ERHAN AFYONCU

Dünyanın en eski yapılarından Ayasofya tarih boyunca birçok değişiklikler geçirdi. Fetihle birlikte 481 yıl namaz kılındıktan sonra 1934'te müzeye çevrilen Ayasofya'da 86 yıllık özlemin ardından hasret sona erdi ve 24 Temmuz 2020'de tekrar namaz kılınmaya başlandı.
324 - I. Konstantin'in emriyle Ayasofya'nın ilk binasının inşaatına başlanıldı.
15 Şubat 360 - Megale Ekklesia (Büyük Kilise) olarak adlandırılan Ayasofya'nın ilk binası açıldı.
404 - Çıkan ayaklanmada Ayasofya yandı.
415 - II. Thedosius Ayasofya'yı tekrar inşa ettirdi.
13-14 Ocak 532 Nika ayaklanmasında Ayasofya yandı.
532 - İmparator Jüstinyen Ayasofya'yı eskisinden daha haşmetli yaptırmak için mimarlar Aydınlı Anthemios ile Miletli İsidoros'u görevlendirdi.


Konstantin İstanbul'u, Jüstinyen Ayasofya'yı Hz. İsa'ya sunuyor.

558 - Bir yıl önce meydana gelen depremde zarar gören Ayasofya'nın ana kubbesi ve yan kubbelerinde çökmeler meydana geldi.
24 Aralık 562 - Mimar Miletli İsidoros'un yeğeni İsidoros kubbeyi yükselterek tamir etti ve kilise tekrar ibadete açıldı.
870 - Bir yıl önceki depremde zarar gören kubbe İmparator Basileios tarafından tamir ettirildi.
26 Ekim 986 - Depremde Ayasofya'nın kubbesinde çökmeler oldu.
989 - Depremde Ayasofya'nın ana kubbesi ve yan kubbelerinde çökmeler meydana geldi.
13 Mayıs 994 - Ayasofya'nın depremde gördüğü hasar tamir edilerek, kilise tekrar ibadete açıldı.
1204 - IV. Haçlı Seferi sonucu İstanbul işgal edildi. Ayasofya yağmalanıp, harap edildi. Ayasofya Katolik mabedi oldu.
1261 - İstanbul Latinler'den geri alınınca Ayasofya tamir edilip, tekrar Ortodoks mabedi haline getirildi.
1317- İmparator II. Andronikos Ayasofya'yı payandalarla destekletip, geniş bir tamirden geçirdi.
1330 - Kubbenin bir bölümünde ve doğu yönünde meydana gelen çökmeler yüzünden Ayasofya ibadet edilemeyecek hale geldi.
19 Mayıs 1346 - Depremde kubbeler ve ana kemerde ciddi hasarlar meydana geldi.
1354 - İtalyan Mimar Peralta'ya Ayasofya tamir ettirildi.
12 Aralık 1452 - Kardinal Isidoros Ayasofya'da Katolik ayini icra etti. Ortodokslar Ayasofya'ya gelmemeye başladı.
29 Mayıs 1453 - İstanbul fethedildi ve Ayasofya camiye çevrildi. Fatih Ayasofya'da ilk namazı kıldı.
1 Haziran1453 - Ayasofya'da ilk cuma namazı Akşemseddin tarafından kıldırıldı.



1453 - Ayasofya Külliyesi'nin ilk yapılarından olan medrese ve ilk minare inşa edildi.
1481-1512 - İkinci minare II. Bayezid devrinde yapıldı. Ayrıca Ayasofya'ya yeni binalar ilave edildi.
1509 - İstanbul'da meydana gelen büyük depremde bina hasar gördü.
1556 - Hürrem Sultan Hamamı olarak da bilinen Ayasofya Hamamı, Mimar Sinan tarafından inşa edildi
1566-1574 - II. Selim devrinde Ayasofya, Mimar Sinan tarafından payandalarla kuvvetlendirildi. Yine bu devirde yeni minare inşa edildi. Ayrıca Ayasofya'da padişah türbelerinin inşasına başlandı. İlk türbe Mimar Sinan tarafından yapılan II. Selim Türbesi'dir.
1574-1595 - III. Murad devrinde iki minare, minber, kürsü ve mahfil yapıldı.
1599 - III. Murad Türbesi bitirildi
1608-1609 - Ayasofya haziresindeki III. Mehmed Türbesi tamamlandı.
1639 - I. Mustafa'nın 1639'daki vefatında, o zamana kadar yağhane olarak kullanılan Ayasofya vaftizhanesi türbeye dönüştürüldü.
1648 - Sultan İbrahim öldürülünce aynı türbeye defnedildi.
1651 - Teknecizâde İbrahim Efendi hattı ile yazılı büyük levhalar Ayasofya'ya asıldı.
1728- III. Ahmed tarafından yaptırılan tamirler sırasında hünkâr mahfili genişletildi.
1739 - I. Mahmud tarafından bir kütüphane yaptırıldı.
1740 - I. Mahmud tarafından avluda, benzersiz bir şadırvan yaptırıldı.
1742 - I. Mahmud küçük bir sıbyan mektebi yaptırttı.
19 Ocak 1743 - Ayasofya İmarethanesi'nin inşası tamamlanıp, açıldı.
1774-1789 - I. Abdülhamid devrinde Ayasofya İmarethanesi, kütüphane ve kaldırımlar tamir edildi.
1789-1807 - III. Selim devrinde Ayasofya'nın halıları yenilendi.
1809 - II. Mahmud devrinde cami geniş bir tamirattan geçirildi.
1825 - Ayasofya İmarethanesi ve aşçı odaları tamir ettirildi.
1847 - Şeyhülislâm Mekkîzâde Mustafa Âsım Efendi'nin devlete intikal eden mirası, vasiyeti gereği Ayasofya'nın tamiratına tahsis edildi. Fossati kardeşlerin yaptığı büyük tamirat başladı.
1849 - Padişahın camiye gelişte istirahat etmesi ve kabul yapılabilmesi için hünkâr kasrı, hünkâr mahfili, muvakkithane yaptırılıp, avlu duvarları da yenilendi. Kazasker Mustafa İzzet Efendi'ye ait hatlar asıldı. Caminin büyük tamiratı bitti.
1861-1876 - Sultan Abdülaziz döneminde, cami, su yolları, şadırvan ve sultan türbelerinin tamiri yapıldı. Medrese yıktırılıp, tekrar inşa edildi.
1894 - İstanbul'da meydana gelen depremde Ayasofya da büyük zarar gördü. Cami, II. Abdülhamid tarafından tamir ettirildi.
12 Haziran 1914 - Fetih kutlamaları kapsamında Ayasofya'da çok kalabalık bir cemaatle cuma namazı eda edildi.


1915'te Ayasofya.

1919 - İstanbul işgal edilince Binbaşı Tevfik Bey ve bir grup asker Ayasofya'yı korumakla görevlendirildi.
1919 - Ayasofya'nın tekrar kilise olmasıyla ilgili Avrupa'da tartışmalar yapıldı.
3 Şubat 1928 - İlk Türkçe hutbe Ayasofya Camii'nde okundu.
1931 - Thomas Whittemore, Amerikan Bizans Enstitüsü adına mozaikler üzerine çalışmak için müracaatta bulundu.
27 Ağustos 1934 - İstanbul Asar-ı Atika Müzesi'nde Ayasofya'nın müzeye dönüştürülmesiyle ilgili toplantı yapıldı.
24 Kasım 1934 - Bakanlar Kurulu Kararıyla Ayasofya, cami statüsünden çıkarılarak, Müzeler Genel Müdürlüğü'ne bağlandı.
1935 - Ayasofya'nın müzeye dönüştürülmesi kararından sonra medrese yıktırıldı ve Ayasofya'da bulunan ve camiye ait olan çeşitli eşyalar, halılar, levhalar içeriden çıkarıldı. Kazasker Mustafa İzzet Efendi'ye ait büyük levhalar kapılardan dışarı çıkarılamadığı için mecburen içeride bırakıldı. Daha sonra tekrar yerlerine asıldı.
1 Şubat 1935 - Ayasofya müze olarak ziyarete açıldı.
1955 - Münih'te toplanan Byzantinistler Kongresi'nin açılış konuşmasında Alman Kardinal "Hagia Sophia'nın kubbesinde Bizans'ın yıldızı parlamaktadır ve ebediyyen parlayacaktır" deyince salonda dakikalarca süren bir alkış koptu.
1965 - Ayasofya'nın tekrar cami olması için binlerce imzalık dilekçeler Meclis'e gönderildi.
6 Mayıs 1965 - Senatör Ömer Lütfi Bozcalı, Cumhuriyet Senatosu'nda yaptığı konuşmada Ayasofya Camii'nin yeniden ibadete açılması gerektiğini söyledi.
1966 - Meclis'te Diyanet İşleri'nin bütçesi görüşülürken Ayasofya'nın tekrar cami olarak hizmet vermesi istendi.
1979 - Ayasofya'nın cami olarak hizmet vermesi için kanun tasarısı verildi.
8 Ağustos 1980 - Ayasofya'nın Hünkâr Kasrı ibadete açıldı.
14 Eylül 1980 - İbadete açılan Hünkâr Kasrı 12 Eylül yönetimi tarafından restorasyon gerekçesi ile tekrar kapandı.
10 Şubat 1991 - Hünkâr Kasrı tekrar ibadete açıldı.
2009 - Ayasofya'daki padişah ve şehzade türbeleri restore edilip, ziyarete açıldı.
2006-2012 - Rahmetli Haluk Dursun'un başkanlık ve müdürlüğü döneminde Ayasofya'nın Osmanlı kimliği ve Osmanlı Külliyesi vasfı ortaya çıkarıldı.
29 Mayıs 2020 - Fethin 567. yılı münasebetiyle gerçekleştirilen Fetih kutlamalarında Ayasofya'da Fetih "Fetih Suresi" okundu.
10 Temmuz 2020 - Danıştay 10. Dairesi, 24 Kasım 1934 tarihli Ayasofya'yı müzeye çeviren kararnameyi iptal etti. Kararın açıklanmasından sonra Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın imzaladığı kararnameyle Ayasofya, Fatih Sultan Mehmed'in vakıf amacı doğrultusunda hizmet vermesi için Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredildi.
24 Temmuz 2020 - Ayasofya Camii'nde 86 yıl sonra tekrar namaz kılınmaya başlandı.