamzaköy'deki Türk Silahlı Kuvvetleri misafirhanesinden 11 Ekim 1980'de alınarak Etimesgut Askeri Havaalanı'na getirildi.
İki darbeci, ''Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın tamamını veya bir kısmını değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya ve anayasa ile teşekkül etmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasına engel olmaya cebren teşebbüs etmek'' ile suçlandı.
FOTOĞRAF: 12 Eylül askeri müdahalesiyle milletvekilliği sona eren ve gözaltına alınan CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit (sivil), 11 Ekim 1980'de kaldığı Çanakkale'nin Gelibolu ilçesi Hamzakoy'daki TSK Misafirhanesinden alınarak Etimesgut Havaalanına getirildi.
Sağlık gerekçesiyle duruşmalara katılmayan Evren ve Şahinkaya, telekonferans aracılığıyla yaptıkları savunmalarında suçlamaları kabul etmedi, kurucu iktidar olduklarını, mevcut mahkemelerin kendilerini yargılayamayacağını öne sürdü.
Devam eden dava, Ankara 12'nci Ağır Ceza Mahkemesi yasayla kapatılınca dosya Ankara 10'uncu Ağır Ceza Mahkemesine devredildi.
FOTOĞRAF: 12 Eylül askeri müdahalesiyle milletvekilliği sona eren ve gözaltına alınan Başbakan Süleyman Demirel (sağda) ve CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit (sol 2), eşleri Nazmiye Demirel (sağ 2) ve Rahşan Ecevit (solda arkası dönük) ile birlikte kaldıkları Hamzaköy'de ki TSK Misafirhanesinden 11 Ekim 1980'de alınarak Etimesgut Havaalanı'na getirildi.
Mahkeme, 18 Haziran 2014'te Evren ve Şahinkaya'yı, 1979'da verdikleri muhtırayla "anayasa ve TBMM'yi ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye teşebbüs", 1980'de de cebren "anayasayı tağyir, tebdil veya ilgaya ve bu kanun ile teşekkül eden TBMM'yi ıskat ve cebren men" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı.
FOTOĞRAF: Milliyetçi Selamet Partisi (MSP) Genel Başkanı Necmettin Erbakan (sol önde) Tahir Büyükkorukçu (sakallı) ve Şener Battal (sağda) 15 Ekim 1980'de tutuklandı.
Mahkeme, takdiri indirimle cezayı müebbet hapse çevirdi.
FOTOĞRAF: Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Alparslan Türkeş, 11 Aralık 1980'de Ankara Adliyesi'nde ifade verdi.
Evren ve Şahinkaya hakkında, Askeri Ceza Kanunu'nun "askeri rütbelerin sökülmesi"ne ilişkin 30'uncu maddesinin de uygulanmasına karar verildi.
Hükmün ardından sanık avukatları, kararı temyiz etti. Dosya Yargıtay'dayken Evren, 10 Mayıs 2015'te 98 yaşında, Şahinkaya ise 9 Temmuz 2015'te 90 yaşında öldü.
Yargıtay 16'ncı Ceza Dairesi, temyiz incelemesinde, sanıkların ölümleri nedeniyle davanın düşürülmesine karar verdi.
YARGITAYIN İKİNCİ BOZMA KARARI
Dosyayı yeniden görüşen yerel mahkeme, karara uyarak düşme kararı verdi ve dosya tekrar Yargıtay 16'ncı Ceza Dairesine geldi. Daire, yerel mahkemenin kararını bu kez de usul yönünden bozdu.
Bozma kararında, yerel mahkemenin gerekçesinde lehe olan kanunun 765 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) hükümleri olduğu belirtilmesine karşın, hüküm fıkrasında 5237 sayılı TCK ve Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uyarınca karar verilmesi suretiyle gerekçe ile hüküm arasında karışıklığa neden olunmasının kanuna aykırı olduğu belirtildi.
Ceza dairesinin bozma kararına uyan mahkeme, Evren ve Şahinkaya hakkındaki kamu davasının ölüm nedeniyle "ortadan kaldırılmasına" karar verdi.
Yargıtay 16'ncı Ceza Dairesinin sanıklar hakkında verilen hükmü usul yönünden bozmasının ardından 12 Mayıs 2019'da yeniden yargılama yapan Ankara 10'uncu Ağır Ceza Mahkemesi, bu kez Evren ile Şahinkaya hakkında "kamu davasının ortadan kaldırılmasına" karar verdi.
Ayrıca Evren ve Şahinkaya'nın malvarlıklarına el konulması ve sanıkların TSK'den çıkarılması ile rütbelerinin geri alınmasına yer olmadığına hükmedildi.
MGK Başkanı ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, basına ilk açıklamasını 12 Eylül 1980'de TBMM'de yaptı.
MGK Başkanı ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren (sağ 3) basına ilk açıklamasını 12 Eylül 1980'de TBMM'de yaptı. TBMM'deki açıklamada (sağdan sola) Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun yer aldı.
Muhsin Yazıcıoğlu (ön-sol3), 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında 'Ülkücüler' davasında yargılanırken.
12 EYLÜL DARBESİNİN KOMUTANLARI
Ora.Nejat Tümer
Org.Nurettin Ersin
Org.Kenan Evren
Org.Tahsin Şahinkaya
Org.Sedat Celasun
Öğretmenleri için eylem yapan İzzet Ünver Lisesi öğrencilerinin kimlik kontrollerinin yapılmasının ardından yere yatırılarak bekletilmesi. 1980
21 Mart 1980'de karşıt görüşlü iki grup öğrencinin burs paralarını almak için gittikleri banka şubesinde karşılaşıp kavga etmeleri sonucu yaşananlar ve polisin bankaya girmeye çalışması.
12 Eylül 1980 darbesi sonrasında MHP ana davasından yargılanıp 36 yıl cezaya çarptırılan Caner Erdinç, tahliyesine 5 yıl kala TBMM'de başlatılan çalışmalar sonrası geçen hafta, Ankara 5'inci Ağır Ceza Mahkemesi'nin verdiği kararla tahliye edildi. Erdinç, "Referandum yapılmasaydı, bugün hala tutukluydum." dedi. Erdinç'in arkadaşları ile çektirdiği fotoğraf. Ortada merhum Muhsin Yazıcıoğlu da bulunuyor.
Kasım 1979'da kurulan AP Hükümeti'ni dışarıdan destekleyen MSP Genel Başkanı Necmettin Erbakan, 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında laikliğe aykırı davranmak suçlaması ile Ankara Sıkıyönetim komutanlığı 1 nolu Askeri Mahkemesi'nde yargılandı. MSP Genel Başkanı Necmettin Erbakan, Uluborlu Asliye Ceza Mahkemesi'nden gelen talimat üzerine Ankara 4.Asliye Ceza Mahkemesi'nde ifade verdi.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren başkanlığında gerçekleştirdiği 12 Eylül darbesi ile Türkiye Cumhuriyeti, 27 Mayıs 1960 darbesi ve 12 Mart 1971 muhtırasının ardından silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü müdahalesini yaşadı.
12 Eylül Darbesi sonrasında Kenan Evren ve kuvvet komutanlarından oluşan Milli Güvenlik Konseyi 1983 genel seçimlerine kadar Türkiye'ye ilişkin tüm kritik kararları aldı.
