KEREM ALKİN

Küresel enflasyonun seyri ve dünyanın önde gelen merkez bankalarının bundan sonra atmayı sürdürecekleri para politikası adımlarının tahmin edilmesi adına, uluslararası ekonomi çevrelerinde küresel emtia fiyatları büyük bir dikkatle takip ediliyor. Küresel emtia fiyatlarındaki oynaklığının içinde bulunduğumuz son birkaç hafta yeniden artmış olması, 'küresel enflasyon riski'ne yönelik endişeleri de arttırmış durumda. Küresel emtia fiyatları içerisinde en yakından takip edilenler elbette tarım ürünleri. Ocak 2021'e göre mısır fiyatı yüzde 13 daha yüksek seviyede iken, küresel emtia fiyatlarındaki aşırı oynaklığa, fiyatların yukarı ve aşağı dalga boyunun giderek artmasına bağlı olarak, buğday yüzde 6, pirinç fiyatları ise yüzde 4 altında seyrediyor.
Sadece bir haftada, buğdayın fiyatı yüzde 4.2, pirincin fiyatı yüzde 3.9, mısırın fiyatı yüzde 2.1 ve soya fasulyesinin fiyatı yüzde 1.2 artış kaydetti. Intercontinental Exchange'de (ICE) ise pamuk yüzde 4, kahve yüzde 1.1 ve kakao yüzde 0.1 değer kazanırken, şeker yüzde 3.2 değer kaybetti. Şekerde son bir ayda yaşanan hızlı yükseliş sonrası kar satışlarındaki artışın ağır bastığı gözleniyor. Küresel emtia piyasalarında ürün bazlı fiyat ayrışmasında ve fiyatların oynaklık dalga boyunun artmasında, dünyanın önde gelen merkez bankalarının para politikası tercihlerinin seyrine yönelik olarak karışık sinyal vermelerinin etkisi de büyük. Merkez bankaları enflasyonla mücadelede kararlılık mesajı vermeyi sürdürmekteler.
Nitekim, Dünya Bankası'nın (WB) 'gıda güvenliği' çalışmaları kapsamında düzenli olarak takip ettiği gıda enflasyonunun düşük gelir grubundaki ülkelerde yüzde 64.7'yi, orta gelir grubundaki ülkelerde yüzde 83.7'yi, yüksek gelir grubundaki ülkelerde ise yüzde 89'u bulmuş olması, merkez bankalarını para politikasını sıkılaştırılmış düzeyde tutmaya zorluyor gözüküyor. Bununla birlikte, merkez bankaları para politikası sıkılaştırıldıkça, bankacılık sistemi bilançolarına verilen zararın da farkındalar. Özellikle, ABD'de bankacılık sektörüne ilişkin risklerin devam etmesi ve bankacılık sektörü hisse senetlerinde sebep olduğu fiyat dalgalanması FED'i zorlu bir açmazın içerisine sürüklemekte. ECB de parasal sıkılaştırma konusunda güçlü mesajlar verse de, Avrupa'nın imalat sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi'ndeki (PMI) daralmanın devam etmesi, bankayı bir açmaza sürükleyebilir.
Değerli metallerde, altın yüzde 1.4 ve gümüş yüzde 2.5 değer kazanırken, paladyum yüzde 0.7 ve platin yüzde 1.4 değer kaybetti. Baz metallerde ise, Çin'in fiziki talebini kısmasıyla bilhassa bakır fiyatları yüzde 1.1 gerilerken, tersine, kurşun yüzde 1.8, alüminyum yüzde 1.9 ve çinko yüzde 1.2 fiyat gerilemesiyle bakırı takip ederken, nikel fiyatı ise tersine yüzde 3.8 arttı. Brent petrol fiyatı yüzde 6.2 ve New York Ticaret Borsası'nda işlem gören doğalgaz fiyatı ise yüzde 11.3 değer kaybetti. Kuzey Yarım Küre'de havaların hızla ısınacağı beklentisi ile, doğalgaz fiyatlarında gerileme beklentisi artmış durumda. Görünen o ki, merkez bankalarının para politikasını sıkılaştırma mesajları ile, küresel büyümenin 'resesyon' riskiyle karşı karşıya kalması arasında, küresel emtia piyasalarındaki önemli oyuncular farklı okumalar yaptıkça, emtia fiyatlarında aşırı oynaklık, yukarı ve aşağı doğru fiyatlarda oynaklığın getirdiği dalga boyundaki genişleme sürecek. Küresel enflasyonun seyrine yönelik belirsizliğin süreceği anlaşılıyor. Bununla birlikte, orta vadede pozitif büyümeyi ve istihdamı koruma güdüsü ağır basacaktır.