FARUK ERDEM

Sosyal güvenlik mevzuatımız vefat eden sigortalıların geride kalan eş ve çocuklarını koruyan düzenlemeler içeriyor. Bunların önemli bölümünü ise eşlere ödenen ölüm maaşı ile çocuklara ödenen yetim maaşı oluşturuyor. Bu maaşlar nasıl alınıyor, çifte ücret mümkün mü işte detaylar...
Kimler ölüm maaşı alabilir?
Bir sigortalı çalışan veya emekli vefat ederse onun geride kalan, eşine, çocuklarına ve anne babasına ölüm aylığı bağlanıyor.
Hangi şartlarda maaş bağlanıyor?
Dul maaşında, 01.10.2008'den sonra Bağ- Kurlular ve Emekli Sandığı'na tabi olanlar için 1.800 gün, SSK'ya bağlı olanlar için ise 900 gün prim ödeme şartı aranıyor. Bundan önceki durumlarda eksik günler doğum ya da askerlik borçlanmasıyla tamamlanabilmekteydi. Ama şimdi kabul edilmiyor.
Hangi oranlarda maaş bağlanıyor?
Eşlere maaş bağlanırken eğer çalışmıyor ya da emekli değilse yüzde 75, çalışıyorsa yüzde 50 oranı uygulanıyor. Çocuklara ise yüzde 25 oranı uygulanıyor. Erkek çocuklar 18 yaşına kadar (öğrenci ise 25'e kadar çıkıyor) kız çocukları ise evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece aylık alıyor.



Ölüm aylığı için başvuru şart mı?
En yakın SGK müdürlüklerine giderek müracaat etmek gerekiyor. Ayrıca e-devlet üzerinden de başvuru yapılabiliyor.
Dul aylığını sadece kadınlar mı alıyor?
Ölüm aylığında kadın erkek farkı bulunmuyor. Ölen sigortalı kadın ise eşi de dul aylığı için müracaat edebiliyor. Eşten alınan ölüm aylığında tek kıstas evli olup olmaması. Evlenen eş, eski eşinin maaşını alamıyor.
Kadın hem eşten hem babadan maaş alabilir mi?
Bu durum 2008 yılı öncesinde farklı kurumlar olmak şartıyla geçerli oluyordu. Ancak 2008 ile birlikte çift maaşın önü de kapanmış oldu. Yine de ölüm tarihine göre bazı durumlarda hem babadan hem de eşten aynı anda maaş alınabiliyor.
Hem babadan hem eşten maaş için yargı kararları var mı?
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 2012/223 sayılı kararı ile hem babası hem kocası SSK'lı olan bir kadına çift maaş verildi. Kız çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamından gelir veya aylık almama şartı 06.08.2003'de SSK mevzuatına girdi. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'nin 2011/2938 kararı, bu gerekçeyle her ikisi de SSK'lı olan eş veya babadan birisinin 06.08.2003 öncesi ölmüş olması halinde, SGK'dan çift aylık alınabileceğini ortaya koydu. Bu içtihat ile 02.08.2003'ten önce hem ölen kocası hem de ölen babası Bağ-Kur'lu olanların da çift maaş yolu açık. Çünkü aynı kural Bağ-Kur mevzuatına 02.08.2013 tarihinde getirildi.



ÜÇ MAAŞ ALINIR MI?
Çift maaş almak mümkün mü?
Eşten alınan ölüm aylığında çalışmak ya da emekli olmak engel teşkil etmiyor. Sadece maaş oranı değişiyor. Bu durumda eşi ölen bir sigortalı hem eşinden maaş alıp hem de çalışabiliyor. Ya da emekli maaşı alabiliyor.
Üçüncü maaş nasıl alınıyor?
Eşi vefat eden bir sigortalı kendisi de emekli ise hem eşinden hem de kendi emekli maaşını alabiliyor. Bu sigortalı bir işte çalışıyorsa bu kez üçüncü bir maaş da buradan alıyor.

KADINLARA ÖDEME REHBERİ
Kocası ölen bir kadın eğer emekli ise hem kendi emekli maaşını hem de kocasından kalanı maaşı alabiliyor. Yani çift maaş alır.
Dul kadın çalışabilir. Hem kocasından hem de sigortalı olarak çalıştığı yerden maaş alır ve şartlar oluşursa emekli de olur.
Kız çocuk çalışmıyorsa, ölen anne babasından aylık alıyor.
Kız çocuk çalışmaya başlarsa, SSK ya da Bağ-Kur'dan bağlanan aylık kesiliyor.
Emekli Sandığı'ndan bağlanan aylık ise kız çocuğu SSK'lı ya da Bağ- Kur'lu olarak çalışıyorsa, kesilmiyor. Memur olursa kesiliyor.
Çalışmayan bekâr kız çocuğunun da çift maaş alma imkânı var. 1 Ekim 2008'den itibaren, yetim kız çocuğu ölen anne ve babasından iki maaş alabilir. Yüksek olanın tamamı, diğerinin ise yarısını alıyor. Evlenince maaşı kesiliyor.
1 Ekim 2008'de 5510 Sayılı Yasa yürürlüğe girmeden önce, dul kalan ve çalışmayan kadına kurumlar farklı olmak şartıyla, eşten ve babadan aylık veriliyordu. 1 Ekim 2008'den sonra çift maaş kalktı.