MEHMET BARLAS

Özellikle Almanya'da depreşen ve İsveç gibi ülkelerde camilerin yakılmasına kadar dayanan "İslamofobi"nin nedenlerini anlamaya çalışırken, doğal olarak "Avrupalılık nedir" veya "Avrupa kültürü nedir" benzeri sorulara da cevap ararsınız.
Bu tür soru- lara cevap aramak yerine Avrupa'da tırmanan İslamofobiyi, Ortadoğu'da ve Afrika'da İslam inancı sanki terörün ve şiddetin kaynağı olabilirmiş gibi sunan "İŞİD" veya "Boko Haram" benzeri örgütlere ya da "El Kaide"ye, "Taliban"a tepki olarak görmek, kolaycılıktan başka ne olabilir?
Sonuçta İslam'ı teröre dayanak kılmaya çalışan bu örgütlere, mütedeyyin Müslümanlar da tepki göstermiyor mu?

Yahudi-Hıristiyan kültürü
Mesela "Avrupa Kültürü"nü tanımlayanlar bunu genellikle "Yahudi Hıristiyan Kültürü" (Judea-Christian Culture) benzeri bir klişeye bağlamazlar mı? Eğer bu klişeyi seslendirene "Bu Avrupa kadar Yahudilere eziyet edip, çağlar boyu Yahudi soykırımını kıta kültürünün bir öğesi haline getirmiş başka coğrafya var mı" diye sorarsanız, bir anda ezber bozuluverir...
O andan sonra karşınızdaki kişi "Engizisyon"un, "Pogrom"ların, "Holokost"un başka şeyler, eski ve yeni kitapların başka şeyler olduğunu anlatabilmek için uzun uzun anlatmaya başlar.
Avrupa Kültürü konusundaki sorgulamanızı daha da ileri noktalara taşırsanız, karşınıza "Greko-Roman Kültür" olgusu da çıkabilir. Bu konuyu irdelerken de Roma İmparatorluğu'nun Germen coğrafyasında en fazla Augsburg'a kadar gidebildiğini görürsünüz... Almanlarla İtalyanların neden bu kadar birbirlerinden farklı olduğunu anlamaya çalışırsınız.

Anadolu çok mu farklı?
Kısacası "Avrupa Kültürü"nü de, bu kıtadaki farklı ırklara ve inançlara dönük her çağda görülen "Fobi"leri ve nefret eylemlerinin kökenlerini anlamak kolay değildir. Gibbon'dan başlayarak tarih okumak belki size yardımcı olabilir.
Ama bir başka gerçeği de akıldan çıkarmamak gerekiyor...
Farklı olan inançlara ve etnik gruplara karşı kitlesel tepkilere ve şiddet eylemlerine Anadolu coğrafyası da yabancı değil. Örneğin 19'uncu yüzyılın sonunda Anadolu'ya gelip kolejler açan Protestan Amerikan misyonerlerini, Anadolu'nun Ortodoks Rumları "Bizi dinimizden çıkartmak istiyorlar" gerekçesi ile katlediyorlardı.

Tarihimizle yüzleşmek
Bunun gibi Doğu Anadolu'da Ermeni topluluklarına dönük ortak şiddet eylemleri ve nihayet "1915 Tehciri" de, tarih kitaplarında durmakta. Önce Trakya Olayları sonra da Varlık Vergisi ile Türkiye'deki Yahudilerin karşı karşıya kaldıkları durumlar... Veya 1955'in 6-7 Eylül gecesi İstanbul'daki Rumları hedef alan pogrom da belleğimizde değil mi? Ya da Cumhuriyet'in ilk döneminde "Türkiye'de sadece Türkler vardır" demedik mi?
Özetle Avrupa'daki İslamofobi'yi ve yabancı düşmanlığının kökenlerini anlamaya çalışırken, aynayı kendimize de tutmalıyız.