FARUK ERDEM

2008 yılında yapılan reform ile tüm kurumlar (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirildi. Ancak bu üç kurum arasında henüz bir norm birliği sağlanamadı.

Özellikle prim şartı arasında önemli farklar var. Farkın giderilmesi için Bağ-Kur'da prim indirimi gündeme gelmişti. TBMM'ye düzenlemenin gelmesi beklenirken kafalarda da uygulama ile ilgili birçok soru var. İşte soruların cevapları...

Prim şartları nasıl belirleniyor?

SSK'da 1999 öncesi için prim şartı 5.000 ile 5.975 gün arasında değişirken bu tarihten sonra 7 bin güne 2008'den sonra ise kadın erkek tüm çalışanlarda 7.200 güne çıkıyor. Emekli Sandığı'nda ise kadınlar 7.200 gün (20 yıl) erkekler ise 9 bin gün (25 yıl) prim ödüyor. Bağ-Kur'lular için ise prim şartları 1999 öncesinde kadınlarda 7.200 gün erkeklerde 9 bin gün, sonrasında ise hem kadın hem erkeklerde 9 bin gün olarak uygulanıyor.

Farklı kurumlarda çalışan ne yapacak?

Üç kurumdan ayrı ayrı çalışması olanlar için hangi kurumdan emekli olacağı son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılarak belirleniyor. Son 7 yıllık sigortalılık süresinde hangi kurum daha fazla ise yani 3.5 yıl (1.261 gün) nereden prim yatırılmış ise o kurumun şartlarında emeklilik işlemi yapılıyor. 1 Ekim 2008 sonrasında tüm çalışma hayatında fazla yatırılan primlere bakılıyor.

Gündemdeki değişiklik nasıl olacak?

İlk etapta 1 milyon küçük esnaf ve çiftçiyi ilgilendiren uygulamada Bağ-Kur'luların prim şartı 9 bin günden 7.200 güne inecek. Böylece 5 yıl erken emeklilik yolu açılacak.

İhya ile tamamlanabilecek mi? Daha önce Bağ-Kur'lu olarak çalışmış ancak borcunu ödemediği için primleri dondurulmuş ve borcu silinmiş olanlar eğer eksik günleri varsa ihya yolu ile bu dondurulan primleri satın alabilecek.

Kimler yararlanacak?

Düzenleme ilk etapta basit usulde vergilendirilen, bakkal, kasap, terzi, berber gibi 10 kişi ve altında işçi çalıştıran küçük esnafın yararlanacağı şeklinde açıklanmıştı. Bunlara çiftçi Bağ-Kur'u olanlar da katılacak. Ancak kapsam düzenleme hazırlandıktan sonra kesinleşecek.

Yaş şartı ortadan kalkacak mı?

7.200 prim gününü tamamlayanlar sigortalılık başlangıç tarihine göre belirlenen yaşı sağlıyorsa emekli olabilecek. Ancak primi dolsa da yaşı beklemek gerekecek. 01.05.2008 sonrası sigortalılığı başlayanlar için ise yine 9 bin gün şartı ve kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş ile başlayan ve 65'e kadar kademeli olarak artan emeklilik yaşının tamamlanması gerekiyor.

Erken emeklilik olacak mı?

Yapılacak 1.800 günlük indirim ile Bağ-Kur'lular 7.200 gün ile emekli olabilecek. Tabii, yine kadınlarda 58 erkeklerde 60 olan yaş şartının da tamamlanması gerekecek. Dolayısıyla yaş şartını tamamlamış bir Bağ-Kur'lu 5 yıl daha beklemeden ve 5 yıl fazla prim ödemeden erken emekli olabilecek.

EYT'liler yararlanabilecek mi?

Yasanın kapsamı henüz net değil. Ancak kapsam belli olduktan sonra hak sahibi Bağ-Kur'luların ilk sigortalı oldukları tarih 8 Eylül 1999 öncesinde ise, yani EYT'liler ise 9 bin günü beklemeden 7.200 günle emekli olacaklar. Böylece yaş şartı olmadan 5 yıl erken emekli olmuş olacaklar.

Son 7 yıl kuralı değişir mi?

Gelecek uygulama sadece belli bir kesimi ilgilendiren prim düşüşü olarak görülüyor. Bu yüzden farklı kurumlarda çalışması olanlar için geçerli son 7 yıldaki 3.5 yıl çalışılan kurum kuralında bir değişiklik olmayacak.

Başvuru gerekecek mi?

Söz konusu düzenleme hak sahipleri ile ilgili kapsamı ve tarifi de yapacak. Bunun için bir başvuruya ihtiyaç olmayacağı görülüyor. Prim gün sayıları otomatik olarak düşeceği için 7.200 güne ulaşan için şartlar tamamlanmış olacak. Ancak emekli olabilmek için yaş şartını da tamamladıktan sonra başvuru şartı bulunuyor.

SİSTEM BAŞLADI CEZASI 177 BİN TL

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı şartı kimler için var?

50'den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerleri için uzman ve hekim görevlendirme zorunluluğu 1 Ocak 2025 itibarıyla başladı. Kapıcı çalıştıran apartmanlar, berberler, manavlar, avukatlık büroları dahil olmak üzere tüm işyerlerinde uzman ve hekim görevlendirilmesi yapılması gerekiyor.

Mutlaka bir görevli şart mı?

Hayır, işyeri sahibi kendisi eğitim alıp sertifika ile bu hizmeti verebilir. Çalışanlardan birisi bu göreve getirilebilir ya da dışardan hizmet alınabilir.

Düzenlemeye uymayana ceza var mı?

Uzman ve hekim görevlendirmeyen bir manav ya da terziye ayrı ayrı 88 bin 663 TL idari para cezası uygulanabilir. Yani, uzman ve hekim görevlendirmeyen manav ya da terzi ile kapıcı çalıştıran apartmanlar toplamda 177 bin 326 TL idari para cezası ödemek zorunda kalabilir.