CANLI YAYIN
ABD'nin eski başkanı Jiimy Carter hayatını kaybetti! El Kaide'nin kuruluşunda da var Bosna kasabıyla aynı karede de
ABD'nin 39. başkanı olarak görev yapan Jimmy Carter 100 yaşında hayatını kaybederken tarih onu Orta Doğu'da ve dünyada bıraktığı izlerle anacak. Başkanlığı döneminde sözde demokrasi yanlısı "dürüst başkan" imajı çizen ve Nobel Barış ödüllü Carter, Afganistan'da El Kaide'nin kurulmasına öncülük ederek bölgede istikrarsızlığın hüküm sürmesine katkıda bulundu. Filistin'de iki devletli çözümü savunurken Bosna kasabı Sırp Kradzic'e 4 aylık bir ateşkesi kabul ettirdi. İşte Carter'ın başkanlık süresince yürüttüğü politikalar ve bıraktığı izler...
ABD'nin en önemli başkanları arasında yer alan Jimmy Carter Georgia eyaletinin Plains kasabasındaki evinde, 100 yaşında, yaşamını yitirdi.
Jimmy Cater (AFP)
Sosyal medya platformu X'ten yapılan açıklamada, "bir asrı geride bırakarak en uzun yaşayan ABD Başkanı olduğu " belirtilen Carter'ın, bir yıldan fazla bir süredir, kendi evinde bakım altında olduğu bilgisi paylaşılmıştı.
Jimmy Cater'ın son hali (X)
ABD'nin 39. başkanı olan Carter, 1977-1981 yılları arasında görev yaptı. Carter, başkanlık döneminde birçok tarihi olaya aldığı kararlarla iz bıraktı.
İRAN'DA REHİNE KRİZİ
Carter, göreve başladıktan bir süre sonra Tahran ile ABD arasında rehine kriz patlak verdi. Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'nde 52 Amerikalının 444 gün boyunca rehin tutulması, Carter'ın iç ve dış politikadaki popülaritesini ciddi şekilde zayıflattı. Hatta bu durum bir sonraki başkanlık seçimlerini Ronald Reagan'a kaybetmesinde büyük rol oynadı.
9 Kasım 1979 tarihli bu fotoğrafta, İslamcı radikallerin Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'ne baskın düzenlemesi sırasında rehin alınanlardan biri, gözleri bağlı ve elleri bağlı bir şekilde, İranlı rehineciler tarafından Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'nin dışında kalabalığa gösteriliyor. Başkan Carter, İran'daki Amerikan rehinelerinin serbest bırakılmasını sağlamaya çalışıyordu. Ronald Reagan göreve başlayana kadar serbest bırakılmadılar. (AP)
CAMP DAVID ANLAŞMALARINA ÖNCÜLÜK ETTİ
Carter 1978 yılında dönemin Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ile İsrail Başbakanı Menahem Begin arasında 12 gün süren gizli pazarlıkların ardından 17 Eylül 1978'de Camp David'te imzalanan antlaşmaya öncülük etti. Carter'ın gözetiminde gerçekleşen antlaşmanın ardından Mısır, İsrail'i tanıyan ilk Müslüman ve Arap ülkesi oldu.
Camp David Antlaşmaları sırasında Cater, dönemin Mısır devlet Başkanı Enver Sedat ile İsrail Başbakanı Menahem Begin (AFP)
Yaşamı boyunca 32 kitap yazan ve Nobel Barış Ödülü verilen Carter, aynı zamanda Filistin'de iki devletli bir çözüm için çalışmalarda bulundu.
FİLİSTİN'DE İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜMÜ SAVUNUYORDU
Carter, "Filistin: Barış Apartheid Değil" (2006) adlı kitabında, İsrail'in Filistin topraklarını işgalini Güney Afrika'daki eski apartheid rejimiyle eşitleyerek bir eleştiri fırtınası başlatmıştı.
Enver Sedat ve Jimmy Carter (AFP)
Carter, 2 Haziran 2020'de yaptığı yazılı açıklamada, İsrail'in ilhak planının Filistin topraklarının yasa dışı gaspı anlamına geleceğini vurgulayarak, "İsrail'in Batı Şeria'nın yüzde 30'unu ilhak etme planı, işgal altındaki toprakların uluslararası anlaşmalarla belirlenen mevcut statüsüne aykırıdır ve güç yoluyla toprak edinmeyi yasaklayan uluslararası hukuku ihlal anlamına gelmektedir." ifadelerini kullanmıştı.
CARTER'IN POLİTİKALARI USAME BİN LADİN'İ YETİŞTİRDİ
Bunun yanında, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgaline karşı Carter Doktrini'ni ilan ederek, ABD'nin Körfez'deki çıkarlarını koruyacağını belirtti ve Afgan sözde 'mücahitlerine' destek sağladı. Ancak bu müdahale ilerleyen yıllarda bölgenin istikrarsızlaşmasına katkıda bulundu. Buradaki eli silahlı grup üyelerinden birisi ileride el-Kaide örgütünü kuracak olan Usame bin Ladin'di.
ORTA DOĞU'DA İNSAN HAKLARINDAN YOKSUN MÜDAHALELERDE BULUNDU
Carter, görev süresince her ne kadar insan haklarına ve barışa vurgu yapsa da uygulamaları her zaman barışçıl olmadı.
Jimmy Carter dönemin ABD'li diplomatlarıyla birlikte (AFP)
Örneğin önceki yönetimlerin aksine Arjantin'deki askeri diktatörlük gibi insan hakları ihlallerine karışan rejimlere yardım verilmesini sınırlandırdı. Ancak diğer yandan Orta Doğu ve Afganistan'da ABD çıkarlarını önceleyen ve insan haklarından yoksun müdahalelerde bulundu.
Bu çelişkiler Carter'ın dış politikasına yönelik eleştirilerin temelini oluşturdu.
BOSNA SAVAŞI'NDA 4 AYLIK BİR ATEŞKESE ÖNCÜLÜK ETTİ
1994'te yaşamının bir kısmını Balkanlar'da geçiren Carter, 2016 yılında Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından soykırımdan hüküm giyen Sırp diktatör Radovan Karadzic ile müzakerelerde bulundu.
Bosna kasabı Radovan Karadzic ve Carter ailesi (Arşiv)
Balkanlar'da Carter, Hırvatistan cumhurbaşkanı, eski Yugoslavya için BM özel temsilcisi, eski ABD temsilcisi, UNPROFOR komutanları, yardım kuruluşları ve insan hakları gruplarının temsilcileri ve Bosna-Hersek hükümeti liderleri ve Bosna Sırpları ile kapsamlı görüşmelerde bulundu. İki gün süren görüşmelerin ardından, Bosna'nın Müslüman liderliğindeki hükümetinin liderleri ve Bosna Sırpları birkaç noktada karşılıklı anlaşmaya vardı.
Carter'ın çabaları, kanlı çatışmada dört aylık bir ateşkesle sonuçlandı.
GÜNÜN MANŞETLERİ İÇİN TIKLAYIN
