CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
Trump'tan Gazze için 20 maddelik barış formülü: Planda yanıtlanmamış 5 kritik soru ne?
ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze için açıkladığı 20 maddelik ateşkes planı, ilk etapta İsrail'in Gazze'deki soykırımını durduracaksa da Filistin'in ve bölgenin geleceğini belirleyecek nitelikte birçok muğlak ifade içeriyor. Peki planda yer almayan 5 kritik soru ne?
Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile birlikte Beyaz Saray'da pazartesi günü planı sunarken bunun "tarihi" bir adım olduğunu söyledi.
Ancak Al Jazeera'ya göre İsrail'in bölgedeki saldırganlığı ilk etapta durduracak olan plandaki bazı unsurların nasıl hayata geçirileceği, uygulanabilirlik açısından büyük bir soru işareti olarak duruyor. İşte bu önerideki beş kritik soru...
Gazze nasıl yönetilecek?
Plan, Gazze'nin işlerini yürütecek "teknokrat, apolitik bir Filistin komitesi tarafından geçici bir yönetim" öngörüyor. Ancak bu komitenin nasıl kurulacağı ya da üyelerinin kim tarafından seçileceği belirtilmiyor.
Ayrıca plana göre Trump ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair, bu komiteyi denetleyecek bir "barış kurulu"nun başında yer alacak. Ancak bu kurulun Filistin komitesiyle nasıl bir ilişki içinde olacağı ya da günlük kararların hangi düzeyde alınacağı konusunda herhangi bir açıklık yok.
Filistin Yönetimi sürece dahil olacak mı?
Plana göre, geçici otorite Gazze'nin kontrolünü, Filistin Yönetimi (FY) reform programını tamamlayıp güvenli ve etkili biçimde yönetimi devralabilecek noktaya gelene kadar elinde tutacak.
Fakat FY'nin bu aşamaya geldiğini kimin belirleyeceği, hangi ölçütlerin esas alınacağı ya da ne kadar süreceği belirtilmiyor.
Üstelik planın dili, Gazze'yi Filistin'in bir parçası değil, ayrı bir yapı gibi ele alıyor ve sonradan işgal altındaki topraklarla "birleştirilmesi gereken" bir alan olarak tanımlıyor.
Netanyahu ise Trump'ın yanında yaptığı açıklamada, Filistin Yönetimi'nin Gazze'ye dönmesine tamamen karşı olduğunu vurguladı:
"Gazze ne Hamas'ın ne de Filistin Yönetimi'nin idaresinde olacak."
Uluslararası güç nasıl oluşturulacak?
Plana göre Gazze'de "geçici bir Uluslararası İstikrar Gücü" konuşlandırılacak. Ancak bu gücün kimlerden oluşacağı ya da görev tanımı belirsiz.
Al Jazeera'ya göre hangi ülkelerin asker göndermeye razı olacağı, hangi ülkelerin bu plan kapsamında kabul göreceği belli değil. Ayrıca bu güç bir ordu mu, polis mi, yoksa sadece gözlemci mi olacak? Hamas'la savaşmakla mı görevlendirilecek? Filistinlileri korumak için İsrail işgal güçlerine karşı güç kullanabilecek mi? Bunların hiçbiri açıklığa kavuşturulmuyor.
İsrail ne zaman çekilecek?
Plan, İsrail'in Gazze'den "silahsızlandırmaya bağlı standartlar, aşamalar ve zaman çizelgeleri doğrultusunda" çekileceğini söylüyor.
Ancak burada da net bir takvim ya da ölçüt yok. Ayrıca İsrail'in, bölge "terör tehdidinden tamamen güvenli hale gelene" kadar Gazze çevresinde bir "güvenlik hattı" tutacağı belirtiliyor. Bu koşulların ne zaman karşılanmış sayılacağına ise kimin karar vereceği belirsiz.
Filistin devleti gündemde mi?
Trump, pazartesi günü yaptığı basın toplantısında bazı müttefik ülkelerin "akılsızca Filistin devletini tanıdığını" söyleyerek bunun, sadece sürece duyulan yorgunluktan kaynaklandığını iddia etti.
Al Jazeera'nın aktardığına göre plan, Filistin devletine ancak "çok muğlak koşullar" altında işaret ediyor.
Metinde, Gazze'nin yeniden inşasının ilerlemesi ve Filistin Yönetimi'nin reform programını tamamlaması halinde "Filistin halkının kendi kaderini tayin ve devlet olma arzusuna giden güvenilir bir yolun oluşabileceği" belirtiliyor.
Uzmanlara göre cevaplanması gerek bu 5 kritik sorunun yanıtı, Gazze'deki ateşkesin ne kadar süreceğiyle yakından ilgili.
