ERHAN AFYONCU

İspanya, İber yarımadasını Portekiz ile paylaşan bir ülkedir. İspanyollar, genel olarak Latin ve Katolik bir millettir. Bununla beraber, bölge tarih boyunca çok fazla istila ve göçe maruz kaldığından ülke genelinde farklı azınlıklar değişik etnik gruplar da bulunmaktadır. İspanya'nın manası hakkındaki yaygın kanaat, kelimenin İber dilinden türediği ve "Batı dünyasının şehri" anlamına gelen Hispalis'ten türediğidir.

İSPANYA'DA İSLAM HAKİMİYETİ
Romalılar, Kartacalılar'ı II. Pön Savaşlarında mağlup ettikten sonra, İber Yarımadası'nı tedricen fethetti. Roma'nın zayıflamasından sonra İspanya, Germen kavimlerinin istilasına maruz kaldı. Germen kabileleri zamanla, yerli Latin halkla kaynaşıp, onların örf ve ananelerini benimsedi.
711'de Emeviler Tarık Bin Ziyad önderliğindeki İslam Orduları yaklaşık 5 yıllık bir süreçte bütün İspanya'yı fethetti. Bölgede 1492'ye kadar sürecek İslam hakimiyeti başladı. Bu fetihlere tek direniş gösterebilen bölge İber Yarımadası'nın kuzeybatısındaki Galisyalılar oldu. Bölgede Covadonga Savaşı'nın neticesinde Asturias Krallığı kuruldu. Daha sonra İspanya'nın kuzeybatısında Asturias Krallığı'nın devamı olarak Leon Krallığı kuruldu.


1641'deki Katalan isyanı.

KATALANLAR'IN DEVLETİ
Kastilya Krallığı, Leon Krallığı ile beraber ortaya çıkmış bir devletti. Kelime anlamı "Kale" olan ve devlet armasında bu figürü kullanan Kastilya Krallığı İspanya'nın merkezinde ortaya çıkmıştı. Kastilyalılar, Leon Krallığı'yla beraber, Endülüs Müslümanları'na karşı savaştı. 1126'da tahta çıkan VII. Alfonso döneminde, İspanya'daki Hristiyan devletlerin çoğu Kastilya şemsiyesi altında birleştiler. Bu dönemde bütün amaç "Reconquista" idi. "Reconquista" İspanya'da Hristiyanlar'ın ülkeyi Müslümanlar'dan geri almak için yaptıkları savaşların adıdır.
11. yüzyılda Katalonya'nın öncüsü sayılan Aragon Krallığı ortaya çıktı. Aragon, bayrağı sarı kırmızı çizgilerden müteşekkil olup, bu bayrak günümüzde Katalan ve Valensiya Özerk bölgelerinin kullandığı bayrakların kökeni Aragon bayrağıdır. Günümüzde İspanyol Devlet armasında bulunan dört bayraktan biri de yine Aragon bayrağıdır. 1469'da Aragon Kralı II. Fernando ile Kastilya Kraliçesi I. İsabella, Müslümanlar'ı İspanya'dan tamamen atmak için evlendiler. Bu evlilikle İspanya tahtı birleşti. 1492'de Gırnata'yı ele geçirerek İber Yarımadasındaki Müslüman varlığına son verdiler. Bu dönemde Kolomb Amerika'yı keşfetti.


II. Fernando ve I. İsabella Kolomb'u kabul ediyor.

KATALAN İSYANI
16. yüzyılda tahta geçen Şarlken zamanında İspanya dünyanın en önemli devletlerinden biri oldu. Ancak 17. yüzyılda eski gücünü kaybetti. 30 Yıl Savaşları'nda İspanyollar, Fransız orduları karşısında başarısız oldular. 1640'tan itibaren Katalonya bölgesinde Fransız destekli büyük bir çiftçi isyanı patlak verdi. 16 Ocak 1641'de Katalan bir avukat olan Pau Claris i Casademunt önderliğinde 1652'ye kadar devam edecek bir Katalan Cumhuriyeti kuruldu. 1659'da imzalanan Pirene Antlaşması ile Katalanlar'a, özel haklar tanındı, Roussilion ve Valelspir'in yer aldığı bölge Kuzey Katalonya olarak Fransa'ya bırakılırken güney Katalonya ise İspanya hakimiyetinde kaldı. Katalanlar için bu antlaşmanın önemi ülkenin tarihsel sınırlarının çizilmesiydi.
Katalonya meselesi, 18. yüzyılın başlarında İspanyol Veraset Savaşları ile yeniden alevlendi. V. Felipe'nin iktidarına karşı Avusturyalılar'la beraber çarpışan Katalanlar, 1713 Utrecht Antlaşması sonrasında, 11 Eylül 1714'te Barcelona'yı V. Felipe'ye teslim ettiler. Bu olay hem İspanyol Veraset Savaşları'nın sonu hem de Katalan özerkliğinin sonuydu.
İspanya'da 1873'te Kral Amadeo'nun tahttan çekilmesi, ülkeyi büyük bir krizin içine soktu ve Estanislao önderliğindeki federal cumhuriyetçiler ülkede bir cumhuriyet kurdular. Bu federal cumhuriyetin bir parçası da Katalonya'ydı. Katalan cumhuriyetinin başında bulunan isim ise Baldomer Pastau i Plat idi. Ancak hem İspanyol Cumhuriyeti'nin hem Katalan federe cumhuriyetinin ömrü kısa oldu. 1874'te Burbon hanedanı ülkede yeniden krallık rejimini ihdas etti.



İSPANYOL İÇ SAVAŞI
1936-1939 arasındaki İspanyol iç Savaşı sırasında Katalonya savaşın en önemli meselelerinden biriydi. 1931'de ülkedeki askeri yönetim ve krallık sona erdirilerek cumhuriyet kuruldu. Daha sonra İspanya'da Milliyetçi-Kralcılar ile Solcu Cumhuriyetçiler arasında iç savaş çıktı. Bu savaşta Katalonya, Cumhuriyetçilerin kalesi oldu.
İç savaştan sonra yönetimi elinde tutan General Franco döneminde Katalan özerkliği sona erdi. İspanya tam merkeziyetçi bir devlete dönüştü. Franco'nun ölümünden sonra 1978'de yapılan yeni anayasa teknik olarak üniter de olsa 17 yeni bölgesel yönetim kuruldu ve Generalitat de Catalunya adıyla Katalonya'ya çok geniş bir otonom verildi. Günümüzde ise Katalanlar özerklikle yetinmeyip, bağımsızlık istiyorlar.